Emlak komisyon sözleşmeleri ve damga vergisi

Ege DEMİRALP

Arabulucu avukat

Güvercin Arabuluculuk ve Tahkim Merkezi

Bir akdin yapılması için tarafların birbirleriyle buluşmaları lazımdır. Mesela taraf olacakların birbirlerini tanımamaları, ayrı ayrı mahallerde bulunmaları, aynı dili konuşmamaları gibi sebepler onların birbirini bulmalarına ve sözleşmeyi yapmalarına mani olabilir. İşte çeşitli sebeplerden ötürü bir araya gelemeyen kimseleri birbirlerine yaklaştırmak hususunda aracılık yapmayı kendilerine meslek edinen şahıslar eski zamanlardan beri mevcuttur. Sözleşme ilişkisine girmek isteyen tarafların bir araya gelmesi ve sözleşme ilişkisi kurması için taraflara yardımcı olan, uygun ortamı hazırlayan kişilere simsar (tellal) denir. TBK madde 521’de simsarın alacağı ücret hususu düzenlenmiştir.

Emlak komsiyoncusu hangi durumlarda ücrete hak kazanır?

Öncelikle; emlak komisyon sözleşmeleri yazılı şekilde yapılmalıdır. Yazılı şekilde yapılmayan sözleşmeler geçerli değildir. Böylece simsar, sözleşme konusu hizmetin bir akdin kurulması ve sonuçlanması durumunda ücrete hak kazanmaktadır.

Bu şart, iş sahibinin, kendisine teklif olunan üçüncü kişilerle sözleşme yapmayı sebepsiz olarak reddetmesi hâlinde de gerçekleşmiş sayılmalıdır. Ücret alacağının doğumu için, bu sözleşmenin yerine getirilmesi gerekli değildir. Taraflar, asıl sözleşme kurulmamış olsa bile, ücret ödenmesini kararlaştırabilecekleri gibi ücretin, sözleşmenin yerine getirilmesi durumunda ödeneceğini de kararlaştırabilirler.

Sözleşmelerin Damga Vergisi

Emlak komisyon sözleşmeleri nispi damga vergisine tabidir. 488 sayılı Kanun’a ekli (1) sayılı ı/a-1 fıkrası uyarınca; “satışın “gayrimenkul alım-satım-tellaliye- komisyon akdi ve iş takip sözleşmesi” kapsamında hizmet bedelinin yanında alım-satımı hususunda anlaşmaya varılan taşınmazın satış bedeline de yer verilmesi ve alıcı, satıcı ve komisyoncunun imzasını da taşıması halinde söz konusu kâğıdın 488 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesinin ikinci fıkrası ve kanuna ekli (1) sayılı tablonun ı/a-1 fıkrası uyarınca en yüksek vergi alınmasını gerektiren işlem olan taşınmazın alım satımına ilişkin tutar üzerinden; nispi damga vergisine, tabi tutulması gerekmektedir” denmektedir.

Yani düzenlenen emlak komisyon sözleşmeleri “Binde 9” oranında damga vergisine tabidir. Taşınmaz bedelinin de yazılı olduğu sözleşmede ayrıca komisyoncunun ücreti belirtildiğinde bu sözleşme komisyon ücreti üzerinden mi yoksa gayrimenkul bedeli üzerinden mi vergilendirilecektir? Kanuna göre; gayrimenkul bedeli üzerinden vergilendirilecektir.