Dijital Platformların Vergilendirilmesi

Mahmut Aydoğmuş- Vergi Uzmanı

Facebook, Twitter, Netflix, Google gibi teknoloji devleri milyarlarca dolarlık ciroları ile dünyanın pek çok ülkesinde hizmet veriyor. Toplam ticaret içinde elektronik ticaretin payının her geçen gün arttığı bir konjonktürde ülke olarak olması gereken vergiyi alamamamız, daha net soracak olursak bu dijital platformlardan tahsil ettiğimiz kurumlar vergisinin 0 TL olması size de ilginç gelmiyor mu?

Bu problem aslında sadece Türkiye’nin sorunu değil. Az sayıda ülkenin ‘kazanan’ konumunda olduğu bu duruma OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) de sessiz kalmadı ve son derece doğru bir hamle ile karşılık verdi. Yapılan çalışmalar ve kalıcı çözüm niyetiyle hazırlanan uluslararası sözleşme 140 ülkeden 136’sının onayıyla hukuki vasıf kazandı. Düşük oranda vergileme suretiyle sermaye çekmeye çalışan vergi cenneti ülkeler ile dijital işyerinin tanımlanmasındaki zorluklar pandemi sonrası bu düzenlemeyi bir anlamda zorunlu hale getirdi.

2021 yılının Temmuz ayında ‘küresel asgari kurumlar vergisi’ çözümünü ortaya koyan OECD, çözümün çerçevesini ise aynı yılın Aralık ayında kamuoyu ile paylaşarak ülkelerin iç mevzuatlarına aktarılma sürecini anlattı. 2022 yılı Mart ayında da ‘Küresel Matrah Aşındırmayı Önleme Kurallarının Yorumu’ yayınlandı.

Böylece 2023’ten itibaren tüm ülkelerin kendi iç mevzuatlarını OECD çerçeve sözleşmesine göre tasarlamaları gerektiği ve buna göre asgari yüzde 15 oranında kurumlar vergisi alınması sürecinin başlaması öngörüldü. Ancak ülkelerin mevzuatlarını düzenleme konusunda yetişmeme ihtimali dikkate alınarak yürürlük tarihi 01.01.2024 olarak belirlendi. OECD’nin kurucu üyelerinden biri olarak Türkiye de 2024 yılından sonra dijital platformlardan kurumlar vergisi alabilecek. Rakamlarla konuşacak olursak olayın boyutunu daha net kavramak kolaylaşacak. Tüm dijital platformları bir kenara bırakıp sadece Google’ın çatı şirketi olan Alphabet’in 2022 yılı kazancının 200 milyar dolar civarında olduğunu ve Türkiye’nin yüzde 2 payı bulunduğunu düşündüğümüzde, yüzde 15 vergi oranı ve 27 TL dolar kurundan hareketle tek başına Alphabet’ten 16 milyar TL kurumlar vergisi alabileceğimizi göz önünde bulundurmak gerekiyor.    

Hollanda, İngiltere, Almanya, Fransa gibi ülkeler çalışmalarını neredeyse tamamladılar. Hatta bazı ülkeler kanun tasarılarını meclise sevk etti, kimi kamuoyuyla paylaştı ve süreci hızlı bir şekilde ilerletiyorlar.

Türkiye’nin de bu denli önemli ve elzem olan bu konudaki adımlarını hızlandırması gerekiyor. Neler yapıldığına ilişkin henüz kamuoyuna yansıyan bir bilgi ya da açıklama yok. OECD çerçeve sözleşmesine göre gerekli yasal düzenlemeleri 31 Aralık 2023 tarihinden önce yapamazsak diğer ülkeler kendi lehlerine gerekli payları almaya başlarken biz uzaktan izlemekle yetineceğiz. Gelir İdaresi Başkanlığı, yapılan bir çalışma varsa eğer bir an önce kamuoyu ile paylaşmalı, gerekli tavsiye ve öneriler alınarak olgunlaştırılmalı. Bir sonraki adımda ise hızlı şekilde Meclise sevk edilmesi büyük önem taşıyor.

Önümüzde zaman kaybedilmemesi gereken çok kritik bir süreç var. 2023 bu anlamda bir dönüm noktası dedik. Bu arada Türkiye ne yapıyor, dijital platformlardan hangi vergiler alınıyor? Biraz da bunlara değinmekte fayda var.

