Dünyada savaş paniği, Türkiye’de umut tacirliği
Gazze’de yaşanmakta olan insanlık trajedisinin bölgesel bir savaşa dönüşmesi halinde bölgede ve dünya ekonomisinde yaşanabilecek olan sorunlar Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşları da alarma geçirdi. Dünya Bankası’nın Pazartesi günü yaptığı açıklamada, savaşın bölgesel bir savaşa dönüşmesi halinde petrolün varil fiyatının 150 doların üzerine çıkabileceği belirtildi. Dünya Bankası bu açıklamayı yaparken 1970’li yıllara damgasını vuran ve gelişmiş ülkeleri de zora sokan OPEC petrol zammının yaratmış olduğu büyük şoku hatırlatmayı da ihmal etmedi.
Dünya Bankası, İsrail ile Hamas arasındaki savaşın uzaması ve yayılması halinde enerji ve gıda maddelerinde yeni fiyat şokları yaşanabileceğini de vurguluyor raporunda. Raporun yazarlarından biri olan, Dünya Bankası Başekonomist yardımcısı Ayhan Köse, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması sonrasında emtia piyasalarında yaşanan travmatik gelişmelerin etkisi sürerken şimdi yeni bir şok yaşanması halinde bunun küresel enflasyonu yeniden azdırabileceğine de dikkat çekiyor.
İsrail ekonomisi derin şokta
Hamas’ın 7 Ekim’deki korkunç saldırısına hazırlıksız yakalanan İsrail tarihinin en büyük şokunu yaşarken askerlik eğitimi görmüş olan 350,000 kişiyi derhal göreve çağırdı ve savaşa sürdü. Toplam çalışan nüfusun %8’i bu çağrıya uyarak orduya katılırken İsrail’in gözde sektörü olan yüksek teknoloji sektöründe çalışanların %15’i de bu seferberliğe katıldı.
Bu gelişmelerin uzantısında İsrail parası Şekel 2012’den beri düşmediği seviyeye düşerken İsrail Merkez Bankası, Şekel’i savunmak 45 milyar dolarlık bir destek paketi hazırladı. İsrail borsası 7 Ekim’den bu yana 25 milyar dolarlık bir kayba uğrarken JP Morgan Chase İsrail ekonomisinin bu yılın son çeyreğinde yıllık bazda %11 küçüleceğini gösteren bir tahmin yayınladı.
Savaş yayılırsa kayıplar artacak
İsrail’in Gazze’de sürdürdüğü acımasız savaşın başta İran olmak üzere diğer bölge ülkelerini ve Hizbullah gibi silahlı örgütleri harekete geçirmesi halinde bütün bu hesapları yeniden yapmak gerekecek her halde. Başbakan Netenyahu, İsrail’de toplumsal birliği bozduktan ve İsrail’in savunma kapasitesini düşürdükten sonra, binlerce insanın hayatına malolacak çılgınca bir kumar oynuyor şu anda. Bunun bedelini düşünmek bile sarsıcı olabilir.
Türkiye ekonomisinde umut ticareti
2018’den itibaren, yetkili konumdaki kişinin faizleri düşük tutma ısrarı yüzünden bütün dengeleri bozulan ve azgın enflasyonun pençesine düşen Türkiye ekonomisinde ise aklın yoluna dönüş adeta bir başarı hikayesi gibi sunuldu topluma. Beş yılın neden heba edildiği ise hiç sorgulanmadı. Bu dönemde TC Merkez Bankası yukardan gelen emirle faizleri düşürürken 70 ülkede merkez bankaları faizleri artırma gereğini duymuştu.
Bu acıklı serüveni yaşamış olan Türkiye’nin şimdi doğru yolu keşfetmiş olmasının bir anda piyasaların gözdesi haline gelmesini ve ihtiyacı olan dış finansmana hemen erişmesini beklemek saflık olur. Sunumu önceki gün yapılan 12.Kalkınma Planı’nda yer alan başlıca vaatlerin kaçıncı kez tekrarlandığını merak edenler ise dönüp geçmişe bakabilir. Türkiye ekonomisinin yakın geleceği konusunda tahmin yaparken bölgemizdeki savaş tehdidinin olası etkilerini de unutmamak gerekir