Ekonomide erken uyarı sistemleri

Ekonomide erken uyarı sistemleri bir ülkenin ekonomisinin alarmıdır. Çalmaya başladığında acil önlemler alınması gerektiğinin işaretidir. Zira ihmal edildiğinde bize geri dönüşü; hayat pahalılığı ve işsizlik olacaktır. Ülkenin itibarı ve parası değer kaybediyordur. Rekabet arenasında kenara itilmektir.  

Veriler ne söylüyor?

Enflasyon; %18,95. O da TÜİK’in açıklayabildiği… Hissedileni sorma bile. Ekonomi yönetiminin orta vadede hedefi olan %5’in 13,95 puan üzerinde. Hayat pahalı diyor bu gösterge… Yetmiyor; önlem almazsanız daha da yükseleceğim diyor. Bu gidişle enflasyon önlenemez hale gelecek diye uyarıda bulunuyor.

Dolar kuru: 8,48 TL, üretim kabiliyeti ithal girdi üzerinden gelişen ülke için, riskin yüksekliğine işaret ediyor. İp üzerinde geziyorsun diyor. Faiz: %19, en yüksek faiz koridorunda yer almanın doğuracağı durgunluğa işaret ediyor. Genç işsizlik %23,2. Bu demektir ki gençlerin çalışma alanı yaratılamıyor.

Büyüme: 2021 yılı birinci çeyreğinde %7,0. Bütün göstergeler alarm verirken ülke ekonomisi büyüyor. Bu durum sağlıklı bir büyümeye işaret etmiyor. Her an tökezlenebileceğine, beklenmeyen daralmalar yaşanabileceğine, maliyetle büyündüğünü gösteriyor.

İKİ SORU İKİ CEVAP

Ekonomik göstergeler bozulurken neden buna duyarsız kalınır? Yeterli önlemler alınmaz?

Bunun birkaç sebebi var. 1-Hazırlık yapılmamıştır. 2-Liyakatli yönetici yerine siyasi angajmanlı insanlar ekonomiyi yönetiyordur. 3-Makro veriler transatlantik gibidir, dümeni doğrultsan da rotaya dönmek zaman alacaktır. 4-İktidar, popülist davranıp halkı müjdelerle oyalayıp acı fakat gerekli tedbirleri almıyordur. 5-Önlemler bilinse de tepe yöneticinin birincil önceliği değildir.

Ekonomide acil olarak alınması gereken önlemler nelerdir?

1-Sözde değil, özde yapısal reformlara başlanmalı. 2-CDS puanlarını azaltmak için diploması atağına kalkmalı. 3-Gereksiz yatırımlar yerine döviz kazandırıcı projelere ağırlık vermeli. 4-Bozulan bütçe disiplini sağlanmalı. 5-Gerçekçi teşhis, kapsayıcı çözüm ve güvenilir uygulayıcıları iş başına getirmeli.

UYARILARI DİKKATE AL

Ekonomik depremler yer sarsıntıları gibidir ancak etkileri yıllarca sürecek borçlanmaları beraberinde getirir. Servetlerin el değişimine neden olur. Erken uyarı sistemlerini dikkate alanlar tedbir geliştirir, önlem alır; ülkenin kaynaklarını tasarruflu kullanır. Zor durumlar karşısında çıkış yolları yaratır. Uyarıları göz ardı edip sadece büyüyen rakamların peşine takılanlar; ekonomik depremlere hazırlıksız yakalanır. Dış şoklarda çok zarar görür. Ülkesi, ekonomik ve siyasi operasyonlara açık hale gelir.

Sürdürülebilirliğin gereği ve dayanıklı ekonomin şartı şudur; müjde bekleyebilir ancak uyarıların bize taşıdığı kötü haber acilen dikkate alınmalı, gereği yapılmalıdır. Mutfakta yangın uyarısı gelince ilk 1 dakikada 1 bardak su, ilk 10 dakikada 10 kova su ile söndürürsün. 1 saat sonra ortada mutfak kalmayacaktır.