Deprem, inşaat sektörü ve toplam kalite yönetimi
Dr. Ahmet Temiroğlu
6 Şubat 2022 tarihinde yurdumuzun geniş bir kesiminde gerçekleşen büyük depremler hepimizin yüreğini sızlattı. Ne yazık ki ülkemiz dünyanın en tehlikeli fay hatlarının geçtiği bir konumda bulunmakta. Bu durumda benzer depremler önümüzdeki zaman diliminde biz ve bizden sonraki kuşaklar tarafından tekrar yaşanacaktır. Aynı üzüntüleri de tekrar yaşamamak için gerekli önlemler alınmak zorunda.
Bildiğiniz gibi, deprem olduğu günden bu yana, televizyonlarda, sosyal medyada, basında bu önlemler hep tartışılmaktadır. Bu tartışmalarda gördüğümüz gibi, bina inşaat sürecinin, jeofizik açısından yer seçimi boyutu, inşaat bilimi açısından projelendirme boyutu, hammadde ve malzeme özellikleri ve daha birçok kurallar açısından yönetmelikler boyutu gibi birçok boyutları bulunmaktadır. Uzmanlar günlerdir bu boyutlarda kurallara uyulduğu ve hata yapılmadığı zaman depremlerin bu şekilde tehlikeli olmayacağını da vurgulamaktadırlar.
Birçok iş süreçlerinde olduğu gibi inşaat sürecinde de, ‘toplam kalite yönetimi felsefesi’, kurallara uymayı sağlamak ve hataları en aza indirmek için çok değerli bir araç olarak önümüzde bulunmaktadır.
İnşaat sektörü ve toplam kalite yönetimi
Daha önceki yazılarımızda da belirttiğimiz gibi, toplam kalite yönetimi, yapılmakta olan bir işin tüm süreçlerinde kaliteyi gözeten bir anlayış, adeta bir felsefedir. Toplam kalite yönetimi anlayışında kalite, sadece ürünle ilgili bir kavram değildir. Aynı zamanda o ürün ortaya çıkıncaya kadarki bütün süreçlerde, bütün yapılan işlerde, bu işi yapanlar arasındaki ilişkilerde, bu işin yönetiminde, bu işin planlanmasında hep kaliteyi gözeten bir anlayıştır. Toplam Kalite Yönetimi anlayışına göre yönetilen inşaat şirketlerinin başlıca özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;
Bu inşaat şirketleri iş yaptıkları sürede insanları istihdam ederek onlara iş imkânı hazırlarlar. Ancak çalışanlarının iş güvenliğini de ihmal etmezler. Çünkü bugün deprem olduğu için bitmiş inşaatlardaki insanların mağduriyetinden söz ediyoruz ama unutmamak gerekir ki inşaat süreçlerinde de birçok iş kazaları olabilmekte ve insanlar hayatlarını kaybedebilmektedirler.
Toplam Kalite Yönetimi anlayışına göre hareket eden inşaat şirketleri çalışanlarını olduğu gibi müşterilerini de gözetirler. Yaptıkları inşaatın malzemelerini seçerken uygun kalitede olmalarını sağlarlar. Bütün yönetmeliklere ve kurallara uyarak o binayı kullanacak olan müşterilerinin hayatlarını tehlikeye atabilecek hiçbir yaklaşımda bulunmazlar. Böyle şirketler için dürüstlük ve etik değerler para kazanmaktan çok çok daha önemlidir. Ancak yine de en çok bu şirketler para kazanırlar.
Zaten toplam kalite yönetimi anlayışında, ticari kuruluşların tek amacı para kazanmak değildir. Elbette ki ticari kuruluşlar para kazanmak zorundalar. İşletmelerin para kazanması insanların nefes alması gibidir. Yaşamak için nasıl insanların nefes almaları gerekirse, işletmelerin de kar etmeleri gerekir. Ancak insanlar sadece nefes almak için yaşamazlar. Ticari kuruluşlar da sadece kar etmek amacıyla yaşamazlar. Ticari kuruluşların para kazanmanın dışında da bazı görevleri vardır.
