Ekonomi yönetimine göre 2024 yatırım görünümü
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Orta Vadeli Program (OVP) hesaplarının bir uzantısı olan sektörler itibarıyla sabit sermaye yatırımları verilerini açıkladı. Bu verilerde temel sektörlerdeki yatırımların ne yönde geliştiğini kamu ve özel sektör ayrımıyla görebiliyoruz. Buna göre 2024 yılında sektörler itibarıyla kamu ve özel sektörün yatırım performansı şöyle bir manzara çiziyor:
- 2024 yılında sabit sermaye yatırımları cari olarak yüzde 61.38, reel olarak yüzde 2.96 büyüyecek. Kamu yatırımlarındaki reel büyüme yüzde 2.72, özel sektör yatırımlarındaki reel büyüme ise yüzde 2.99 olacak.
- Geçen hafta açıklanan TÜİK büyüme verilerine göre 2024’ün üçüncü çeyreğinde yatırımlar, reel olarak yüzde 0.79 daraldı. İkinci çeyrekte de yatırımlar ancak yüzde 0.79 büyümüştü. İlk çeyrekteki yüzde 8.99’luk büyüme sayesinde ilk 9 aya ait yatırım büyümesi yüzde 2.69 oldu.
- Ekonomi yönetiminin yılın toplamındaki yüzde 2.96’lık yatırım büyümesi tahmininin gerçekleşebilmesi için iki çeyrektir yerinde sayan yatırımların son çeyrekte yüzde 3.66 büyümesi gerekiyor. Son çeyrekte böyle bir dönüşün olma şansı yok, buna dair bir işaret de yok. Yani ekonomi yönetiminin üç ay önce yaptığı tahminlerin gerçekçi olmadığı görülüyor.
- Bu rezerv ışığında olmak kaydıyla sektörel büyüme tahminlerine baktığımızda ekonomi yönetimi, üç ana sektörde yatırım büyümesinin yüzde 5’in üzerine çıkacağını tahmin ediyor. Buna göre konut sektöründe yatırımlar yüzde 5.97, sağlıkta yatırımları yüzde 5.43 ve turizm yatırımları yüzde 5.13 büyüyecek
- Yatırımları en yavaş büyüyen sektörler ise yüzde 0.74 ile madencilik, yüzde 1.18 ile ulaştırma ve yüzde 175 ile imalat sanayii olacak.
- Kamu yatırımlarının en hızlı büyüdüğü alan yüzde 23.26 ile imalat sanayii olacak. Kamu yatırımlarında imalat sanayiini yüzde 5.06 ile ulaştırma, yüzde 3.72 ile tarım ve yüzde 3.67 ile enerji sektörü izliyor.
- Kamu yatırımlarında yatırımın yerinde saydığı sektörler ise sırasıyla diğer hizmetler, sağlık, turizm, madencilik, konut ve eğitim. Kamunun konut yatırımları geçen yıl deprem etkisiyle gösterdiği hızlı artışın ardından bu yıl yerinde saymış gözüküyor. Kamunun en yüksek yatırım büyümesini imalat sanayiinde gerçekleştirirken, en önemli kamusal hizmet alanları olan eğitim ve sağlıkta yatırımlara fren koymuş olması dikkat çekici
- Buna karşın özel sektör yatırımlarının en hızlı büyüdüğü sektörlerin bu sektörler olması da dikkat çekiyor. Özel sektör yatırımlarının en hızlı büyüdüğü sektörler yüzde 7.65 ile diğer hizmetler, yüzde 7.05 ile sağlık, yüzde 6.01 ile konut ve yüzde 5.55 ile eğitim. Buna karşın kamu yatırımlarının en hızlı arttığı imalat sanayii, özel sektör yatırımlarının en düşük hızla arttığı sektörler arasında yer alıyor.
- Verilerdeki bir diğer dikkat çekici nokta ise aynı sektördeki kamu ve özel sektör yatırımlarında reel değişimi hesaplarken kullanılan enflasyon oranlarının birbirinden çok farklı olması. Örneğin sağlık sektörde kamu yatırımları cari fiyatlarla bir önceki yıla göre yüzde 106 oranında artarken, özel sektör yatırımlarındaki artış yüzde 63 ile kamunun çok gerisinde. Buna karşın kamunun sağlık yatırımlarındaki reel büyüme yüzde 0.27, özel sektörün sağlık yatırımlarındaki büyüme ise yüzde 7.05 ile kamudan kat kat yüksek hesaplanmış. Bunun olabilmesi için özel sektör sağlık yatırımlarını yüzde 53’lük bir ortalama fiyat artışı ile yaparken, kamunun aynı sektördeki yatırımları yüzde 105 gibi iki katı yüksek bir fiyat artışı ile yapmış olması gerekiyor.
