Cumhuriyetin ikinci yüzyılında ilerlemenin kahramanı gençlik olacak

Melih Esen CENGİZ

“Ey yükselen yeni nesil. İstikbal sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk; siz onu yükseltecek ve devam ettireceksiniz.”

Atatürk

“Gençleri bırakınız dünyayı hayal ettikleri gibi görsünler, büyüdükçe nasıl olsa olduğu gibi göreceklerdir.”

Voltaire

Birleşmiş Milletler Örgütü gençliği istatistik amaçlarla 15 ile 24 yaşlarını kapsayan kişiler olarak tanımlar. Gençlik çocuk bağımlılığından olgun kişi bağımsızlığına geçen bir geçiş dönemi olarak da anlaşılabilir. * İnsan, üretim alet ve araçlarından oluşan üretim gücünün dinamik bir parçası olan gençler ekonomik hayatta büyük rol oynarlar. Genç üreticiler gerekli eğitimleri aldıkça diğer yaş gruplarından daha fazla verimli olurlar. Gençlik sadece iktisadi faaliyetlerde değil sosyal ve siyasal süreçlerde de belirleyicidir ve kalıcı izler bırakır. Dünyayı sarsan, toplumu her yönüyle etkileyen 68 kuşağı gençleri gençlik gücünün en güzel örneklerinden biridir.

Tarihimizde de gençliğin toplumda önemli roller oynadığını görebiliriz. Örneğin Osmanlılar, fetih yoluyla artı değer kazanmaya dayanan sistemlerinde ordu ve bürokrasi için devşirme usulüne başvurup 14-18 yaş arasında Türk olmayan topluluklardan gençleri acemi oğlanlar olarak devşirmeleri de gençlere olan ihtiyacın neden olduğu en anlamlı uygulamalarındandır.**

Osmanlı devleti ve toplumun çeşitli katmanları gençliğe sahip çıkarken eğitimin de önemini kabul edip 1723 te St.Benoit, 1793’te Mühendishane-i Hümayun ile başlayıp Darüşşafaka, Galatasaray gibi okullar ve zirai ve sınai mekteplerle devam eden eğitim kurumlarıyla gençliğin önünü açmak istemişlerdir.

19. yüzyılda Osmanlı’da büyük iz bırakan Genç Osmanlılar Cemiyeti, Jön Türk (Genç Türk) hareketi toplumsal ve siyasal tarihimizde gençliğin gücüne ve kavramına sahip çıkmanın başka çabalarıdır. 20. Yüzyılında başında gençler için ülkemizde önce Türk Gücü ardından Osmanlı Güç Cemiyetleri kuruldu. Aynı bağlamda kurulan Genç Dernekleri müfettişi umumiliğine Miralay Mustafa Kemal getirildi. Mustafa Kemal 1908 yılında kurulan Alman Gençlik teşkilatını örnek gösterip gençlik dernekleri faaliyetleri konusunda bir rapor hazırladı, gençlik için spor kulüpleri, izci ve keşşaflığın önemine değindi.***

23 Nisan ve 19 Mayıs gibi çocuklar ve gençlere bayram ilan edilmiş bir ülkede yaşamamız da işte

Cumhuriyetin kurucu kadrolarının gençliğe verdikleri önem ile yakından alakalıdır. Yaşamı boyunca gençliği dilinden düşürmeyen Atatürk’e göre gençlik kendisinin ve rejimin eksikliklerini gidecek ve tehditler karşısında rejimi koruyacak olan en önemli sosyal gruptur. Atatürk Gençliğe Hitabesinde olsun, Bursa Nutku olarak bilinen ünlü konuşmasında olsun gençliğe gerekirse her türlü tehlikeyi göze alarak, Türkiye’nin çağdaş rejimini sahiplenip koruması yönünde telkinde bulunmuştur.

Cumhuriyet için gençlik bu kadar can alıcı ve yönlendirici bir konuma sahip olmuştur başta beri.

GENÇLİĞİN TOPLUM İÇİN ÖNEMİ

1-İktisadi üretim

Toplumumuzun %15 i 15-24 yaş grubu gençlerden oluşup, bu gençler sınai, zirai ve ticari üretim alanlarında çok değerli rol almaktadırlar. 50’lerde %21 olan genç nüfus oranının 2030 yılında %14’e düşeceği hesaplanırken, gençlik politikamızın ekonomimiz açısından ne denli kritik olduğu gerçeği de karşımıza çıkmaktadır.

2-Akademik üretim ve Ar-Ge

Üniversitelerde kabul edilen doktora tezlerinin ezici çoğunluğu bu genç nüfustan (bazı uluslararası kurumlar genç yaşını 29’a kadar çıkarmaktadır) bilimsel araştırma projelerinde de araştırmacıların önemli bölümünü genç akademisyenler meydan getirmektedir. Maalesef dünyada ve ülkemizde bilim sosyolojisi henüz gelişmediğinden anlamlı ve yeterli istatistik verilere sahip değiliz bu konuda. Aynı bağlamda Ar-Ge çalışmalarında yer alan araştırmacıların önemli bir bölümü gençlerdir. Bill Gates 1975 yılında Microsoft’u kurduğunda 20 yaşında, Felix Hoff man aspirini bulduğunda 29 yaşındaydı.

