Doğrudan yatırımlarda denge negatife döndü
Türkiye’ye yönelik uluslararası yatırımlarda dramatik düşüş yaşanırken, yurtdışına yatırımlar hızlanıyor. Yurtdışından doğrudan sermaye yatırımları, ilk kez bu yılın ilk 6 aylık döneminde yurtdışına giden yatırımların altında kaldı. Son yıllarda hızlanan portföy yatırımlarındaki çıkış da devam ediyor. Ödemeler dengesi verilerine göre, yatırımlar ve sermaye hareketlerindeki tablonun özeti şöyle:
■ Giden yatırımlar öne geçti: Bu yılın Ocak-Haziran döneminde yurdışında yerleşiklerin doğrudan sermaye yatırımları 1,89 milyar dolar, yurtiçi yerleşiklerin yurtdışına yatırımları ise 2,36 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yurtdışına giden yatırımların dışarıdan gelen yatırımlara oranı da 2021’in ilk 6 ayındaki yüzde 67 seviyesinden bu yılın aynı döneminde yüzde 125’e çıktı. Bu oran, 10 yıl öncesinde yüzde 35’ler seviyesindeydi.
■ Tasfiyeler de artıyor: Yabancı sermaye yatırımlarının düşmesi yanında, yatırımların tasfiyesinde de artış dikkat çekiyor. 2021’in ilk 6 ayında 85 milyon dolar düzeyinde bulunan tasfiyeler, bu yılın aynı döneminde 501 milyon dolar olarak gerçekleşti.
■ En büyük sermaye girişi konut satışından: Doğrudan yatırımların en büyük kalemi, yabancıya konut satışları oldu. Dolayısıyla yabancıya konut satışları, net hata-noksan ve TCMB rezervleri ile birlikte cari açığın da en büyük finansman kalemleri arasında yer aldı. 2021’in ilk 6 ayında 2,22 milyar dolar seviyesinde bulunan yurtdışı yerleşiklerin gayrimenkul yatırımları bu yılın aynı döneminde 3,85 milyar dolara, son 12 aylık dönemde de 6,9 milyar dolara yükseldi.
■ Portföy yatırımlarında çıkış sürüyor: Yabancı yatırımcının hisse senedi ile kamu ve özel borçlanma kağıtlarından hızlı çıkışı da sürüyor. Yurtdışı yerleşiklerin borsada yüzde 70’in üzerine çıkan payları yüzde 34’e kadar geldi. Yabancının devlet iç borçlanma senetlerindeki payı da yüzde 1’in altına geriledi. Bu oran 10 yıl öncesinde yüzde 25’ler civarındaydı. Yabancı çıkışının yanı sıra yurtiçi yerleşiklerin yurtdışına kısa vadeli sermaye akımlarında da yükseliş sürüyor. 2021’in tamamında 2,26 milyar dolar düzeyinde bulunan yurtdışına portföy yatırımları, sadece bu yılın ilk 6 ayında 4,21 milyar dolara yükseldi. Hem yabancı hem de yerlinin sermaye çıkışının tek olmasa da en büyük nedeni; ekonomiye duyulan güvensizlik, artan risk algısı ve faizin baskılanmasıyla TL varlıkların getirisinin negatife dönmesi. Tablonun tersine dönmesinde TL’nin hızlı değer kaybı da önemli bir etken… Bu t abloyu “yatırımda yerli ve milli dönem” ya da “Türk sermayesi küresel yatırımcı oldu” diye okuyanlar da olabilir. Ne ki, Türkiye sermaye açığı olan ve dış sermayeye ihtiyacı bulunan bir ülke…