Türkiye Cumhuriyeti, dijital platformların globalde yüksek ciro ve kâr marjına ulaşmalarına rağmen vergi ödeme noktasında genel isteksizlikleri sonucunda OECD tarafından kalıcı çözüm üretilene kadar palyatif çözüm olarak niteleyebileceğimiz bazı vergisel adımlar attı.  

1-) İnternet üzerinden dijital içerik satışı yapan, yurtiçi hasılatı 20 milyon TL veya globalde hasılatı 750 milyon avrodan fazla olan işletmelere yönelik yüzde 7,5 nispetinde dijital hizmet vergisi yürürlüğe girdi.

2-) İnternet ortamında reklam hizmeti veren veya bu hizmete aracılık edenlere GVK 94. madde ve KVK 30. madde uyarınca yüzde 15 oranında vergi kesintisi düzenlemesi getirildi.

3-) Türkiye'de ikametgahı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmayanlar tarafından katma değer vergisi mükellefi olmayan gerçek kişilere elektronik ortamda sunulan hizmetlere ilişkin yüzde 20 oranında (3) no.lu KDV yükümlülüğü getirildi.

4-) İnternet ortamında sosyal içerik üreticilerinin ve mobil cihazlar için uygulama geliştirenlerin elde ettikleri kazançlar üzerinden yüzde 15 nihai gelir vergisi stopajı getirildi. 2023 yılında 1.900.000 TL üzeri gelir elde edenlerde ise beyan zorunluluğu var.

Dijital hizmet vergisi kapsamında 2022 yılında 5,4 milyar TL, 2023 yılının Ocak-Temmuz döneminde ise 4,9 milyar TL vergi tahsil edebildik. Dijital platformların işlem hacmiyle kıyaslandığında bu rakamlar son derece sembolik kalıyor. Dolayısıyla istediğimiz noktaya ulaşmaktan bir hayli uzaktayız. Yapılan bu düzenlemelerin Türkiye açısından pozitif sonuç verdiğini söylemek gerçekçi olmaz.

Şimdi zaman kaybetmeden 01 Ocak 2024’e kadar, OECD sözleşmesine uygun olarak mevzuatımızı oluşturmalı ve teknolojinin hayatımızın odağına oturduğu bir ortamda her geçen gün büyüyen milyarlarca dolarlık pastadan payımıza düşeni almak için elimizi çabuk tutmalıyız.

Mahmut Aydoğmuş Hakkında;

1983 yılında Kayseri’de doğan Mahmut Aydoğmuş, Karadeniz Teknik Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İşletme Bölümü’nden Fakülte Birincisi olarak mezun oldu. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sayısal Yöntemler Bilim Dalı’nda Yüksek Lisansını tamamladı. Kariyerine 2006 yılında Maliye Bakanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı’nda Gelir Uzman Yardımcısı olarak adım atan Mahmut Aydoğmuş, aynı yerde sırasıyla Stajyer Gelirler Kontrolörü ve Gelirler Kontrolörü olarak çalıştı. 2011 yılında Maliye Bakanlığı, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı İzmir Örtülü Sermaye, Transfer Fiyatlandırması ve Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlığı’nda Vergi Müfettişi olarak göreve başlayan Aydoğmuş, 2016 yılında Vergi Başmüfettişi unvanını aldı. 2021 yılına kadar Maliye Bakanlığı, Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı İzmir Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı’nda Vergi Başmüfettişi olarak önemli çalışmalara imza attı.

Maliye Bakanlığı’ndan ayrıldıktan sonra bir dönem İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketlerinden İzmir İnovasyon ve Teknoloji A.Ş.’nin Yönetim Kurulu Başkanlığı’nı da üstlenen Mahmut Aydoğmuş, İzmir Ulaşım Hizmetleri ve Makine Sanayi A.Ş.’deki (İZULAŞ) Yönetim Kurulu Üyeliği görevini sürdürüyor. 2022 yılında Özay Mali Danışmanlık Hizmetleri şirketini kuran ve Genel Müdürlüğünü üstlenen Mahmut Aydoğmuş, aralarında Türkiye’nin en büyük şirketlerinin de yer aldığı farklı sektörlerden müşterilerine hizmet sunmaya devam ediyor. Ayrıca İzmir Demokrasi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nde Öğretim Görevlisi olarak “Türk Vergi Sistemi ve Hukuku” dersleri veriyor.