Dövizi dizginleyebildik mi?
Kur, uzun süredir 13-14 lira bandında yatay seyrediyor. Bunu iyiye yoran da var, kötüye yoran da… Kimileri, ‘artık burada sakinleşir” derken kimileri de “yeni bir atak öncesi soluklanma” yorumu yapıyor. Çılgınlığa teşne doların bu sakinliğini acaba nasıl okumak gerekiyor?
KURU TUTAN BEŞ ETMEN
Bunun için kuru dinginleştiren etmenlere bakmalı… Bunlardan ilki; 20 Aralık’taki müdahale ile Kur Korumalı Mevduat enstrümanının icadıdır. Bu sayede 4,5 milyar $ dövizden liraya dönüş olduğu gibi toplamda buna yöneliş 224 milyar lirayı buldu. Toplam içinde küçük olsa da bu yöntem deneniyor.
İkinci etmen; Merkez Bankası’nın yoğun döviz satışı… Her ne kadar Guvernör; “5 kuruş dahi satmadık” dese de zaten satılan kuruş veya lira değil, döviz idi ve çoğu kamu bankaları üzerinden gerçekleşti. Üçüncü etmen ise yerleşiklerin sattığı dövizler oldu.
Dördüncü etmen; kurun yorulmasıdır. Kısa sürede 9 liradan 18 liraya çıkan doların, bir gecede 11 liraya inmesi, bir yandan bu tırmanışın altının dolu olmadığını gösterdiği gibi diğer yandan kura meyledenleri tereddüde itmiş ve bu kur yorgunluğu, mola ihtiyacı doğurmuştu.
Beşinci ve bana göre önemli etmen; faiz indirimine mola verilmesi oldu. En azından Mart’a kadar faiz indirilmeyeceği mesajlarıyla kura sükûnet geldiği gibi, tasarruf sahiplerinin de kur korumalı mevduatı denemek kararı vermesine yol açtı.
DÖVİZE 5’Lİ FREN
1-Kur Korumalı Mevduat
2-Merkez’in yoğun müdahalesi
3-Yerleşiklerin döviz satışı
4-Kurun yorulması
5-Faiz indirimine mola
İKİ SORU İKİ CEVAP
Merkez faizi artırmadı ancak piyasada faiz arttı. Bunu nasıl okumalı?
Merkez’in artıramadığı faizi piyasa artırdı. 4 ayda 500 baz puan indiren Merkez, “artırmam” görüşünde ısrar ederken piyasa bildiğini okudu ve 900 baz puan faiz artırdı. Bu da dövizin yatay çizgide seyrinde “faiz demeden faiz artırma” etkisi yarattı.
Lirayı baskılayan başka bir etmen var mı?
Sorun şu ki liranın arkasından kovalayan tek canavar, döviz değil… Enflasyon kurdan daha hızlı koşuyor ve şu anda %17’lik kur garantili faizin çok üzerinde enflasyondan söz ediyoruz. Yarın açıklanacak Ocak enflasyonu; %45 civarında bekleniyor. Bu durumda negatif reel faiz; %28.
NOT
PARAYI GÜVEN DİZGİNLER BELİRSİZLİK OYNATIR
Paranın hammaddesi ne altın ne de kıymetli metaldir. Paranın hammaddesi; güvendir. Zaten ileri teknolojiyle üretilmiş banknotun 13 cent’lik maliyeti varken, üzerinde yazan 100 dolar ifadesiyle senyoraj değeri taşır ve bu da arkasındaki ekonomiye olan güveni yansıtır.
Paranın ardındaki güveni alınca geriye kâğıt parçası kalır. Eğer güven varsa, para dinginleşir, piyasada kabul edilir, tasarruf sahibinin tercihi olur. Ancak güveni kaybolmuş para, yitirdiği itibarı, sıfır ilavesiyle korumaya çalışır. Fakat başaramaz.
Bu yüzden Liramızın değerini, ona beslediğimiz güvenle oluştururuz. Enflasyon, liramızla aramıza güvensizlik nifakı sokan en tehlikeli para bozucusu, lira oynatıcısıdır.