E-ticaret alışverişi demokratikleştirdi

Mustafa Servet DALTABAN

Bahçeşehir Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanı

E-ticaretin en büyük avantajı alıcı ve satıcı arasındaki iletişimi eşitleyerek daha demokratik hâle getirmesi. E-ticaret sektörünün sahip olduğu potansiyel göz önüne alındığında gerek küresel ticaret hacmi gerekse yarattığı katma değer ve erişilen yeni pazarlar sayesinde dijital ekonominin önemli bir unsurunu oluşturuyor. Bununla beraber uzaktan ticaret ile gelir dağılımı tüm Anadolu’ya yayılıyor, coğrafyadan bağımsız olarak gelir adaleti sağlanıyor.

Pandemi sürecinde e-ticaret artık hayatımızın olmazsa olmaz bir parçası hâline geldi. Pandeminin iş modelleri üzerinde etkisinin en güçlü şekilde hissedildiği alanlardan biri de ticaret oldu.

Dünyadaki tüm ülkelerde sınır ötesi e-ticaret büyüme gösteriyor. TÜSİAD ve Deloitte’un hazırladığı “E-ticaretin öne çıkan başarısı, tüketici davranışlarında değişim ve dijitalleşme” raporuna göre 2020 yılı sınır ötesi e-ticaret hacmi 1 trilyon dolar olan beklentiyi aşarak 1,5 trilyon dolar olarak kaydedildi. Bu hacmin 2026 yılında küresel düzeyde 4,82 trilyon dolara ulaşması bekleniyor.

Artan ürün çeşitliliği, hızla değişen müşteri talepleri ve ihtiyaçları ile birlikte e-ticaret her geçen gün daha fazla ivme kazanıyor. Bu değişime ayak uydurabilmek her sektördeki ve her büyüklükteki firma için kaçınılmaz bir gereklilik hâline geliyor. Dünya genelinde Ocak 2021 itibarıyla internet kullanıcısı sayısı 4,66 milyar olurken küresel internet penetrasyonu yüzde 59,5 seviyesinde. İnternet penetrasyonunun yaygınlaşması, mobil kullanıcı sayısının artışı, sosyal medya platformlarının aktif kullanımı ve pazaryerlerinin artan kullanıcı sayısı, e-ticaretin hızla gelişmesine destek oluyor. Kullanıcıların farklı kanallardan hareket ettiğini gösteren bu yapı tüketici davranışlarına ilişkin yeni yaklaşımların oluşturulması gerektiğini gösteriyor.

Tüketici artık daha güçlü

E-ticaret tüketiciyi alıcı-satıcı ilişkisinde daha eşit bir konuma getirdi. “Tüketici e-ticaret ile artık ürünler hakkında daha fazla bilgiye sahip. Sosyal medya ve internet bu kadar yaygın olmadan önce satın almayı düşündüğümüz ürünle ilgili bilgiyi sadece gittiğiniz mağazada satıcıdan öğreniyorduk. Şimdi oturduğumuz yerde milyonlarca ürün bizim için değerlendirilip listeleniyor. E-ticaret ile eskiye nazaran tüketicinin eline daha fazla güç geçti. Tüketicinin bilgilenmesi, bu bilgiye göre hareket ederek hangi ürünü ne şekilde alacağına karar vermesi çok daha demokratik hâle geldi. Bu pazarlama anlayışı 80’li yıllardan itibaren vardı ancak e-ticaret ile bu ideal daha fazla gerçekleşmiş oldu. Tüketici ve satıcı arasındaki iletişim daha eşit bir hâle geldi..

E-ticaretin tüketici için en büyük avantajlarından biri de iade süreçlerindeki kolaylık. Eskiden satın aldığınız ürün, sonrasında beğenmeseniz bile elinizde kalıyordu. E-ticaret sistemi ve platformlar, tüketiciye beklentilerini karşılamayan veya beğenmedikleri ürünü koşulsuz iade edebilme seçeneği sunuyor. Satıcı ile alıcı arasındaki ilişkinin daha demokratik bir hâle gelmesinden kastettiğim bu. Alışveriş süreci daha pratik ve daha rahat yönetilebilir hâle geldi. Tüketicinin elinde artık güç var. Diğer yandan hobi ve koleksiyon gibi uğraşı olanlar için dünyanın diğer ucundan, adını bile telaffuz edemediğiniz bir yerden biriyle görüşüp bir parçayı temin edebiliyorsunuz. Bu hobi uğraşları olan kişiler için büyük bir nimet. Eskiden sadece sokaktaki dükkanlar sizin alışveriş ağınız içerisindeydi şimdi dünyanın her yeri.

Kapanmayan Mağaza

Prof. Dr. Kemal Suher, pandemi sürecinde fiziksel dükkânların kapanmak durumunda kaldığını ancak gelirlerini e-ticaret aracılığıyla sürdürülebildiklerine dikkat çekiyor “Bundan 10 sene öncesinde gece 2’de karnınız acıktığında kapınıza birinin yemek getirme ihtimalini düşünebilir miydiniz? Bu bir fikir; ama bu fikri uygulamak için arka planda çok ciddi bir operasyon var.”

Ekonomik alternatif

E-ticaretin hem iş hayatında aktif rol almayan kadınlar hem de mezun olduktan sonra herhangi bir tecrübesi olmayan kişiler için de yeni fırsatlar yaratmakta. E-ticaret, mevcut işinden memnun olmayanlar için de alternatif bir iş geliştirebilme ve satış yapma imkânı sağladı. Örneğin bu kişiler evde pasta yapıp satabiliyor, el emeğiyle ürettikleri ürünleri açtıkları online mağazalar aracılığıyla satıyor ve e-ticaretin gücüyle kitlelere ulaştırıyor.

Yerel üretici için ticari sınırlar kalktı

E-ticaret aracılığıyla yerel üreticiler ürünlerini dünyanın her yerine ulaştırabilme imkânı bulmakta. E-ticaretten önce farklı şehirlerdeki yerel üreticilerin isimlerini bilmiyorduk, şimdi o üreticiler internette mağaza açabildiği için haberdar oluyoruz ve ürünlerini alabiliyoruz. Bu üreticiler e-ticaret ile yalnızca ulusal değil uluslararası satış yapabilme imkânı da buluyor. E-ticaret dünyadaki ticari sınırları kaldırdı.