3-Kültür ve sanatta üretim

Kültür ve sanat çalışmalarında gençler her zaman başı çeken, belirleyici ve yeni ufuklar açan yapıtlar ürete gelmişlerdir. The Beatles, dünya müziğini sarstığında üyeleri henüz yirmi yaşında bile değildiler. Beethoven ilk bestesini 1783’te henüz 13 yaşındayken yapmıştı. Michelangelo St. Peters Basilica’da bulunan dünyanın en görkemli yontularından olan Meryem Ana yontusunu tamamladığında, henüz 24 yaşındaydı.

4-Siyaset alanında gençler

Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u 21 yaşında fethetmişti. Siyaset alanını etkilemek ve yönlendirmek için gençlerin kurduğu örgütler, ülkemizde Dev-Genç, Ülkü Ocakları, İlerici Gençler Derneği gibi oluşumlar, dünyadaki YMCA (Siyasi etkisi az olsa da siyasetten ayrı düşünülemez), Amerika Birleşik Devletleri’nde Black Panter hareketi ve Almanya’daki Jusos’e (Jungsozialisten) kadar gençler hep siyasette öncü ve yönlendirici olarak yer alagelmişlerdir.

TÜRK VE DÜNYA GENÇLİĞİNİN SORUNLARI

1-Ülkemizde nüfus içindeki payları düşme eğilimi içindeyken, yaşlı nüfus artmaktadır. Yaşlı nüfusun oranının artması istemeden toplum dikkatinin bir bölümünün gençlerin üzerinden alınıp yaşlı nüfusa yoğunlaştırılması tehlikesini getirmesi doğaldır. Toplumun gençliğin nüfus içindeki öneminin düşmesine karşı politikalarında önlem alması gereğini getirmektedir. Yine de genç nüfusun Avrupa ortalamalarının üstünde bulunması beşerî sermaye bakımından olumlu olsa da istihdam açısından olumsuzlukları beraberinde getirmekte genç işsizler ülkenin gündeminde daha çok yer kaplamaktadır.

2-Genç işsizler

Ülkemizde ve dünyada genç işsiz sayısında anlamlı bir azalma olmamakta aksine nüfus yaşlandıkça yaşlı nüfusun istihdamı gençlerin iş bulma olanaklarını kısıtlamaktadır.

3-Gençlerin bireysel olarak yaşadıkları sıkıntılar

-Parasal sıkıntılar

-Dikkat ve algı bozuklukları

-Hayata anlam yükleyememem ve amaçlardan yoksun olma (hedefsizlik)

-Kaygı bozukluğu

-Teknoloji bağımlılığı

-Çağın gereklerine uygun eğitim, öğrenim görememe

-Asosyalleşme, dijital sosyalleşmeye kayış ve sanal dünyanın açmazları karşısında çaresizlik

-Bireyselleşme ile yalnızlaşma ve aile ile toplumdan kopuş

-Madde bağımlılığı

-Depresyon ve şiddete meyletme

-Sorumluluk duygu ve bilincinin kaybolması

-Gelişmekte olan AI (Yapay zeka) uygulamalarının kişiliği üzerinde yapacağı olası tahribat

4-Ekonomi ve sosyal hayatta dijitalleşme ve robot kullanımının ekonomide açtığı işsizlik ve yalnızlık gerçeği

5-Genç kadınlar Toplumlarda negatif ayrımcılık nedeniyle genç kadınların fiziki ve psikolojik baskı ve istismara uğramaları olasılığı genç erkeklere göre daha yüksek olup gelişmiş toplumlarda dahi bu eşitsizlik devam etmektedir.

6-Bedensel ve zihinsel özürlü gençlerin sorunları

7-Tarımda açık ve gizli genç işsizlik

 8-Çalışan gençlerin sektörel sorunları Her sektöre göre gençlerin çözüm bekleyen konuları doğal olarak farklıdır.

Örneğin genç akademisyenler, genç güvenlik görevlileri, genç işçi ve mühendisler, genç köylüler kendi iş alanlarına özgü güçlüklerle baş etmek zorundadırlar.

YAPILMASI GEREKENLER

Günümüz gençliği ekonomik kriz ve gelgitler, Covid-19 benzeri salgınlar ve Ukrayna savaşı ile küresel güçlerin artan sürtüşmelerinin yol açtığı istihdam sıkıntıları nedeniyle “kayıp” bir nesil olma tehlikesi ile yüz yüzedir. Bu nedenle Cumhuriyetimizin ikinci yüz yılında hem gençlerimizin sorunları ile azami özveri ve coşkuyla ilgilenmek hem de onların olağanüstü dinamizmi ve yaratıcılığını ülkemizin kalkınması ve refahı için faydalanmak yolunda gerekli adımları ivedilikle atmamızda yarar bulunmaktadır.

