Ekonomiyi kötüleyenlere bir tokat da enflasyondan!

Önceki gün üçüncü çeyreğe ilişkin GSYH verileri açıklandı ve gördük ki üç çeyrektir süren küçülme sona ermiş, Türkiye yeniden büyümeye başlamış. Üçüncü çeyrekte büyümekle birlikte ilk üç çeyrek toplamında ve son bir yılda hala eksiden kurtulamamışız; o kadar olur...

Faiz deseniz, yüzde 24-25’lerden yüzde 11-12’lere geldi; indikçe iniyor!

Ve TÜİK dün kasım ayının fiyat hareketlerini açıklayınca ekonomik gidişatın olumluya döndüğünü bir kez daha görmüş olduk. TÜFE’de kasım ayında tahminlerin altında kalan bir düzeyde, yalnızca yüzde 0.38 artış yaşandı.

Ama şu baz etkisi yok mu baz etkisi... Kasım ayı oranı çok düşük kaldığı halde baz etkisi yüzünden yıllık oran artış gösterdi. Geçen yıl kasımda fiyatlar yüzde 1.44 düştüğü için bu yılki yüzde 0.38’lik artışla yıllık oran hızla yukarı gitti. Oysa eylülde tek haneyi yakalamış, ekimde yüzde 8.55’e kadar inmiştik. Kasım sonunda ise yıllık enflasyon yeniden çift haneye çıktı ve yüzde 10.56 oldu. Yani çift haneye çıkış tümüyle baz etkisinden kaynaklandı.

“TÜFE’de eylülde tek haneye inilmesi de baz etkisi sayesinde gerçekleşti”

diyenler elbette çıkacaktır. O lehteydi, onu saymayız!

Kendimizi bir test edelim istedik, “Acaba bardağın çok az da olsa dolu tarafını bardak neredeyse ağzına

kadar dolu gibi gösterebilir miyiz” diye merak ettik. Başardık mı, ne dersiniz? Belki...

Belki başardık da, gerçekte gördüklerimizle ekrana dökülen sözcüklerin farklılığından pek de hoşnut kalmadık.

Tahmin yüzde 1 dolayındaydı

Kasım ayında tüketici fiyatlarının yüzde 1 dolayında artış göstereceği, bunun sonucunda da yıllık oranın yüzde 11'i aşacağı tahmin ediliyordu. Biz de bu yönde düşünüyorduk. Ama gerçekleşme biraz önce de belirttik yüzde 0.38 olarak açıklandı.

Tahminlerle tam örtüşen oran ise iktisatçı Zafer Yükseler tarafından hesaplanıp açıklanan HTFE-hızlı tüketilen ürünler fiyat endeksindeki artış oldu. İktisatçı Yükseler kasım ayı artışını yüzde 1 olarak açıkladı.

Yükseler’in kasım ayı için hesapladığı artış TÜİK’in oranından yüksek ancak yıllıkta TÜİK'in oranı daha yukarıda. Zafer Yükseler'in hızlı tüketilen ürünler fiyat endeksine göre yıllık oran yüzde 7.73 düzeyinde.

Önemli olan yıllık ortalama oran

Yıllık TÜFE değişimi için aydan aya kıyaslamayla bulunan oran yerine son on iki ayın endeksinin bir önceki on iki ayın endeksiyle kıyaslanması yoluyla bulunan oranı kullanmak gerekiyor.

Kasım-kasım kıyaslamasına göre yıllık TÜFE artışı yüzde 10.56 düzeyinde. Oysa on iki aylık kıyaslamalara dayalı yıllık ortalama artış yüzde 15.87.

İki sektörden örnek verelim. Gıda ve alkolsüz içeceklerde aydan aya kıyaslamaya göre yıllık artış yüzde 8.89. Oysa yıllık ortalama artış yüzde 20.76.

Bu durumun tam tersine ilişkin örnek de alkollü içecekler ve tütün grubunda. Bu grupta aydan aya olan artış yüzde 43.35’e ulaşmış durumda. Ancak gerçek artışı gösteren yıllık ortalama oran ise yüzde 20.98.

Yıllık yüzde 12’nin altında kalabilir

Tüketici fiyatları geçen yıl aralık ayında yüzde 0.40 oranında geriledi. Bu gerileme biraz sıra dışı bir durumdu. Bu yıl gerileme beklentisi pek yok. Aralık ayında fiyatlar hiç değişmese bile bu yüzde 0.40’lık düşüş devreden çıkacağı için yıllık artışta 2019 yüzde 11 düzeyinde kapatılacak.

2019’un oranı aralık ayındaki gerçekleşmeye göre kesinleşecek. Yeni ekonomi programında bu yıl sonu için TÜFE artışı yüzde 12 düzeyinde tahmin edilmişti. Ancak öyle görünüyor ki yıllık oran yüzde 12'yi bulmayacak gibi.

2019’u muhtemelen yüzde 11.5 dolayında bir artışla kapatacağız.

TÜİK’ten mandalina ricamdır!

Şu dönemin en gözde meyvesi mandalina. İlk çıktığı günden beri sık sık aldığım için olsa gerek mandalina fiyatını izledim. Ankara için söylüyorum; ekim ayı için hemen hemen tüm büyük marketlerde 2.95-2.99 gibi etiketler vardı, 3 lirayı gördüğümü hiç hatırlamıyorum.

Kasım ayına geçişle birlikte fiyat tam bir lira arttı ve 3.95 dolayına çıktı. Üstelik satsuma mandalina da devreye girdi, onun fiyatı 5.95 lira.

Ekim ayındaki mandalina fiyatını TÜFE’nin ekim açıklaması yapılınca TÜİK verisiyle karşılaştırmıştım. Benim gördüğüm fiyat 2.95, TÜİK’in esas aldığı fiyat da 2,9156 idi. Piyasadaki fiyat, TÜFE hesabında da neredeyse aynen dikkate alınmıştı.

Kasımda benim izlediğim fiyat en az 3.95, satsumada 5.95; ancak TÜİK'e göre bir ucuzlama var. TÜİK kasım için mandalina fiyatını 2,8606 TL olarak dikkate almış.

Ekimde fiyat toplanmayan semt pazarlarından ya da başka yerlerden mi fiyat derlenmeye başlanmış, bilemem.

Eğer bu fiyat Ankara’da oluşmuşsa ve zahmet olmayacaksa bir kasa lutfen...

Bir de hatırlatma... “Tüm derdin mandalina mı” diyenler çıkabilir, bu hatırlatma onlara:

“Mandalina bir simgedir yalnızca...”