Emlak vergisinde gizli yapılandırma fırsatı

Yeni Yapılandırma Kanununda öyle cazip düzenlemeler var ki, insanın hemen yararlanası geliyor (7326 sayılı Kanun). Kanun, kapsama giren vergi borçları için borçlulara inanılmaz fırsatlar sunuyor. Gerçekten, bu fırsatlar kaçırılacak gibi de değil?

Rahmetli Hocam Prof. Dr. Şükrü KIZILOT, Kanun metninde yer alan düzenlemeleri herkesin aksine tersinden okur ve mevcut durumdan farklı olarak neler getiriyor diye özellikle bakardı. Biz de hocamızdan öğrendiğimiz kadarıyla yeni Yapılandırma Kanununda, önceki Yapılandırma Kanunlarından farklı hangi düzenlemeler var diye bakıyor, tespit ettiğimiz hususları da önem derecesine göre “Vergi Kurdu” adlı köşemizde kamuoyunun ve vatandaşlarımızın bilgisine sunmaya çalışıyoruz.

Öncekilerden farklı çok sayıda yeni düzenleme var

Gerçekten de dikkatlice okunduğunda, yeni Yapılandırma Kanununda, öncekilere kıyasla bir çok yeni düzenlemenin olduğu fark ediliyor. Olması da çok doğal, geçen süre içerisinde şartlar ve ihtiyaçlar, alınacak tedbirler değişiyor.

Bu farklı düzenlemelerden birisi de, emlak vergisi ile ilgili.

Emlak vergisi hemen herkesi ilgilendiriyor

Emlak vergisi mükellef sayısı itibariyle en geniş kapsamlı vergilerden birisi. Bina, arsa ve arazi üzerinden alınan ve belediyelerce tarh, tahakkuk ve tahsil edilen bir vergi türü. Ülkemizde toplanan vergi gelirleri arasında oransal payı düşük olsa da, belediyelerin vergi gelirleri içinde önemli bir paya sahip bulunuyor. Yani, belediyeler açısından oldukça önemli! Sadece belediyeler açısından değil, vatandaşlarımız yönünden de son derece önemli. Ticari bir faaliyeti bulunsun veya bulunmasın hemen her taşınmaz sahibinin ödemek zorunda olduğu bir vergi.

Türkiye’de ne kadar emlak vergisi mükellefi var?

Peki, herkesi ilgilendirmesine karşılık, ülkemizde ne kadar emlak vergisi mükellefi olduğunu bilen birisi var mı?

Gelir İdaresi Başkanlığı, normal vergi mükelleflerinin sayısını, her yıl yayınladığı Yıllık Faaliyet Raporlarında açıklıyor. Adı geçen Başkanlığın 2020 Yılı Faaliyet Raporu’na göre, 2020 yılı sonu itibariyle vergi türü bazında faal mükellef sayısı, 12 milyon 500 bin civarında.

Ancak, emlak vergisi mükellef sayısı ile ilgili olarak ne belediyelerde ne de başka bir kurumda herhangi bir bilgi bulunmuyor. Emlak vergisinin tarh, tahakkuk ve tahsil işlemleri belediyeler tarafından yapıldığından, emlak vergisi mükellef sayısı ile ilgili olarak Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elinde de maalesef bir veri bulunması mümkün olmuyor. Hemen herkesi ilgilendiren bir verginin mükellef sayısı Devletin elinde neden olmaz çok şaşırıyorum. Çok enteresan bir durum!

Emlak vergisi mükellefi sayısı ile ilgili olarak geçmişte başımdan çok ilginç bir olay geçti, sizlerle de paylaşmak istiyorum: Rahmetli Hocam Prof. Dr. Şükrü KIZILOT 1999 yılında yapacağı bir çalışma ile ilgili olarak beni arayarak, Türkiye’deki emlak vergisi mükellefi sayısını sordu. Ben de o tarihlerde Maliye’de görev yapıyordum. Araştırdım, ancak bugün olduğu gibi, o günde bir sonuca ulaşamadım. Hocamı aradım ve böyle bir bilginin olmadığını söyledim. Hoca biraz düşündükten sonra, bana göre 18 milyon emlak vergisi mükellefi var dedi ve ertesi günkü gazete yazısında ve Tv programında bu sayıyı telaffuz etti. Aynı akşam haberleri izlerken dönemin Maliye Bakanı da, “Türkiye’de 18 milyon emlak vergisi mükellefi var” diye açıkladı. Gerçekten buna çok şaşırmıştım.

