Dönüşüm için ‘müneccim’ olmak lazım!

Dijital dönüşümü, sektörel olarak veriyi, yapay zekayı kullanarak uçtan uca iş süreçlerine yansıtabilen şirket sayısı maalesef Türkiye’de çok fazla değil. Mevcut örnekler de çok iyi yansıtılmıyor ve bir tecrübe paylaşımı yeterli olmuyor. Size bugün bu örneklerden birini aktarmak istiyorum. Belki daha önce belli bölümlerini dinlemiş olabilirsiniz ama benim bakış açımla bir daha dinleyin çünkü güzel bir örnek. Borusan Cat dönüşüm hikayesi Harvard Business School’da 2021 yılının ardından 2022’de de case study olarak ele alınmış. Caterpillar içinde de öne çıkmış. Artık zaten kimse kitabi, teorilerden oluşan örnekleri çok fazla dikkate almıyor. Sizlere de şirketlerde dönüşümü gerçekleştirirken, sizinle alakalı nerede iyi bir örnek varsa oraya bakmanızı öneriyorum. Ama sadece teknolojiye değil… O işin en kolay tarafı…

Dijital dönüşümün temeli

Konu aslında kültür değişiminden başlıyor. Bazen bu bir bakış açısı yakalamak, ya da farklı düşünmeyle oluyor. Teknoloji ise bunu dönüştürmeye yarayan bir araç. Eğer siz hedefi biliyorsanız, yapacağınız işe göre süreçleri tasarladıysanız, teknoloji bir domino taşı gibi zaten süreçlerin içine oturur. Böylece nereden başlamalıyım kararsızlığına da yer kalmıyor. Borusan Cat Genel Müdürü Özgür Günaydın ile süreçleri konuştuk. Tabii işin son noktasından başlayacağım. Borusan Cat, dijitalleşmenin bir sonucu olarak iş makinelerinde arızayı gerçekleşmeden tespit eden yapay zeka uygulaması ‘Müneccim’ ile iş makinelerinin yüzde 80’i IoT ağına katılmış. Her gün bu makinelerin minimum 900 sensöründen milyonlarca satır veri akıyor. Sistem sayesinde arıza olasılığı yüzde 96’lara varan bir hassasiyetle ölçülebiliyor. Bu da Borusan Cat’e rekabetçi, ya da başkasının kendileriyle rekabet edemeyeceği bir zaman alanı yaratıyor.                    

Yapay zekanın da adı Müneccim

Borusan Cat’de ‘Müneccim’ ismi bir yapay zekaya verilmiş. Ama dönüşümü yaratırken, de gelecek ile ilgili bir müneccim’lik gerekiyor. Çünkü yapının tasarımı biraz önce söylediğimiz gibi nereye gitmek istediğiniz, gelecekte neler olacağını düşünmeye başladığınız anda başlıyor. Özgür Günaydın, “Karlılıklar azalmış, verim düşmüştü. Bana her şeyi değiştirmem için yetki verilmişti. İnsanları değiştirmek çok anlamlı gelmedi. Süreçleri yeniden tasarlamak gerekiyordu” diyor. Böylece tamamı Türk mühendislerden oluşan Borusan Cat Ar&- Ge merkezi kurulmuş. “İş Analitiği ve Süreç Mükemmelliği” ile “Strateji ve Büyüme” birimleri oluşturulmuş ve veri madenciliğinin yanında, süreç madenciliği başlamış aslında…                  

Her şey hayalle başladı

Bunu özetledikten sonra aslında başa dönelim tekrar. Borusan Cat Genel Müdürü Harvard’a örnek olacak yapının başlangıcını şöyle anlatıyor: “2016 yılında bugünü ve bundan 5 yıl sonrasını hayal ettim. Müneccimi değil de bunları nasıl hayata geçireceğimizi hayal ettim. Müneccim bunlardan biri ve çok çarpıcı hakikaten. Çünkü Müneccim şunu yaratıyor. Rekabette ne yaparsınız? İşin az olduğu coğrafyaya veya rekabetin az olduğu alanlara yönelirsiniz. Türkiye iş makinesi üretiyor, jeneratör üretiyor. Türkiye’yi bırakıp bir yere gitme şansımız da yok. Ben de dedim ki bir boyut daha var hayatta, o da zaman. Acaba zamanda bir rekabet yaratabilir miyiz diye düşündük. Müneccim fikri işte buradan çıktı. İşte o rekabette öne geçtiğiniz an Müneccim’in arızayı bildiği an… “                 

