E-ticarette “gri depolar” dönemi başlıyor...

DR. AKIN ARSLAN

Dünyanın en büyük e-ticaret devi Amazon’un ortalama bir fulfillment merkezinin büyüklüğü yaklaşık 75 bin m2 civarında. Türkiye’de ise 30- 50 bin m2 arası tercih edilen büyüklük olarak dikkat çekiyor. Bu depoların büyük kısmı şehir dışında yer alıyor. Hızlı teslimat ve yeni nesil satıcıların içeride olduğu pazaryeri konseptinin ihtiyaçlarını artık tam olarak karşılayamıyorlar. E-Ticaret’te siparişten teslimata kadar giden süreci 6 saatin altına indirmek bu yapı içinde mümkün görünmüyor. Hızlı teslimatın yolu, müşteriye yakın, fonksiyonel “Gri Depo”lardan geçiyor. Peki “Gri Depo” nedir?

Gri Depo; büyüklüğü 250m2 ile 1.000 m2’ye kadar çıkabilen, şehir içinde, yaşam alanlarına yakın gayrimenkullerin içinden tahsis edilecek boşluk alanlarla depo hüviyeti kazanacak olan, son kilometre teknolojilerle e-ticarete entegre çalışabilecek yeni nesil depolama alanlarıdır. Getir vb. “ultra hızlı teslimat”a odaklanmış dijital iş modellerinin “gizli dükkan”(dark store) olarak kullandığı depoların daha büyük ve fonksiyon yüklenmiş hallerinin e-ticarette elektronik ve diğer hızlı tüketim malları için kullanılmasıdır.

Son Kilometre Depolama; e-ticaret ürünleri için temel depolama ve katma değerli hizmetlerin verileceği, fulfillment süreçlerinin uçtan uca yönetileceği “küçük (250-500 m2)” depoların (münferit veya mevcut gri depoların teknolojiyle dönüştürülmesi) en kısa sürede (örneğin 2 saat içinde) teslimatı yapacak şekilde en yakın yerde konumlandırılmasıdır.

Türkiye’deki AVM’lerin büyük kısmı, Avrupa ve ABD’den farklı olarak şehir içlerinde, yaşam alanlarının merkezindedir. Bu durum gri depolama için avantajdır. Binalardaki verimsiz bodrum alanları, giriş katları, fabrika ve üretim yerlerinin aktif olarak kullanılmayan bölümleri “gri depolama” alanları için hedef yerlerdir.

Şehir içindeki birçok AVM, ya bazı alanları yakın gelecekte e-ticarette gün içi sadece birkaç saatte teslimatın yönetileceği yeni nesil gri depo platformlarına dönüşebilecektir. Last Mile Warehousing modelinin en önemli uygulama alanlarından birisi, atıl hale gelen şehir içindeki AVM'ler olabilir.

Çin’de artık bir ürün siparişi veren müşteri gün içinde aynı ürünün teslim edilmesini bekliyor. Bu önemli bir davranış değişimidir.

Gri depolar nasıl çalışacak?

Müşteriler satın aldıkları ürünlerin birkaç saat içinde teslim almak isteyecekler. Bu bir elbise, ayakkabı da olabilir, USB bellek, cep telefonu da. Bu ürünler AVM'lerdeki mağazalara gidilerek değil, AVM içlerinde aynı anda birçok marka ve satıcıya hizmet veren mikro depolardan, ya da trafiği yüksek olmayan, ara sokaklardaki mikro depolardan sağlanacak. AVM’lerdeki mevcut mağaza yerlerinden bazıları yine işletmecilerin olacağı, içinde birkaç kişinin çalışacağı yüksek teknoloji destekli mikro fulfillment merkezlerine dönüşecektir. Bunun ilk sinyallerini Amazon verdi. Büyük depoların verimsizliğini gördü mikro depolara yönelik yatırımlarını hızlandırdı. 2022 itibariyle bazı büyük depolardan çıkma kararı aldı. Bugün bizim “Üç harfliler” olarak kategorize ettiğimiz, Anadolu’da ilçe ve kasabalara kadar yayılan, toplam sayıları 30 bini geçen zincirlerin benzerleri “Gri Depolar” olarak karşımıza çıkacak, son kilometre depoculuğu teknolojileri ile e-ticaret sitelerine entegre olarak çalışacaklar. Çoğunu bağımsız işletmeciler “franchise” benzeri modelle işletecekler. Bünyelerinde tişört baskı, ürün deneme, değiştirme, tadilat vb alanları ve fonksiyonlar da olacak.

Türkiye’de 81 il ve ilçelerinde toplamda 30 binin üzerinde zincir market şubesi, toplamda ise 40 bin civarı organize market vardır. Bu marketlerin ülke geneline olan yayılımı, Türkiye’nin e-ticaretteki gri depolama potansiyelinin gelebileceği seviye konusunda fikir verecektir. Market zincirlerinde satılan mallar yaklaşık 16 milyon m2’de depolanmaktadır. Benzer bir kapasite gri depolama alanı olarak da karşımıza çıkabilir. E-Ticaret sitesinden sabah sipariş verdiğiniz bir cep telefonunu yakınınızda konumlu bir gri depodan ya da sisteme son kilometre depolama teknolojileri ile entegre edilmiş bir cep telefonu bayi stoklarından birkaç saat içinde size teslim edilebilecek.

Bu sistem içinde yer alacak ortalama 250 m2 alana sahip bir mikro fulfillment merkezleri, 30-50 arası e-ticaret siteleri içinde sanal mağaza açarak satış yapan satıcıya hizmet verecek, onun adına tüm ürün depolama, ürünleri elleçleme, paketleme, müşteriye gönderme, iadeyi yönetme ve müşteriye ürünü denetme vb. fonksiyonları satıcı adına yapacaktır.

Bugün standart bir spor mağazasında bir markadan en fazla 50 çeşit ayakkabı bulabiliyorken, aynı mağazanın e-ticaret sitesinde yüzlerce çeşit bulabiliyorsunuz. Bu bile tek başına dönüşümü işaret ediyor. Gri depoculuk yepyeni, dev bir iş alanı yaratacak ve önümüzdeki 20 yıl içinde dönüşecek e-ticarete yön verecektir.