Dolayısıyla Toplam Kalite Yönetimi felsefesine, göre inşaat şirketleri daha fazla para kazanmak için asla ürün kalitesinden, yani bina kalitesinden taviz vermezler.
Toplam Kalite Yönetimini benimseyen inşaat şirketleri iş süreçlerini çok iyi tanımlarlar. Bu iş süreçlerinin sağlıklı ve doğru ilerlemesini kesintisiz olarak kontrol ederler. İş süreçlerinin gereklerini ve bu süreçlerde çalışacak insanların özelliklerini ve görev tanımlarını belirlerler. Örneğin şantiye şefinin özellikleri, almış olması gereken eğitimler, sahip olması gereken deneyimler, yetkileri ve sorumlulukları ve görevleri net olarak belirlenmiştir.
Süreçteki bütün insanların sürekli olarak güncel eğitimler almaları sağlanır.
Toplam Kalite Yönetimi uygulayan inşaat şirketlerinde bütün iş süreçlerine ait prosedür ve talimatlar hazırlanmıştır. Ofislerde ya da inşaat sahasında çalışmakta olan bütün işçi ve yöneticilere bu talimat ve prosedürler yazılı olarak iletilmiştir. Yöneticiden çalışanına kadar bütün insanların bu prosedür ve talimatlara uymaları sağlanır. Örneğin mutlaka şantiye şefinin gözetiminde yapılacak işler açık ve net bir şekilde süreçteki herkes tarafından bilinir.
Görüldüğü gibi yukarıda belirtmiş olduğumuz hususlar bilinmeyen veya uygulanması zor olan hususlar değildir. Günümüzde birçok başarılı işletmelerde zaten uygulanmaktadır. Önemli olan bu uygulamaları yaparken çok duyarlı olmak ve hata yapmamaktır. Birçok sektörde yapılan hatalar telafi edilebilir. Ancak bazı sektörler vardır ki sıfır hatayla çalışmak zorundadırlar. Sağlık sektörü ve havacılık sektörü bu sektörlerdendir. Burada yapılan hatalar insan hayatına mal olduğu için çok duyarlı davranılır. Prosedürler ve talimatlara çok sıkı uyulur.
Örneğin uçaklarda hepimiz uçuş ekibi tarafından mutlaka yapılan anonsları görmüşüzdür. Hatta gereksiz olduğunu düşünenlerimiz bile olmuştur. Ancak o yapılan anonslar, uçuş ekibinin ve uçağı uçmaya hazırlayan diğer ekiplerin uydukları ve yerine getirdikleri bir çok prosedür ve talimatın bir parçasıdır. Ve mutlaka yerine getirilir. Çünkü yüzlerce insanın hayatı birkaç saatliğine de olsa onlara bağlıdır.
Yine sağlık sektöründe de doktorlar hastalara belirli "protokoller" ve kurallar çerçevesinde müdahale ederler. O süreçlerde de çok sıkı prosedürler, talimatlar ve kurallar vardır. Herkes bu kurallara titizlikle uyar, çünkü hastaların sağlığı söz konusudur.
İnşaat sektörü de bu şekilde çalışmalıdır. Sıfır hata hedeflenmelidir. Çünkü insanlar bu sektörün ürettiği binalarda birkaç saatliğine değil yıllar boyu yaşamaktadırlar. Buralarda yapılan hatalar özellikle fay hatlarının bulunduğu ülkemizde binlerce insanın hayatına mal olabilmektedir. Bu nedenle inşaat sektörü de havacılık sektörü gibi sağlık sektörü gibi prosedür ve talimatların çok sıkı uygulandığı, süreç çalışanlarının ve yöneticilerinin çok duyarlı hareket ettiği bir sektör olmalıdır.