Dünyada gevşeme dönemi başlıyor, şimdi ne olacak?

Dönemin popüler kavramı gevşeme. Dünyayı bir gevşeme havası kapladı. Son yıllarda gerilen ekonomiler birer birer gevşemeye başlıyor.

Ekonomistler gevşeme dönemini politika faizinin önceki çeyreğe göre düşmesi olarak tanımlıyorlar. Faiz indirim süreçlerinde başarının ölçütü ise ekonomilerin yumuşak inişi gerçekleştirmeleridir. Yani enflasyonun bir resesyon yaşamadan kontrol altına alınmasıdır. Ama bu hep böyle olmuyor. Hatta çoğu zaman resesyondan kaçmak mümkün olmuyor. Muhtemelen birçok ekonomi önümüzdeki dönemde böylesi bir resesyonu tadacak.

Enflasyonun resesyon oluşturmadan kontrol altına alındığı "yumuşak inişler" de yaşanıyor. Fed analistleri Francois de Soyres ve Zina Saijid, 1960 ve 2019 yılları arasında çeyrek dönemlik veriler kullanarak 13 gelişmiş ekonomide uygulanan 149 adet para politikası gevşeme dönemini incelemişler. Görmüşler ki;  enflasyonun merkez bankalarının hedeflerine yakın bir seviyeye indiği başarı örnekleri çok fazla değil.

Başarılı olanlarda da genellikle öncesindeki sıkılaşma daha düşükmüş, enflasyon hedeften çok uzakta değilmiş ve daha sağlam bir büyüme arka planı varmış. Yani başarı, genellikle enflasyonun hedefe yakın bir seviyeye düştüğü ve merkez bankalarının sıkılaştırma döneminden sonra sınırlı bir gevşeme yaşadığı durumlarda görülmüş. Diğer bir bakışla; merkez bankalarının genellikle erken hareket ettiği, enflasyonun hedefe yakın olduğu anlarda gevşeme yaptıkları durumlarda başarı geliyor. Bu örneklerde büyüme daha güçlü olurken sıkılaştırma da nispeten daha kısa süreli olmuş.

Fed geçen hafta Jackson Hole’da elini belli etti. Amerikan Merkez Bankası Eylül ayından itibaren gevşemeye başlıyor. Bu küresel ekonomi için önemli bir adım çünkü Fed gerildi mi dünya gerilir. Fed gevşedi mi dünya gevşer.

Fed, genellikle faiz oranlarını kademeli olarak artırır ve ekonomik tehditler ortaya çıktığında hızla indirir. Yani merdivenle çıkar, asansörle iner.

Ancak, mevcut döngüde, 2022 Mart’tan 2023 Temmuz’a kadar olan süreçte tersi olmuş. Yani başlangıçta bocalayan ve enflasyonu geçici sandığı için aksiyon alamayan Fed güçlü enflasyon tehdidi karşısında geç kalmış olmanın da etkisiyle faizi hızla artırmış. Mevcut gevşeme döngüsünde faiz indirimi, beklenenin aksine yavaş bir süreç olarak başlayacak ve öyle de devam edecek gibi görünüyor.

Fed, enflasyonla mücadelesini halen sürdürdüğü için indirimler kademeli bir şekilde gerçekleşecektir. Yani asansörle çıktığı yolu merdivenle inecektir. Bir noktada faiz indirimine başlayacak olan TCMB için beklenti ise merdivenle çıktığı yolu tekrar merdivenle ineceğidir. Ancak bir resesyon ile karşılaşılması durumunda Merkez Bankası’nın resesyonun derinliğine bağlı olarak merdiveni terk edip asansöre bindiğini de görebiliriz.