Ekonomi ikinci çeyrekte yüzde 20-25 arası küçülebilir

Sanayi üretiminde nisandaki yüzde 31 azalmadan sonra mayısta da yüzde 30-35 arasında azalma bekleniyor, haziranda ise bir toparlanma yaşanmakta olduğu tahmin ediliyor. İlk çeyrekteki üretim düşüşünün böylece yüzde 20-25 aralığında oluşması söz konusu.

Sanayi üretimindeki değişim ile GSYH değişimi arasında çok belirgin bir paralellik var. Buna göre ilk çeyrekte yüzde 4.5 olan büyümeden sonra ekonominin ikinci çeyrekte yüzde 20-25 arasında daralması beklenmeli.

Sanayi üretiminin nisan ayında yüzde 31 oranında daralması ikinci çeyrekteki küçülmenin boyutu hakkında önemli bir ipucu sayılmalı. İkinci çeyreği tamamlamaya şunun şurasında zaten iki haftadan az bir süre kaldı ve yapılan hesaplamalar GSYH’deki daralmanın bu çeyrekte yüzde 20-25 arasında olabileceğini gösteriyor.

Sanayi üretimi ile GSYH kapsamındaki sanayi sektörü ve toplam GSYH büyümesi arasında belirgin bir bağlantı var. Kimi çeyreklerde bu bağlantı biraz kopuyor gibi olsa da genel olarak çok doğaldır ki sanayi üretimine paralel bir GSYH sanayi sektörü büyümesi yaşanıyor. GSYH değişiminin de sanayi sektörüyle neredeyse paralel geldiği gözleniyor.

İkinci çeyreği tahmin için elimizde yalnızca nisan ayının sanayi üretimi gerçekleşmesi var. Girişte de belirttik, nisandaki sanayi üretimi geçen yılın yüzde 31 altında kaldı. Sanayi üretiminde mayısta nisana göre kayda değer bir değişiklik olmadı. Hatta sokağa çıkma yasağına daha fazla başvurulması yüzünden mayısta işgünü sayısı nisana göre daha da azdı. Dolayısıyla mayıstaki sanayi üretiminin nisandan çok farklı geleceği sanılmıyor.

Haziranda şu ana kadar olan gelişmeler üretimin önceki iki aya göre belirgin bir artış gösterdiğini, ancak geçen yılın haziranına göre önemli bir değişiklik olmayacağını ortaya koyuyor.

Takvim etkisinden arındırılmamış sanayi üretim endeksi nisan ayında 78 olarak gerçekleşmişti. Mayıs ayındaki üretimin nisanla aynı düzeyde, yani endeks bazında 78 dolayında gerçekleştiğini tahmin ediyoruz. Geçen yılın mayıs ayındaki üretim endeksi 121 düzeyinde bulunuyordu.

Üretimin haziranda ise belirgin olarak artacağını ve geçen yılki 97’ye yaklaşacağı varsayıyoruz.

Bu hesaplamaya göre bu yılın ikinci çeyreğindeki sanayi üretimi geçen yılın yüzde 23 kadar altında kalacak.

Sanayi üretiminde ortaya çıkacak bu orandaki gerileme çok muhtemeldir ki yakın oranda olmak üzere GSYH kapsamındaki sanayi sektöründe de göreceğiz. Sanayi sektöründeki değişim de artı-eksi küçük bir farkla GSYH büyüklüğüne yansıyacak.

Yani öyle görünüyor ki yılın ikinci çeyreğinde ekonomi çok büyük olasılıkla yüzde 20-25 arasında daralacak.

Bu arada sanayinin GSYH içinde yüzde 20 dolayında olan ağırlığının bu yıl özellikle hizmetler sektöründe işlerin çok daha kötü seyretmesinden dolayı daha da artabileceğini göz önünde bulundurmak gerekiyor.

Altı aylık küçülme yüzde 10 olacak

GSYH’nin yılın ikinci çeyreğinde yüzde 20-25 arasında küçülmesi durumunda yılın ilk yarısındaki küçülme yüzde 10 olarak gerçekleşecek.

Hatırlanacaktır GSYH yılın ilk çeyreğinde yüzde 4.5 oranında artış göstermişti.

İlk çeyrek verisinde korona etkisi neredeyse hiç yoktu ve geçen yılın aynı dönemi kötü geçtiği için bu yıla dönük olumlu bir baz etkisi doğmuştu.

Yılı artıda kapatmak mümkün mü?

Kuşkusuz mümkün... Ama önce gelin küçülmemenin nasıl mümkün olabileceğine bakalım.

İlk yarıda yüzde 10 küçülme yaşandıktan sonra yılı yüzde sıfır değişimle kapatabilmek için ikinci yarıda ekonominin yüzde 8.3 büyümesi gerekiyor.

Dolayısıyla bizim önce yüzde 8.3’ü yakalamamız gerekir ki yılın tümünde küçülme olmasın.

Yüzde 8.3’ün üstünde gerçekleşecek her büyüme bizi artıya götürecektir.

Ama geçen yılki büyüme performansının her çeyrek olumluya döndüğünü ve ekonominin son çeyrekte yüzde 6 büyüdüğünü unutmamak gerek. Dolayısıyla bu yıl diğer tüm etkenler bir yana bizi her çeyrek itibarıyla olumsuz bir baz etkisi bekliyor.

Kaldı ki bugünden yılın ikinci yarısında ne olabileceğini tahmin etmek kolay olmanın ötesinde hiç mümkün görünmüyor. Yeniden hortlamaya başlayan koronanın seyri üretimi ve büyümeyi temelden etkileyecek. O konuda da önümüzü görebilecek durumda değiliz.