Dünya ticareti ve DTÖ-Ticaret Barometresi
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ), daha önce yayınladığı raporlarda, Rusya-Ukrayna savaşı, Avrupa’da yüksek enerji maliyetleri ve ABD’nin para politikasındaki sıkılaşmanın üretim maliyetlerini artırması ve hane halkı üzerinde baskı kurması, Çin’deki tam kapanma ve diğer küresel riskler nedeniyle önümüzdeki yıl dünya mal ticaretinin yavaşlayacağını öngörüyordu. Bu öngörüler çerçevesinde DTÖ, 2023 için ticaret büyümesini önceki tahminlerinin aksine keskin bir düşüşle yüzde 1’e çekmişti. Nitekim, IMF ve OECD tahminleriyle uyumlu DTÖ öngörüleri, küresel ticarette geçen yılki yüzde 9,7’lik büyümeye kıyasla bir yavaşlamaya işaret ediyor. DTÖ, Avrupa ve ABD’nin karşı karşıya olduğu ekonomik risklere ek olarak üçüncü dünya ülkelerinin de gıda güvenliği, borç sıkıntıları, enflasyon gibi sorunlar yaşayabileceğine ilişkin de tahminlerde bulunmuştu. Diğer taraftan, Çin'in tam kapanma politikasını sonlandırması, Avrupa genelinde enerji krizinin beklenenden daha hafif geçmesi, resesyona girmesinden endişe edilen ABD ekonomisinde talebin güçlü biçimde devam etmesi küresel çapta ekonomik faaliyetleri olumlu etkileyen gelişmeler.
Dünya ticareti açısından, ithalat talebinde yaşanan zayıflamanın etkisi ile küresel mal ticaretinde 2023 yılının ilk çeyreğinde devam eden bir yavaşlama görülüyor. Bildiğiniz gibi, yılda 4 kez yayınlanan DTÖ Küresel Mal Ticareti Barometresi dünya ticaretinin nabzını tutan göstergelerden bir tanesi. Barometredeki 100'den büyük okumalar trendin üzerinde büyüme olacağını gösterirken, 100'ün altındaki okumalar trendin altındaki büyümeye işaret ediyor. Mart ayında yayınlanan 2022 yılının son çeyrek barometresine ilişkin raporda, dünya mal ticareti büyümesinin 2022'nin son çeyreğinde ivme kaybetmiş olduğu belirtilerek, bu yılın ilk çeyreğinde de zayıf kalmasının muhtemel olduğuna işaret edildi. Bir önceki dönemde 96,2 puanda olan DTÖ Mal Ticareti Barometresi'nin 92,2'ye gerilemesi, bu ihtimali destekliyor. 2022’nin üçüncü çeyreğinde nispeten güçlü olan dünya mal ticaret hacmi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 5,6'lık bir artış kaydetmişti. Geçen yılın ilk üç çeyreğindeki kümülatif yıllık büyüme de, yüzde 4,4 ile DTÖ'nün Ekim 2022'deki yüzde 3,5'lik artış tahmininin üzerinde gerçekleşti. Barometrede 105,8 puan olan otomotiv ürünleri endeksi dışında, barometrenin tüm bileşen endeksleri trendin altında seyrediyor. Diğer taraftan, ihracat siparişleri endeksinin 97,4 puanla trendin altında kalmasına rağmen yakın gelecekte olası bir yükselişe işaret ettiği vurgulanan raporda, konteyner taşımacılığı, hava taşımacılığı, elektronik bileşenler ve hammaddeler endekslerinin düştüğü ve trendin altında kaldığı belirtiliyor. Çin’in tam kapanma stratejisini terk etmesiyle birlikte, Çin limanlarının konteyner taşıma kapasitesinin toparlanmaya başlaması nedeniyle, beklenen ticaret yavaşlamasının kısa ömürlü olabileceği de raporun öngörüleri arasında yer alıyor.
2023 yılının ilk iki ayında Türkiye’nin dış ticaretine baktığımızda; Ocak-Şubat 2023 döneminde Türkiye ihracatı %1,5 artışla 38 milyar dolar olurken, ithalat %15,6 artışla 64,4 milyar dolara ulaştı. Dış ticaret hacmi %9,9 değişimle 102,4 milyar dolar, ithalatın ihracatı karşılama oranı ise %59 olarak gerçekleşti. Son 12 aylık ihracat 254,8 milyar dolara ulaşırken, birim ihracat değeri ise geçen yılın aynı dönemine göre 29,6 artışla 1,69 milyar dolar oldu. Türkiye’nin 2023 ihracat hedefi 265 milyar dolar. Yaşanan büyük afetin etkilediği illerimizin geçtiğimiz yıl ihracatımıza katkısı 20 milyar dolar düzeyinde ve genel ihracattan aldığı pay yüzde 9 civarında. Bu durum ilk etapta 2023 ihracat performansını etkileyecek. Ancak, bölgenin yeniden inşası ve işgücünün yeniden bölgeye dönüşüyle birlikte yılın ilerleyen döneminde rakamların giderek eski seviyesine yaklaşmasını ümit ediyoruz.