Depremler iklim değişikliği ile birlikte daha tehlikeli hale gelebilir mi?

 Altyapıları iyileştirmek sadece emisyonları azaltmak ve enerji tüketimini azaltmak için değil, aynı zamanda binaların iklim değişikliğine karşı daha dayanıklı hale getirilmesi için de çok önemli.

Kasırgalar, hortumlar, tsunamiler ve kuraklıklar gibi doğal afetler iklim değişikliğinden ciddi şekilde etkilenirken, peki ya depremler?

San Francisco, Los Angeles, Tokyo gibi büyük kentlerde yaşanan depremler, şehirler için yıkıcı sonuçlar doğurabilir. Peki, iklim değişikliği gelecekte daha büyük ve daha yıkıcı depremlere neden olabilir mi?

Bilim insanlarına göre, depremler temelde tektonik levhaların hareketiyle oluşuyor ve bu hareketlerin iklim değişikliğiyle doğrudan bir ilişkisi bulunmuyor. Ancak, iklim değişikliğinin uzun vadede yerkabuğunun yapısı üzerinde etkileri oluyor.

Örneğin; büyük kasırgalar ve atmosferik basınç değişiklikleri “yavaş depremler” denilen, insanlar tarafından daha az hissedilen sarsıntılara neden olabiliyor. Ya da kuraklık dönemlerinde yer altı sularının çekilmesi, fay hatlarında ek basınç oluşturarak depremleri etkileyebiliyor.

NASA Jet Propulsion Laboratory’den Alan Buis’in makalesi, 4-5 Temmuz 2019’da Kaliforniya’nın Ridgecrest bölgesinde meydana gelen 6.4 ve 7.1 büyüklüğündeki depremlerin ardından, bu olayların, Kaliforniya, Nevada, Arizona ve Baja California gibi bölgelerde milyonlarca insan tarafından hissedildiğini ve büyük zararlara yol açtığını anlatıyor. Ayrıca, bu depremler halkı, Kaliforniya’da yaşamın “Deprem Ülkesi”nde olduğunu ve büyük bir depreme hazırlıklı olmaları gerektiğini hatırlatmış oldu.

Makale, depremle ilgili yanlış inançlardan birinin “deprem havası” olduğu, yani sıcak ve kuru ya da kuru ve bulutlu hava koşullarının depremleri tetiklediği yönündeki efsaneyi çürütüyor. Antik Yunan filozofl arından Aristoteles’in bu teoriyi önerdiği belirtiliyor. Ancak modern sismoloji, depremlerin çoğunun yer kabuğundaki fay hatları boyunca meydana gelen kırılmalar nedeniyle oluştuğunu gösteriyor. Ayrıca, depremlerin hava koşullarıyla hiçbir ilgisi olmadığı ve hava basıncındaki değişikliklerin yalnızca “yavaş depremleri” tetikleyebileceği ifade ediliyor.

Ekonomik ve sosyal gelişmeleri de etkiliyor

İklim değişikliği; felaketin ardından yaşanan ekonomik ve sosyal gelişmeleri de olumsuz etkileyebiliyor. Dünya genelinde, sigorta şirketleri, artan iklim riskleri nedeniyle poliçelerini sınırlarken, eski altyapılara sahip bölgelerde depremler daha yıkıcı olabiliyor. Bu nedenle, binaların iklime ve depreme dayanıklı hale getirilmesi, felaketlerin etkisini azaltmak için kritik bir adım. Çünkü biliyoruz ki, “Depremler insanları öldürmez, binalar öldürür. Depremlere bağlı ölümlerin ve yaralanmaların çoğu, yıkılan yapılardan kaynaklanıyor. Altyapıları iyileştirmek sadece emisyonları azaltmak ve enerji tüketimini azaltmak için değil, aynı zamanda binaların iklim değişikliğine karşı daha dayanıklı hale getirilmesi için de çok önemli. Depremle ilgili gelecekte yaşanabilecek yaralanmaları ve kayıpları belirleyen biziz… Ne depremler ne de iklim değişikliği...

Bilimsel çalışmalar

- NASA Jeofi zikçisi Paul Lundgren, iklimin depremlerle ilişkilendirilebileceği düşüncesini bilimsel olarak incelemiş bir isim. Örneğin, Hindistan’daki Himalayalar’da yaz aylarında monsoon yağmurları nedeniyle fay hattındaki gerilme artışı, kışın ise azalmasıyla mikro-seizmik aktivite değişim gösteriyor.

2017’de yapılan bir çalışma, Kaliforniya’daki Sierra Nevada Dağları’nda, kuraklık ve yağış arasındaki dönüşümlerin dağları yükseltip alçalttığını gösteriyor.

Buzulların geri çekilmesinin yer kabuğundaki gerilme yüklerini değiştirebileceği ve bu değişikliklerin volkanik aktiviteleri tetikleyebileceği belirtiliyor. İzlanda›da yapılan farklı bir çalışma, buzul geri çekilmesinin volkanik aktiviteyi artırdığına işaret ederken, küresel ısınma nedeniyle Grönland’da glasyal depremlerin sıklığının arttığını ortaya koyuyor. İnsan faaliyetleri depremleri tetikleyebileceği gibi, özellikle suyun yönetimi ile ilgili uygulamalar yer kabuğundaki gerilmeleri değiştirebiliyor. Örneğin; 1975’te, Kaliforniya’daki Oroville Barajı’nın su seviyesinin değişmesiyle büyük depremler meydana gelmiş, ayrıca yer altı suyu pompalanması da San Andreas Fay hattındaki gerilme değişikliklerini artırarak depremlere yol açmış.

Lundgren, son yıllarda yeni teknolojilerin kullanımıyla iklimle deprem arasında potansiyel bağlantıların araştırıldığını, ancak bu bağlantıların temel fizik ile uyumlu hale getirilmesinin zor olduğunu belirtiyor.