İstatistiki bilgiler çok önemli, çünkü, etki analizlerinin yapılabilmesi için bu bilgilere ulaşılması gerekiyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın bir çalışma yaptırarak, emlak vergisi mükellefi sayısını tespit ettirip, kamuoyuna açıklaması lazım!..

Yeni yasada emlak vergisi yapılandırmasıyla ilgili farklı ne var?

Yapılandırma yasalarına bakıldığında, yapılandırma kapsamına genellikle belli bir tarihten önce tahakkuk eden ve ödenmeyerek kesinleşen vergi, bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları alınıyor.

7326 sayılı Yeni Yapılandırma Kanununda da bu kural bozulmadı, 30 Nisan 2021 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olarak verilmesi gereken beyannamelere ilişkin olarak tahakkuk eden ancak ödenmeyen emlak vergisi ve buna bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları yapılandırma kapsamına alındı.

Ancak, 7326 sayılı Kanunda önceki Yapılandırma düzenlemelerinden farklı olarak, 30 Nisan 2021 tarihinden önce verilmesi gerektiği halde 9 Haziran 2021 tarihi itibariyle emlak vergisi bildiriminde bulunmayan veya bildirimde bulunduğu halde vergisi eksik tahakkuk eden mükellefler de yapılandırma kapsamına alındı.

Bu çok ama çok önemli bir düzenleme. Çünkü, bugüne kadar ki yapılandırma yasalarının tamamında atlanılan ve çok sayıda vatandaşımızın mağdur olduğu bu konu, yeni yapılandırma düzenlemesinde kapsama alındı. Bu konuda emeği geçen herkese teşekkür ediyorum.

Emlak vergisi bildirimi herkesin unuttuğu bir konu

Taşınmazın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de yoksa taşınmaza malik gibi tasarruf edenler emlak vergisinin mükellefi oluyorlar. Malik taşınmaz üzerinde mülkiyet hakkına sahip kimse olup, tapu senedinde adına kayıtlı olandır. Taşınmaz malikinin tapu sicilinde yer almamakla birlikte miras, mahkeme kararı, cebri icra, işgal, kamulaştırma halleri ile ilgili kanunda öngörülen diğer hallerde mülkiyet, tapuya tescilden önce kazanılıyor.

Emlak vergisi, ilgili belediyeler tarafından mükelleflerin önceki yıllarda verdikleri beyannameler veya bildirimlerde yer alan bilgiler esas alınarak Kanunda belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde tarh ve tahakkuk ettiriliyor.

Arazi, arsa ve bina alımında ve mevcut olanların yazılı vergi değerini değiştiren - tadil eden nedenlerin bulunması halinde emlâk vergisi bildirimi verilmesi zorunlu bulunuyor (EVK Mad. 33). Yıl içinde satın alınan veya intikal eden gayrimenkuller için yıl sonuna kadar, yılın son üç ayı içinde satın alınan gayrimenkuller için satın alma tarihinden itibaren üç ay içinde ilgili belediyeye "Emlak Vergisi Bildirimi" verilmesi gerekiyor.

Ancak, uygulamada bu bildirimlerin verilmesi unutulabiliyor ya da özellikle miras işlemlerinde kişilerin kendilerine miras kaldığından haberdar olmaması nedeniyle bu bildirimler verilemeyebiliyor. Bildirimin süresinde yapılmaması halinde, taşınmaz sahiplerini ciddi bir sıkıntı bekliyor, vergi belediye tarafından tarh ediliyor, vergi ziyaı cezası kesiliyor ve gecikme faizi isteniliyor. Yani, bildirim her yönüyle çok önemli.

Emlak vergisinde zamanaşımı var mı, yok mu?

Emlak vergisinde zamanaşımı hem var, hem yok gibi!

