Daha fazla turizm, ama nasıl?
Arzu Kutucu Özenen
Sürdürülebilir Turizm ve Kültürel Miras Yönetimi Uzmanı
Yeşil Valiz Sorumlu Turizm Derneği Başkanı
Döviz cinsinden fon yaratan, dış ticaret açığını kapatmakta önemli bir rol oynayan turizm sektörü, yatırım maliyetlerinin görece düşüklüğü ve yetişmiş insan sermayesine daha kolay ulaşılabilme avantajları ile kalkınma hedeflerinin kurtarıcısı olmaya devam ediyor. 2023 senesinde Türkiye’yi ziyaret eden turistlerin sayılarında bir önceki yıla göre %4,1 artış görülüyor olsa da turizmden kaynaklanan gelirin yurt içinde ekonomiye katkısı, turizm destinasyonlarının genelinde ne ölçüde bir ekonomik refaha yol açtığı, daha açık bir ifadeyle; “turist var ama yerel esnaf kan ağlıyor” başlıklarına neyin sebep olduğu halen etkin bir şekilde araştırılmıyor.
Turizme ev sahipliği yapan destinasyonlarda yaşamını sürdüren halk turizmden nasıl etkileniyor, turizmin sermayesi olan doğal ve kültürel güzelliklerde koruma-kullanma dengeleri gözetiliyor mu, yerel işletmeler bu turizm gelirinden alabilecekleri en yüksek payı alıyor mu, dahası bu pay destinasyonda dengeli bir biçimde paylaşılıyor mu? “Ne pahasına olursa olsun daha fazla turizm” demekten vaz geçip bu soruları kendimize sormaya başlamadığımız sürece sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada en önemli kalkınma araçlarından biri olarak görülen turizmden tüm potansiyeli ile fayda göremeyeceğimiz gibi, doğal ve kültürel değerleri de kontrolsüz bir turist akınıyla tehlikeye atarız.
Yukarıdaki tüm soruları soran, denetlemek ve değerlendirmek için göstergeleri ve sistemi bir pusula olarak turizm sektörüne sunan sosyal bilim dalı ise Sürdürülebilir Turizm Araştırmaları. Sürdürülebilir turizm, Birleşmiş Milletler Turizm Organizasyonu tarafından “Mevcut ve gelecekteki ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerini tam olarak hesaba katan, ziyaretçilerin, endüstrinin, çevrenin ve ev sahibi toplulukların ihtiyaçlarını karşılayan turizm” olarak tanımlanıyor.
İyi haber; Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı 2023 yılından beri Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi’nin üyesi ve bu konseyin endüstri kriterlerini Türkiye’deki turizm işletmelerine tanıtıyor, bu işletmeleri sürdürülebilir turizm ilkeleri doğrultusunda faaliyet göstermeleri için yüreklendiriyor. Bu çalışmalar yakın zamanda katıldığımız Londra Turizm Fuarında yer alan Türkiye standına da yansımıştı. Sürdürülebilir turizm temasıyla öne çıkan bir Türkiye imajı hepimizde bir umut yarattı.
Çok daha iyi haber; Bursa Büyükşehir Belediyesi, Küresel Sürdürülebilir Turizm Konseyi’nin prensipleri doğrultusunda amaçlanan bir yerel dönüşümü koordine edecek kurum olarak Sürdürülebilir Turizm Koordinasyon Merkezi’ni Bursa’nın hizmetine sundu. Sürdürülebilir destinasyon olmak yolundaki bu yapılanma Türkiye için bir ilk. Bu merkezin organizasyon şemasından, vereceği eğitim ve bilgilendirme hizmetlerine kadar tüm faaliyetleri katılımcı bir modelle belirlenecek. Bir Bursalı olarak aralarında bulunmaktan tarifsiz bir gurur duyduğum uzman ve akademisyenlerle planlanmakta olan bu katılım süreci, şeffaflık ilkesi rehberliğinde, tepeden sahaya tüm katmanları ve turizm değer zincirinin tüm halkalarını kapsayacak şekilde tasarlanıyor. Pek yakında duyurusu yapılacak bu süreçte, Bursa turizmini yıllardır yönlendiren aktörler kadar, turizmden doğrudan ya da dolaylı etkilenen bütün kesimler de bu dönüşümü tüm açılarıyla yorumlama ve şekillendirme fırsatı bulacak. Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Bozbey’in, Nilüfer Belediye Başkanlığı yıllarından beri katılımcılığa verdiği önem ve bu konuda gerçekleştirdiği projeler bizlere bu sürecin başarısı ile ilgili güven veriyor.
Bir sürdürülebilir turizm ve kültürel miras yönetimi uzmanı olarak, daha da önemlisi 2013 yılından beri Bursa turizmini dert edinmiş bir sivil toplum kuruluşunun başkanı sıfatıyla, zamanı geldiğinde, turizme dokunan ya da turizmin dokunduğu tüm kişi, kurum ve kuruluşların dengeli, açık ve şeffaf bir ortak karar alma sürecinin parçası olmalarını yürekten diliyorum. Her birimiz çözüm yapbozunun bir parçasıyız; önemli olan yapbozun neresinde olduğumuz değil, sonuçta ortaya çıkacak tablonun bütünlüğü. Bursa’ya faydalı bir turizm umuduyla, sağlıcakla kalın!