Ekopolitik gündem İzmir’e taşındı

Hazırlık çalışmaları geçen yılın ortalarında başlayan İzmir Büyükşehir Belediyesi öncülüğünde düzenlenen İkinci Yüzyıl İktisat Kongresi Ankara’nın ekopolitik gündemini İzmir’e taşıdı. Atatürk’ün önderliğinde savaştan yeni çıkmış halde toplanan birinci iktisat kongresi gibi 17 Şubat’ta ve benzer formatta planlanan İkinci Yüzyıl kongresi, yaşadığımız korkunç afet nedeniyle 15-21 Mart tarihlerinde gerçekleşiyor. Elbette ki hızla değiştirilen kongre programı uyarınca 11 ilimizi etkileyen afetin etkileri ve bundan sonra yapılması gerekenler ağırlıklı olarak ele alınıyor. Kurtuluş savaşından yeni çıkmış yanmış yıkılmış Anadolu görünümü ile depremin vurduğu bölgemizdeki yıkım ve can kayıpları neredeyse bir tutuluyor. Kongrenin düzenleyici önderlerinden Tunç Soyer’in deyişiyle art arda yaşanan depremlerdeki 50 bine yaklaşan can kayıplarımız, kurtuluş savaşında yitirdiğimiz canlardan fazla.

CB Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın deprem raporu

Asrın felaketinin haftası dolmadan ekonomik maliyeti ile ilgili peş peşe raporlar yayımlandı. Bu raporların çoğu yitirdiğimiz canlarımızın ekonomiye katkılarını dikkate alamıyordu. Devletin elindeki verilerle yapılacak değerlendirmeler, tespitler bekleniyordu. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) beklenen raporu 17 Mart’ta açıkladı. Bu raporda depremin ekonomiye maliyeti 103,6 milyar dolar olarak hesaplandı. SBB raporunda yer alan şu uyarıyı dikkatle not ettik:

“Rapordaki veriler yayım tarihi itibarıyla en güncel verilerdir. Alandan gelen hasar ve kayıp verileri sürekli güncellendiğinden depremin hasar yansımaları zaman içerisinde revizyona uğrayabilecektir.”

SBB raporundaki önemli ekonomik saptamalar

Deprem bölgesinin ekonomideki yerini devlet adına ortaya koyan raporda öne çıkan bazı saptamalar şunlar:

Depremden etkilenen illerin 2021 yılında GSYH’den aldığı pay yüzde 9,8’tir. Yaklaşık 79 milyar dolar büyüklüğünde milli gelir bu bölgede oluşmaktadır.

- Bölgenin fert başına milli gelir seviyesi Türkiye ortalamasının belirgin olarak gerisindedir ve 5.924 dolar olarak hesaplanmaktadır.

- 2021 yılında Türkiye genelinde kaydedilen yüzde 11,4 oranındaki ekonomik büyümeye depremden etkilenen 11 ilin katkısı 0,98 puandır.

- Depremden etkilenen 11 ilin toplam nüfusu, 2022 yılı için 14.013.196 kişi olarak kaydedilmiştir. Bu nüfus, ülke demografisinin yüzde 16,4’üne tekabül etmektedir.

- 2021 yılı verilerine göre 11 ili kapsayan afet bölgesinde 3,8 milyon kişi istihdamda olup bölge istihdamının ülke istihdamı içerisinde payı yüzde 13,3’tür. Çalışanların 2,3 milyonu kayıtlı, 1,5 milyonu ise kayıt dışı çalışmaktadır.

- Depremden etkilenen 11 ilin 2022 yılı ihracatı içerisindeki payı yüzde 8,6’dır. Gaziantep, toplam ihracat içerisindeki yüzde 4,4’lük payı ile öne çıkmaktadır.

CHP’nin ekonomi masasının başındaki parti sözcüsü Faik Öztrak, İzmir İktisat kongresinde SBB raporuna atıfta bulunarak, kendilerinin insan kayıplarını da dikkate alan toplam afet maliyetini, 126 milyar dolar olarak hesapladıklarını bir kez daha kayda geçirdi.

Millet İttifakı kurmaylarının neşeli kongre oturumu

İzmir’deki iktisat kongresinde Millet İttifakı’nın Temel Politikalar Metni’ni hazırlayan 6 partinin kurmayları Ankara’da yıllardır göremediğimiz şekilde esprilerin havada uçtuğu neşeli bir oturumda bir araya geldiler, sunumlar yaptılar. Faik Öztrak (CHP), Ümit Özlale (İyi Parti), Halil İbrahim Çanakçı (Deva Partisi), Sabri Tekir (SP), Bülent Şahinalp (DP) ve Feridun Bilgin (Gelecek Partisi) kongreye uyum içinde olduklarını gösterdiler. Elbette oturumun keyifli geçmesinde İzmir’in herkesi bir anda etkisi altına alan barışçıl havası yanında oturumun kadın yöneticisi ekonomist Güldem Atabay’ın katkısı önemliydi. Millet ittifakı kurmaylarının mutabakat metnini hazırlamak için 4-5 aylık sürede 50’den fazla toplantıda bir araya geldiklerini öğrendik. Oturumu yöneten Atabay’ın sorusu üzerine Faik Öztrak, aralarındaki en çalışkan kişinin DPT döneminden çalışma arkadaşı İbrahim Çanakçı olduğunu söyledi. Hemen atılan Ümit Özlale, hiçbir toplantıyı kaçırmayan, toplantı notlarını derleyen Çanakçı’nın bu çalışma performansıyla ancak “android-robot” olabileceğini düşündüğünü söylemesi salonda kahkahalarla karşılık buldu. Özlale’nin derin yoksulluğu da ele alan renkli sunumundaki Cem Karaca’dan “Yoksulluk kader değildir. Kader olamaz.” alıntısı ve gençlik döneminde işçi çocuğu olarak fırsat eşitliğinden nasıl yararlandığını, 38 yaşında nasıl profesör olduğunu anlatması ilgi çekti. İbrahim Çanakçı’nın EKONOMİ’ye verdiği söyleşide de vurguladığı “ortaya çıkan metin kadar, hazırlık sürecinin uzlaşma kültürüne verdiği katkı da o kadar değerlidir” saptaması bir kez daha kayda geçti.

Kurmaylar masasının en yaşlı üyesi SP’li Sabri Tekir’in mutabakatta temelin “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” olduğunu belirttiği dış politika ağırlıklı sunumu da ilgiyle izlendi. Tekir’in İngiltere ve ABD’deki deneyimlerinden de bahsederek, yumuşak güç olarak yurtdışındaki öğrenciler ve sivil toplum örgütlerinin dış politikaya desteğinin önemini anlatması dikkatle not edildi.