Rekabetin sıfırlandığı an

Süreci Özgür Günaydın’dan dinleyelim. Çünkü ilerledikçe ‘müneccim’ olmanın önemi ortaya çıkıyor. Günaydın bu süreci Proaktif İş Modeli olarak da tamınlıyor: “Ben geliyorum size diyorum ki sizin iş makineniz birkaç hafta içinde muhtemelen motor arızası yapacak ve 3 ila 5 hafta arasında çalışamayacak. Size tavsiyemiz “B’Daha” dediğimiz bir düzen yarattık. B’Daha ile kullanım ömrünü tamamlamış motor, güç aktarma, hidrolik gibi ana bileşenleri (komponent) Borusan Revizyon Merkezi’nde orijinal Cat parçalar kullanarak yenisi gibi yüksek kaliteli, daha düşük maliyetli ve garantili olarak Borusan Cat kalitesi ile üretiliyor. Komponentlere yeni ekonomik ömür kazandırılıyor. Orada dedik ki sizin iş makineniz, arızalandığında tamir edersem 3 katına mal oluyor. Daha önce müdahale edersem maliyet daha az oluyor. Bu maliyet boyutu… Bir de arızalanınca makine en az 3-5 hafta çalışamıyor ve bunun maliyeti daha büyük olabiliyor. Yani arıza demek motorun tamamen sökülmesi tekrar oluşturulması gerekir. Arızadan önce tespit yaparsanız ve bu ürettiğimiz komponentleri o süreç içinde kullanarak çok daha kolay tamiratı yapılabilir”.             

Müşterinin beklentisini çözmek

Tabii burada müşterinin beklentisini çözmek önemli. Bunu Özgür Günaydın şöyle aktarıyor:        

“Müşterinin de 3 temel beklentisi var. Ben fiyatı bu kadar yüksek bir ürünü mümkün olduğu kadar çok kullanmak istiyorum. İkincisi arızalandığında en düşük maliyetle tamir ettirmek istiyorum. 3’üncü boyuta gelince ben ona yan etki diyorum. Bir iş makinesi çalışırken bakarsanız, çevresinde onlarca kamyon görürsünüz. Adeta oranın kalbi gibidir. O durursa şantiye durur. Dolayısıyla iş durur. Nakit akışı durur… Bunu yaptığımızda müşteriye zaman, para ve iş sürekliliği kazandırıyoruz. Rekabet de yok ortada çünkü ben sürekli takip ettiğim için ben biliyorum ne arıza olacağını. Ne önereceğimi biliyorum. Sahada ona motoru veriyoruz, neresi arızalı ise onu veriyoruz. Makine de veriyoruz ama onu zaten yapan var. Örnek verirsem makineyi vermenin maliyeti sembolik olarak 100 lira… Komponentin maliyeti ise 30 lira–50 lira… “               

SON SÖZ: Dijital dönüşüm uzun bir yolculuk. Sürekli yenilenme, hiç durmayacak olan bir değişimden bahsediyoruz. Ama başlangıç noktasının tespit edilen veya hayal edilen hedefler doğrultusunda, teknolojiden çok bir kültür ve süreç tasarlamak olduğunu unutmamak gerekiyor.

■ Arızayı sesinden tanıyorlar! 

Tabii bu yolculukta, dönüşüm başlayıp dijitalleşince aslında, işin içinden başka işler de çıkmaya başlıyor. Bunlarda geldikleri son noktayı CAT Genel Müdürü Özgür Günaydın şöyle anlatıyor:           

Müneccim’in yanı sıra iş süreçlerini daha verimli kılmak adına finans ve muhasebe, pazarlama, operasyon, servis, planlama ve yedek parçada 170’ten fazla yazılım robotu bulunuyor. Yeni teklif almaktan makinelerde olası arızaları ses analizi ile tespit etmeye kadar birçok yenilikçi özelliğe sahip Boom 360 adını taşıyan yeni uygulama ise iş makinelerinin sesini dinledikten sonra, Borusan Cat’in sesle arızayı tespit eden yapay zeka uygulamasına erişerek olası bir arızayı tespit edebiliyor. Caterpillar içerisinde dijital dönüşümü başlatan ilk şirket olan Borusan Cat, Caterpillar’ın Dijital Konseyi’nin kurucu üyeleri arasında yer alıyor. Caterpillar dünyasında dijital dönüşümü proaktif iş modeli ile birleştiren başka dealer bulunmuyor.