Dünyada istihdamın görünümü ve muhtemel sonuçları
Uluslararası Çalışma Örgütü (İLO) geçtiğimiz Ocak ayında “Dünyada İstihdam ve Sosyal Görünüm: Eğilimler 2024” raporunu yayınladı. Rapor, dünyada istihdam piyasalarının seyri ile ilgili istatistikler veriyor ve yorumlar içeriyor.
Öncelikle 2024 yılı için küresel işsizlikte hafif de olsa bir iyileşme öngörülüyor. Zengin ve fakir ülkeler açısından bakıldığında fakir ülkelerde işsizliğin daha yüksek olduğu belirtiliyor. Daha da önemlisi küresel işgücünün önemli bir kısmının kayıt dışında kaldığına dikkat çekiliyor. Sonuçta da sosyal adalete ilişkin politika tedbirlerinin altı çiziliyor.
2023 sonuçları:
2023 yılı sonuçlarına gelince…
Ekonomilerdeki yavaşlamaya rağmen 2023 yılında küresel büyüme olumlu seyretmiş ve dolayısıyla işgücü piyasaları bu direnci sergilemiş. Sonuçta 2023 yılında küresel işsizlik yüzde 5,1’de kalmış. Ancak bu seyir düşük gelirli ülkelerin aleyhine gelişmiş. Bu arada G20 ülkelerinde reel ücretler gerilemiş. Zenginlik de düşük gelirli ülkeler lehine artış göstermiş. Yani fakir ülkeler sonuçtan daha zararlı çıkmaya başlamış.
Küresel boyutta yaşanan enflasyona bağlı olarak merkez bankalarının öncülüğünde alınan yüksek faiz politikaları yönündeki kararlar istihdamda yavaşlamanın sinyallerini vermiş. İstihdam düzeyi korunmakla beraber verimlilik azalışı ortaya çıkmaya başlamış. Teknolojideki gelişmelere ve bunun yarattığı verimliliğe rağmen inşaat ve düşük verimliliğe sahip sektörler bu sonucu ortaya çıkarmış.
Doğal olarak verimlilik artışının azalması da ülke içinde ücret artışlarını frenlemiş ve dolayısıyla hane halkının reel gelirleri gerileme göstermiş. Bu da talepte zayıflama ve ekonomide toparlamanın yavaşlaması olarak şekillenmiş.
Bu arada zayıf verimlilik ve düşük ortalama çalışma saatleri daha da artmış ve çalışanların refahında kayıp olarak ortaya çıkmış. Yani toplam istihdamda direnç ve hatta iyileşme olduğu halde satın alma gücü açısından ücretler gerileme sergilemiş.
Özellikle salgın sonrası işgücüne katılım oranları sektörlerde farklılık göstermiş ve dolayısıyla tüm işgücü piyasası gruplarına aynı şekilde fayda sağlamamış. Örneğin;
- Gelişmekte olan ülkelerde kadın çalışanların istihdama katılımı düşmüş.
- Aynı şekilde gençler sağlıklı eğitim alamadığı için istihdama katılım engelleri devam etmiş.
- Bu arada ne eğitimde ve ne de istihdamda olanların oranı genç kadınlarda yüksek kalmış.
Yine salgın sonrasında çalışanların esnek çalışma saatlerine yönelmesi ve uzaktan çalışma modellerini benimsemesi nedeniyle geriye dönük refleksler ortadan kalkmış, bu da çalışma saatlerinde iyileşmenin önündeki engel olmuş.
Küresel düzeyde ekonomilerdeki toparlanma belirtileri konjonktürel olmaktan çıkmaya başlamış olmakla beraber istihdam piyasalarındaki yapısal sorunlar öne çıkmış durumda. Özellikle verimlilik ve nüfus yapılarına bağlı istihdam politikaları artık acil durum sergiliyor.
En önemli konulardan birisi de teknolojideki baş döndürücü gelişmelere bağlı olarak sektörel ve coğrafya itibariyle istihdam yapısındaki değişmeler görülüyor. Yani yapay zekânın kullanımı ve teknolojinin çok alanda yer alması nedeniyle istihdam yapısı yeniden şekillenme durumunda kalıyor. Önümüzdeki sürecin önemli yapısal sorunlarından birisi…
2024 beklentileri:
2023 sonuçlarına bakınca 2024 beklentilerinin çok da olumlu olmayacağı anlaşılıyor.
- İşgücü piyasasının görünümü kötüleşecek,
- İşgücüne katılım oranları düşecek ve istihdam artışı yavaşlayacak,
- Kayıt dışı istihdam artacak,
- Çalışan yoksulluğu devam edecek.
Öncelikli eylemler neler olmalı?...
- Politikacılar; gençler, kadınlar ve yaşlı çalışanların işgücü piyasasına katılımını sağlamalı,
- Üretkenliği ve potansiyel büyümeyi artıran yatırım politikaları uygulanmalı,
- İşgücü piyasasının uyumunun önündeki yapısal engeller kaldırılmalı,
- Düşük ücret ve zor çalışma koşullarının olduğu sektör ve mesleklerde iyileştirmeler sağlanmalı.