Ekonomiye yeni yol haritası ve turizm
Yönetici ve sorumluları kabul edip adını koymasa da Türkiye yeniden ve eskilerine benzemeyen bir ekonomik kriz sürecine girdi. Basında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın partisinin Merkez Yönetim Kurulu (MYK) toplantısında parti kurmaylarına “Ekonomide yeni dönem-Yeni yol haritası” nı anlatırken Çin örneğini vererek, “Çin böyle büyümüş. Biz pazara daha yakınız, onlardan daha avantajlıyız” dediği haberleri çıktı.
Örnek verilen Çin ile AKP yönetimindeki Türkiye’nin bugünkü durumu ekonomik büyüklükler ve yönetimdeki ekonomi politikası tercihleri yönünden birbiriyle karşılaştırılamaz.
Çin bugünkü noktaya 20 yıllık strateji ile geldi; Erdoğan 6 ay diyor.
Çin kamucu; Türkiye ise Özal’dan beri ne yazık ki özelleştirmecidir.
Şu birkaç başlık bile karşılaştırmadaki benzemezlikleri anlatmaya yeter. Bunları bir yana bırakıp “Yeni yol haritası” olarak ifade edilen, ihracatı esas alacak ekonomide izleneceği bildirilen politikaya bakalım.
Yabancı basında da geniş biçimde yer alan bu açıklamalar ile ilgili olarak ayrıntıları sayfadaki haberde görülen Wall Street Journal (WSJ)’de geniş kapsamlı bir analiz/ değerlendirme yayınlandı.
Analizde, turizmde toparlanmanın ve artan ihracatın da ekonomiye bir bütün olarak destek sağladığını, bunun da şimdilik ekonomik krizi önleyebileceği görüşüne yer veriliyor.
Doğrudur.
Turizm krizden çıkışta temel alınan döviz girişi sağlanarak cari açığın kapatılmasında, çok konuşulan ve yeni model/yol haritasının temelini oluşturan ihracattan daha önemli bir rol oynayabilir.
Zira ihracat yapmak için sektörlere göre yüzde 40 ile yüzde 80’leri aşan oranlarda ithalat yapmak gerekir. Dolayısıyla ihracattan elde edilen dövizin bir bölümü ithalata gittiği için buradan elde edilen gelirden hazineye net giriş oranı düşük kalıyor.
Buna karşılık turizmden elde edilen gelirin yüzde 90’dan fazlası hazineye net giriş sağlıyor. Turizm geliri hazineye net giriş oranı en yüksek döviz geliridir. Turizm ara mal, hammadde, navlun vb. gibi giderler olmadan yerinde yapılan ihracattır.
Bu anlamda turizm her zamanki rolüne ek olarak yeni dönemde önemli bir işlev görecek.
Peki turizm bu işlevini nasıl yerine getirecek?
Bu konuda özel bankalar arasında sektöre en çok krediyi sağlayan, özellikle konaklama kesimiyle yakın ilişki içinde olan Denizbank CEO’su Hakan Ateş’in 11. Uluslararası Resort Kongresi’nde yaptığı konuşmada dört madde halinde ifade ettiği taleplere bakmak gerekir.
Yeni ekonomi model ya da yeni yol haritasında turizmden beklenti kapsamında belirlenen 2022 yılı için 30 milyar dolar gelir, 32.3 milyon yabancı turist, ziyaretçi başına ortalama 800 dolar harcama, ortalama 11 gecelik konaklama ve ziyaretçi başına gecelik 72.7 dolar gelir hedefine ulaşılmak isteniyorsa Hakan Ateş’in dillendirdiği o dört maddede ifade edilen durum dikkate alınmalı ve talepler karşılanmalıdır.