DTH ve KKM’de büyük çözülme; nereye gidiyor bu kadar para?

✔ Döviz tevdiat hesapları kesintisiz sekiz haftadır azalıyor. Bu sekiz haftada hesaplar 27.7 milyar dolar geriledi. Bu kadar döviz nereye gitti?

✔ Kur korumalı mevduat hesabında geçen hafta 48 milyar liralık çok büyük bir çözülme oldu. Peki bu para nereye gitti?

Döviz tevdiat hesaplarındaki gerileme geçen hafta da sürdü ve böylece kesintisiz gerileme sekiz haftayı bulmuş oldu. Bu sekiz haftadaki azalma ise 27.7 milyar dolara ulaştı.

Merkez Bankası verilerine göre döviz hesaplarındaki gerileme 11 Kasım haftasında başladı. Hesaplar 11 Kasım’da biten haftada 3.7 milyar dolar, 18 Kasım haftasında 3 milyar dolar, 25 Kasım haftasında 5.5 milyar dolar azaldı. 2 Aralık haftasında 2.4 milyar, 9 Aralık haftasında 2.6 milyar, 16 Aralık haftasında yine 2.4 milyar, 23 Aralık haftasında da 5 milyar dolarlık azalma oldu. Son olarak geçen yılın son haftasında 3.1 milyar dolarlık azalma daha kaydedildi ve böylece sekiz haftadaki toplam tutar 27.7 milyar dolara ulaştı.

Merkez Bankası bu hesaplamayı yaparken parite etkisini de dikkate alıyor.

Döviz hesaplarında geçen hafta kaydedilen 3.1 milyar dolarlık gerilemenin 2 milyar 432 milyon doları tüzel kişilerin, 637 milyon doları da gerçek kişilerin hesabındaki azalmadan kaynaklandı.

Bu para nerede?

Bankalardan yaklaşık 28 milyar dolar çekildi ama kabul etmek gerekir ki bu paranın izini sürmek öyle pek kolay değil. Dolayısıyla bu paranın nereye gittiği konusunda ancak tahminde bulunmak mümkün.

Bir kere bu paranın tümüyle TL’ye çevrildiği düşünülmemeli. Öyle olsa piyasada inanılmaz bir döviz bolluğu yaşanması gerekirdi. Her ne kadar o dövizin bir kısmı bir süre sonra Merkez Bankası’na dönerdi ama en azından ilk aşamada bir bolluk gözlenirdi. Hem zaten 27.7 milyar doların TL karşılığı 500 milyar lirayı aşardı.

Bu dövizin bir kısmı olduğu gibi yurtdışına gitmiştir. Yurtdışına transfer edilen dövizin önemli bir kısmı da şirketlerin dış borç ödemeleri içindir.

Peki bankalardan çekilen ve dış borç ödemesine gitmeyen döviz ne oldu?

Bazı şirketler bir şekilde yurtdışına bir miktar döviz götürmüş olabilir. Çeşitli nedenlerle bu yola başvurulmuştur.

Bankadaki dövizini çeken vatandaşın önündeki seçenekler belli. Bir ara bankalar döviz hesaplarının bir kısmının KKM’ye döndürülmesi kaydıyla hesabın kalan kısmına yüksek faiz uyguladı ve bu küçük tasarruf sahibini cezbetti. Hatta KKM, 23 Aralık’tan önceki dört hafta boyunca biraz da bu uygulamanın etkisiyle yatay seyretti. Ama bu uygulama da artık işe yaramaz oldu. Nitekim KKM’nin son hafta seyri orada da çok büyük bir çözülmeye işaret ediyor.

En hoşa gitmeyen mi oluyor?

27.7 milyar dolar; büyük para... Bu paranın bir kısmı dış borç ödemesine gitti, bir kısmı borç için değilse de yine yurtdışına gitti; belki kur artmıyor diye TL mevduata geçenler oldu, altın alanlar oldu, borsaya yönelenler oldu, parası fazla olanlar gayrimenkulü tercih etti.

Ağırlıklarını tam olarak tabii ki bilemeyiz ama bunların hepsi de yaşanmıştır, yaşanıyordur.

Ama bir olasılık daha var; bu paranın önemli bir kısmı da yastık altına, kasalara gidiyordur.

Son dönemde banka kasalarına rağbetin çok arttığı belirtiliyor. İşte bu, sisteme olan güvensizliğin çok tipik bir göstergesidir. Sahip olduğu dövizi banka hesabında tutmak yerine bankanın kasasında tutmak önemli bir tercih değişikliğidir ve vatandaşın güvensizliğini ortaya koyar. Bunun bir adım ötesi, banka kasalarından tümüyle yastık altına geçmek olur.

Bütün bunlar niye yaşanıyor dersiniz!

KKM’DE İLK KEZ BÖYLESİNE BİR ÇÖZÜLME YAŞANDI

Kur korumalı mevduatta 2022’nin son haftasında çok büyük bir çözülme oldu. KKM, 23-30 Aralık haftasında tam 48 milyar lira azaldı. 23 Aralık’ta 1 trilyon 463 milyar lira olan tutar, 30 Aralık’ta 1 trilyon 415 milyar liraya geriledi.

Kur korumalı mevduat en yüksek düzeye 1 trilyon 474 milyar lira ile 11 Kasım’da çıkmış, sonrasında küçük dalgalanmalarla 23 Aralık tarihine gelinmişti. Asıl düşüş ise geçen hafta yaşandı.

Maliye Bakanı Nureddin Nebati, KKM’de hızlı bir gerileme olduğunun işaretini geçtiğimiz günlerde katıldığı bir televizyon programında vermiş ve tutarın 1.4 trilyon lira dolayına indiğini söylemişti. BDDK’nın dün yaptığı açıklamayla da resmi verileri görmüş olduk.

KKM faizinin yüzde 12’ye inmiş olması, dövizin de faizin üstünde artı bir getiri sağlamaktan uzaklaşması KKM yatırımcısını sistemden çıkmaya itti.

Bu eğilim önümüzdeki haftalarda aynı hızda olmasa da sürebilir.

Döviz tevdiat hesaplarının çözülmesiyle bankacılık sistemi dışına çıkan para gibi kur korumalıdaki çözülmeyle sistem dışına çıkan paranın da nereye gittiği sorusuna yanıt aranıyor. Aslında gidilecek yerler belli ve aynı. Kur korumalıdan çıkan ve bir haftada 48 milyar lira gibi bir büyüklüğe ulaşan para da tıpkı döviz hesaplarının izlediği yolu izliyordur.