Evet, emlak vergisinde de, 5 yıllık tahakkuk zamanaşımı var. Ancak, bildirim dışı kalan bina ve arazinin vergi ve cezalarında zamanaşımı, bu bina ve arazinin bildirim dışı bırakıldığının belediyece öğrenildiği tarihi takip eden yılın başından itibaren başlıyor (EVK Mad. 40). Bildirimde bulunulmaması halinde, emlak vergisinde zamanaşımının başlangıç tarihi belirsiz oluyor. Belediye, 20, 30 hatta 40 yıl sonra tespit yaparsa ya da emlak vergisi mükellefi bildirimde bulunursa, bu tarihten sonra zamanaşımı süresi işlemeye başlıyor ve beş yıl sonra zamanaşımına uğruyor. Yani, taşınmaz sahipleri emlak vergisinde zamanaşımı süresinin başlama tarihi bildirime bağlı olduğundan, bildirimin yapılmadığı durumlarda, üzerinden çok uzun bir süre geçse dahi cezalı emlak vergisi tarhiyatı ile karşılaşabiliyorlar. Çok enteresan değil mi?

Emlak vergisi bildirimini unutanlar ilk defa yapılandırma kapsamına aldı!

7326 sayılı Kanunda önceki Yapılandırma düzenlemelerinden farklı olarak, 30 Nisan 2021 tarihinden önce verilmesi gerektiği halde 9 Haziran 2021 tarihi itibariyle emlak vergisi bildiriminde bulunmayan veya bildirimde bulunduğu halde vergisi eksik tahakkuk eden mükellefler de yapılandırma kapsamına alındı (7326 sayılı Kanun Mad. 4/10-b). Yani önceki yapılandırma Kanunlarında olsa idi, 30 Nisan 2021 tarihine kadar tahakkuk edip de Yapılandırma Kanununun yayımı tarihine kadar ödenmemiş emlak vergilerini ve fer’ilerini kapsayacaktı. Diğer bir ifade ile, bu tarihten sonra bildirim vererek vergisini ödeyecek olanları kapsamayacaktı. Bu Yapılandırma Kanununda ise 9 Haziran 2021 tarihine kadar hiç bildirim vermeyen veya eksik bildirim verenler de 31 Ağustos 2021 tarihine kadar verecekleri bildirimle yapılandırmadan yararlanacaklar.

Bugüne kadar emlak vergisi bildirimini vermeyenlere piyango vurdu

Tekraren belirtmek gerekirse, 7326 sayılı Kanunla yapılan bu düzenleme çok ama çok önemli.

30 Nisan 2021 tarihinden önce verilmesi gerektiği halde 9 Haziran 2021 tarihi itibariyle emlak vergisi bildiriminde bulunmayan veya bildirimde bulunduğu halde vergisi eksik tahakkuk eden mükelleflerce bildirimde bulunulması ve tahakkuk eden vergi ve taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payının tamamı ile 9 Haziran 2021 tarihine kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak Yİ-ÜFE tutarının belirlenen şekilde ödenmesi halinde, bu alacaklara bağlı gecikme faizi, gecikme zammı ve vergi cezalarının tamamının tahsilinden vazgeçiliyor.

Bu düzenlemeden yararlanmak isteyen mükelleflerin başvuru dilekçesiyle birlikte kapsama giren dönemlere ilişkin vergi bildirimlerini 31 Ağustos 2021 tarihine (bu tarih dahil) kadar ilgili belediyelere vermeleri ve yine Kanunda belirtilen şekilde ödemelerini peşin veya 6, 9, 12 veya 18 eşit taksitte ödemeleri gerekiyor.

Emlak vergisi bildirimlerini bugüne kadar vermeyi unutanlar veya ihmal ederek vermeyenlerin, bu piyango gibi düzenlemeden yararlanmalarında fayda var. Çünkü, son yapılandırma düzenlemesine kadar sadece “Eldeki bir kuş daldaki dört kuştan daha iyidir” anlayışı ile yaklaşılarak sadece emlak vergisi borçları kesinleşenlere (eldeki kuşlara) yapılandırma imkanı sağlanıyordu. İlk defa bu yapılandırma düzenlemesi ile, emlak vergisi bildirimi vermeyi unuttukları için emlak vergisi mükellefiyeti bulunmayan “daldaki kuşlar” da yapılandırma kapsamına alındı!..

Bizden söylemesi ve uyarması!