Dünya ekonomisinde neler oluyor!
Selçuk Turgay AZAK
VERGİ MÜFETTİŞİ - EKONOMİST
2022 yılının bahar aylarında bulunduğumuz şu günlerde güzel konulardan bahsetmek isterdik, ancak konu dünya ekonomisi olunca maalesef pek mümkün olmuyor. Daha öncede yazılarımızda defaatle vurguladığımız üzere küresel güvenlik sorunları ve savaş ortamı halihazırda pandemi ile birlikte, bozulan ve yorulan küresel ekonomik faaliyetler ve tedarik zinciri açısından istikrarsızlıkları daha da artırmıştır. Günümüzde savaş bölgesinin aynı zamanda enerji merkezlerinden biri olması ve Kıta Avrupa’sının enerji ihtiyacının büyük bir bölümünün bu bölgeden sağlanması küresel iktisadi faaliyeti maliyet artışları sebebiyle tehdit etmeye başlamıştır.
Kıta Avrupa’sında Enflasyon Kalıcı Durumuma Geliyor?
Salgın hastalığın 2020 yılından itibaren küresel iktisadi faaliyetleri bozmak suretiyle maliyet itişli yol açtığı olumsuzluklar henüz tam anlamıyla ortadan kalkmamışken, Ukrayna – Rusya arasında başlayan savaş hem güvenlik sorunlarını ortaya çıkarmış hem de enerji tedarikindeki endişeleri artmıştır. Avrupa’nın çok önemli bir bölümünün enerji ihtiyacını Rusya’dan karşıladığı hususu ve Avrupa’nın söz konusu savaşta Rusya’ya yaptırımlar uygulaması ve Rusya’nın cevaben enerji kartını kullanması enerji ürünlerinin fiyatında önemli artışlara sebep olmuştur. Bu gelişmeler neticesinde Avrupa’dan gelen haberler pek iç açıcı olmamıştır. Son gelen haberlere göre İspanya, İtalya ve Fransa'da enflasyon rekor seviyelere ulaşmıştır. Durumun vahametini kısaca ifade edersek, İtalya'da yıllık enflasyon, 1991'den bu yana en yüksek seviyeye, Fransa'da enflasyon 1997’den beri en yüksek seviyeye ulaşmış, İspanya'da ise son 37 yılın zirvesini görmüştür.
ABD Enflasyon ile Asimetrik Mi Mücadele Ediyor?
ABD kamuoyunda bir süre enflasyonun kalıcı mı yoksa geçici mi olduğu hususunda yoğun tartışmalar yaşandı. Sonrasında da FED tarafından enflasyonu düşürmeye yönelik parasal sıkılaşma yapılacağı ve FED bilançosunun küçültülmesi suretiyle kalıcı bir parasal daralmanın tercih edileceği açıklandı. Ancak gelin görün ki para politikası ile enflasyonun düşürülemeyeceği anlaşıldı ki ABD yönetimi tarafından olağanüstü adımlar atılmaya başlandı. ABD yönetimi, enerji ürünleri fiyat artışını yavaşlatmak ve enflasyonla mücadeleye yardımcı olmak için stratejik petrol rezervlerinden günde 1 milyon varil petrolü kullanıma sunacağını duyurdu. Bunun anlamı şudur: Küresel piyasadan yeterli ve düşük fiyatta petrol temin edemiyoruz bu sebeple arzı stoklarımızdan artıralım ki fiyatlar daha da artmasındır.
Çin Ekonomisine Dair Büyüme Tahmininin Düşürülmesi Ne Anlama Geliyor?
Çin, enerji ürünlerini göz ardı edersek dünya ekonomisinin en önemli tedarikçisi olarak bilinmektedir. Ülkeler, ister hammadde olsun ister ara malı olsun üretim sürecinde mutlaka Çin ile ticaret ilişkisi kurmaktadır. Bu durumu göz önünde bulundurduğumuzda uluslararası kuruluşlar tarafından Çin’e dair 2022 büyüme tahminlerinin aşağı doğru revize edilmesi Çin ekonomisinin ivmesinin düşeceği, bununla birlikte küresel ekonomik faaliyetlerinde yavaşlayacağı anlamına gelmektedir.
Ne Yapılmalı?
Öncelikle teşhisi doğru koymak gerekir. Yazımızın önceki bölümlerinde belirttiğimiz işaretler ve ifade ettiğimiz gelişmeler küresel bir stagflasyonun ayak sesleridir. Bu sebeple talep yönlü politikalar yani sıkı para politikası ile müdahale ancak ve ancak stagflasyonu daha artıracağından bu politikanın önceliklenmesi rafa kalkmalıdır. Diğer taraftan küresel güvenlik endişeleri ve savaş durumu ortadan kalkmalı ve ülkeler enerji ürünleri için bir konsensüs kurmalıdır. Söz konusu konsensüs, ülkelerin siyasi farklıkları göz ardı edilerek kapsayıcı bir şekilde oluşturulmalıdır. Uluslararası finans kuruluşları enerji ürünlerine yönelik var olan piyasaları etkinleştirmeli ve gerekirse regüle etmelidir. Bu durumda enerji ürünlerindeki fiyat ve miktar dalgalanmaları ortadan kaldırılabilir. Aksi takdirde önlenemez maliyet artışları beraberinde küresel, kalıcı ve yüksek bir enflasyonu dünyanın kucağına bırakacaktır.