Ekonomistler buna dengelenme diyorlar

Tablo belli: Talep azalıyor; büyüme hız kesiyor, ithalat azaldığı için dış açık daralıyor, enflasyon yavaşlıyor. Ekonomistler buna dengelenme diyorlar. Atalarımız ise “Dün yediğin hurmalar gün gelir mideni tırmalar” demişler.

Bir zamanlar ekonomiyi çok gevşetmiş, enflasyonu patlatmıştık; şimdi ise dağıttığımızı toparlamaya çalışıyoruz. Ekonomiler de öyle hadi deyince toparlanmıyor. Toparlanma süreci sancılı ve yan etkisi bol oluyor. Ne kadar sancılı olsa da ekonomilerde dengelenme gerekli bir şeydir. “Yeniden dengelenme” bir ekonomiyi daha dengeli bir konumda tutmayı amaçlayan dönüşümdür.

Ekonomideki büyümeyi daha sürdürülebilir hale getirir. Ülkemizde bu hafta arka arkaya üç kritik veri açıklandı. Sonuçlar şaşırtıcı değildi; ekonomide bir süre önce başlayan “dengelenme” süreci ile uyumluydu. Dengelenen bir ekonomide büyüme yavaşlar, hatta bazılarında resesyon bile yaşanır. Dengelenen bir ekonomide büyüme yavaşlayınca ithalat hız keser, cari denge iyileşir. Bunların sonucunda enflasyon gerilemeye başlar.

Pazartesi günü ikinci çeyrek büyüme rakamları açıklandı. Görüldü ki;

- Halkımız daha az tüketir olmuş; tüketim harcamalarının büyümeye katkısı pandemiden bu yana en düşük seviyeye inmiş.

- Sanayi büyümemiş, daralmış. Sanayi üretimi böylece bir yıldır ilk defa yıllık büyümeyi aşağı çekmiş.

- Yatırım harcamaları 2022 yılının üçüncü çeyreğinden bu yana büyümeye en düşük katkıyı yapmış. Makine ve teçhizat yatırımları gerilemiş. Aynı gün dış ticaret rakamları geldi. Orada da gördük ki;

- Dış ticaret dengesindeki iyileşme ağustosta da devam etmiş. Yıllık dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre azalmış. Bu iyileşmeyi yakında açıklanacak ağustos ayı cari işlemler dengesinde de göreceğiz. Yıllık açık geçen yılın aynı ayındaki açığın yarısından bile az olacak. Salı günü ise ağustos ayı enflasyon verilerinin günüydü.

- Aylık enflasyon beklenenden biraz daha düşüktü ama tarihsel ağustos ayları ortalamasının hala çok üzerindeydi.

- Yıllık enflasyon sert bir şekilde geriledi ama aylık bazda çekirdek enflasyon hala çok yüksek bir seviyedeydi. Yani dezenflasyon başladı ama aylık enflasyonun ana eğilimi hala istenilen düzeyde değil.

Özetle; bu hafta arka arkaya açıklanan bu üç kritik veri bize diyor ki: Ekonomideki dengelenme daha devam edecek; tüketim biraz daha kısılacak, üretim biraz daha yavaşlayacak; mal ve hizmet üretenler sıkıntıda kalmaya devam edecek.