Doğalgaz cüzdanları yakıp geçiyor ama TÜFE’ye ilişmiyor!
Alışkanlığımızdır; çoğumuz faturaları saklarız. Hadi hep birlikte ekim ve kasım aylarında doğalgaz için ne ödediğimize bakalım. Faturaları tutmuyor musunuz, öyleyse muhtemelen bankalarda otomatik ödeme talimatınız vardır, hesaplarınızı kontrol edin.
Sonuç?
Hemen hemen hiçbirimiz ekim ve kasım ayında doğalgaza ödeme yapmamışız değil mi...
Merkezi sistemle ısınanların her ay ödeme yaptığını biliyorum, o farklı bir hesaplama.
Ama kombi kullanan neredeyse hiç kimse ekim ve kasım aylarında ödeme yapmadı. Çünkü aylık 25 metreküp kullanım bedavaydı. Aylık kullanım 25 metreküpü aşmadığı için de neredeyse kimseye fatura gelmedi. İstisnalar olabilir tabii ki.
Peki aralık ayında ne ödediniz?
Evin büyüklüğüne, bulunduğu kata, izolasyon durumuna göre çok muhtemeldir ki 1.000 lira ile 2.000 lira arasında, belki daha fazla aylık ödeme yapıldı.
Şimdi faturalar bir kenarda dursun; ekim, kasım ve aralık aylarının TÜİK tarafından açıklanan enflasyon oranlarına ve bu oranlara doğalgaz faturalarının ne kadar etki ettiğine bakalım.
Öyle bir hesap ki...
TÜİK’in doğalgazla ilgili hesaplaması tam “doluya koysan almıyor, boşa koysan dolmuyor” türü bir hesaplama!
Bir kere bu hesaplamada mantık aramamak gerekiyor.
Eurostat yöntemlerine uygunmuş da, onlarla görüşülerek bu yöntem belirlenmiş de, falan filan...
Geçiniz!
Mantık yok bu hesaplamada, mantık!
TÜİK’in verilerinden aktaralım.
Doğalgazın metreküp fiyatı Türkiye ortalamasındaki kullanıma bağlı olarak TÜFE’de ekim ayı için 0,6793 lira, kasım için 3,9324 lira, aralık için 4,9167 lira düzeyinde dikkate alınmış.
Şimdi soruyorum:
Ekimde doğalgaz parası ödediniz mi, hayır!
Ya kasımda, hayır!
Peki aralıkta, hem de nasıl!
Bu da bir kenarda dursun...
Ya TÜFE’ye etki?
Gelelim doğalgazın bu aylarda TÜFE’yi ne kadar etkilediğine. Bu verilerin kaynağı da Merkez Bankası.
TÜFE’de ekimde kaydedilen yüzde 3.43 artışın 0.22 puanı doğalgazdan kaynaklanmış. Sizin ödemeniz sıfır.
Kasımdaki yüzde 3.28 artışın 1.01 puanı doğalgazdan kaynaklanmış. Sizin ödemeniz yine sıfır.
Aralıktaki yüzde 2.93 artışın ise 0.29 puanı doğalgazdan kaynaklanmış. Sizin ödemeniz muhtemelen 1.000-2.000 lira arasında.
Bu hesaplamada mantık yok derken haksız mıyım?
10 bin lira harcayan bir aile
Bu sayıları biraz daha somutlaştıralım...
Eylül ayında 10 bin lira harcayan bir aile, TÜİK’in TÜFE’sine göre ekimde 10.343 lira harcamak durumunda kaldı. TÜİK diyor ki, o 343 liranın 22 lirası doğalgazdan kaynaklandı.
Baz harcamayı hep 10 bin lira alalım; bu sefer ekimde 10 bin lira olan harcama kasımda 10.328 liraya çıktı. TÜİK yine diyor ki, o 328 lira var ya 328 lira, onun neredeyse üçte biri, 101 lirası doğalgazdan. Aile faturalarına bakıyor, doğalgaz yok ki!
Geliyoruz aralık ayına. Kasımdaki 10 bin liralık harcama 10.293 liraya çıkmış. TÜİK bu sefer, o 293 liralık artışın yalnızca onda biri, 29 lirası doğalgazdan, diyor.
Vatandaş, bir söylenene kulak veriyor, bir zar zor ödediği elindeki faturaya bakıyor, ne diyeceğini bilemiyor:
“Şimdi ben şunu mu anlamalıyım. Kasım ayındaki 10 bin liralık harcamam, sizin enflasyon hesabınıza göre aralıkta 10.293 liraya çıktı. Ve ben bu 10.293 liranın yalnızca ama yalnızca 29 lirasını doğalgaza ayırdım öyle mi? Ben bu ay doğalgaza (örneğin) 1.000 lira ödedim. 29 nere, 1.000 nere! Kasımda bile ben doğalgaz faturası ödememişken 101 lira demiştiniz. Nasıl olur, benim harcamam artacak ama siz ‘Ödemen azaldı’ diyeceksiniz.”
Vatandaş şaşkın bir şekilde söylenmeye devam ediyor:
“Ben aralık ayında 29 liralık doğalgaz kullanmışsam, kalan 971 liralık gazı kim yaktı? İşte fatura burada; 1.000 liralık doğalgaz kullandığıma ve bunun parasını çatır çatır ödediğime göre enflasyon hesabını niye 1.000 lira üstünden yapmıyorsunuz?”
Hadi cevap verin, hadi mantıklı bir açıklama yapın, yapabilirseniz...
Peşin peşin söyleyeyim, 29 Mayıs 2023 tarihinde yapılan açıklama yetmez!
Siz aralık ayında doğalgaza belki 1.000 lira, belki daha fazla ödeyen vatandaşı ikna edin; edebilirseniz ya da etmeye niyetiniz varsa...
TÜFE fiyat değişimini ölçer ama o da olmuyor
Doğalgazla ilgili olarak geçen yıl mayıstaki sıfır fi yat uygulaması ile sonrasındaki 25 metreküpe kadar bedava uygulaması TÜFE hesaplamasını tam anlamıyla çorbaya çevirdi.
Zaten bir dizi aksaklık yaşanan TÜFE hesabı iyice içinden çıkılmaz bir hal aldı.
Bu köşede 5 Aralık’ta yazmıştım. Tekrar edeyim.
TÜFE özünde fiyat değişimini ölçer; fiyat düzeyini değil.
TÜFE fiyat değişimini ölçer; yaşam standardını değil.
TÜFE’nin açılımı “tüketici fiyat endeksi”dir, yani TÜFE bir “geçinme endeksi” değildir ki hanelerin harcamalarının düzeyini ölçsün.
Ama böyle sıfır fiyat tercihleri, TÜFE’yi fiyat değişimi ölçmekten çıkarıp bir anlamda sınırlı da olsa yaşam standardı ölçen bir endekse dönüştürüyor.
Sonra vatandaş tabii ki isyan eder;
“Doğalgaza para ödemediğim bir ayda ödemiş gösterip ödediğim ayda doğalgazın etkisini aşağı çekiyorsunuz, enflasyon da düşük görünüyor” diye.