Bu bağlamda,

1-Eğitim ve öğretim kurumlarının sayısı ve kalitesinin arttırılması ve gelişen teknolojilere uygun müfredatın hazırlanması ve de gençlere karşılıksız ve yeterli mali öğretim desteğinin verilmesi

2-Kaliteli staj ve çıraklık olanaklarının çoğaltılması

3-Öğrenim sonrası eğitimlerinin disiplinli bir şekilde izlenmesi ve gerektikçe dijital dünyaya uyum için programların uygulanması

4-Genç kadın ve özürlü gençler için yasal düzenlemelerin yapılıp eğitim programlarının artırılması, pozitif ayrımcılık ilkesine uygun istihdam olanaklarının çoğaltılması 

5-Bireysel sorunlar için sosyal ve psikolojik destekleri verecek yapılar oluşturulurken gençlerin bireysel mali sıkıntıları için finans olanaklarının yaratılması

6-Gençlerimizin tüm sorunlarının eş zamanlı izleyip onlarla iletişimde kalacak bir hizmet portalının oluşturulması, genç işsizlerin eş zamanlı iş olanaklarından haberdar edilmesi

7-Bu çalışmalara koşut sektör temelli sorunların ilgili meslek kuruluşlarıyla eş güdüm içinde ele alınması

8-Kırsal alanda gizli ve mevsimsel işsizlik sorunlarının ele alınması

9-Gençlerin yetişmesi ve hayata hazırlanması ve uyumunda önemli rolü olan spor kulüp ve teşkilatlarının gençlik ihtiyaçlarına karşılık verecek şekilde yeniden yapılandırılarak gençliğin top yekûn olarak spora özendirilmesi

10-Gençlerin ücret politikalarında istismarın önlenmesi için gerekli düzenlemelerin yapılması

11-Meslek örgütleri, sanayi ve ticaret odaları ile sendikaların genç üyelerinin sorunlarına daha dikkatli eğilip çözüm arayacak şekilde yeniden yapılanmalarıtoplumumuzun gündeminde olmalıdır.

Gençlik insan hayatında çok değerli bir sürecin yansımasıdır. Dünyanın ve ülkemizin gündeminde gençlik her zaman varlığını hissettirirken üst yapıda gerekli ilgiyi ve yönlendirmeyi görmemesi onun hiçbir kalıba sığmayan dinamizminin, yaratıcılığının, günü ve geleceği şekillendirmesi gerçeğini ortadan kaldırmaz. Türkiye Cumhuriyeti ikinci yüz yılında daha ileri bir toplum olacaksa bu hedefe gençlik ve onun özel sorunlarıyla büyük bir duyarlılık ve coşkuyla eğilmesiyle varacaktır.

Şu anda gençlik sorunlarıyla hakkıyla ilgilenecek bir düzen yoktur ülkemizde. Gençlik ve Spor Bakanlığının özverili çalışmaları asla yeterli olmamaktadır. Üniversite, spor kulüpleri ve vakıfl arın uğraşları da kalıcı bir etki yaratmamaktadır. Gençlik ile ilgilenecek ve onu yönlendirecek bir yapıya ihtiyaç bulunmaktadır ve bu ancak gençlerin de etkin bir şekilde bu yapıda yer almalarıyla hayata geçirilebilir.

A-Gençlik Konseyi

Orta ve yüksek öğrenim gençlerinden, genç işçi ve köylülerden, özürlü gençlerden ve belirlenecek sektörlerdeki gençlerden ve de işsiz gençlerden oluşacak, her yıl yarısının yenileneceği bir Gençlik Konseyi kurulabilir. Bu konseyde ilgili bakanlıkların temsilcileri, TMOK, spor federasyonları temsilcileri ve meslek oda, birlik temsilcileriyle sendika temsilcileri de azınlıkta kalmaları şartıyla yer alabilir. Bu konsey çalışma ve önerilerini bir uygulama organı olarak tesis edilecek Türkiye Gençlik Merkezine iletebilir. Konseyin muhatabı TBMM meclis başkanlığı olabilir.

B- Türkiye Gençlik Merkezi

Özerk bir yapı olarak gençlik sorunları ve çözümleri üzerinde çalışırken gençlikle ilgili uygulamaları takip eder, yasal düzenlemeler önerir, müdahalelerde bulunur ve denetler. Özerk bir yapı olarak Cumhurbaşkanlığına muhatap olur ve Cumhurbaşkanı bu merkezin onursal başkanı kabul edilir. 

Gençlik üzerine birçok değişik yaklaşım üzerinde çalışılıp benimsenebilir.

Önemli olan gerekli adımları atabilmek ve ilerlemenin sancaktarlığını Türk Gençliğinin yapacağını kabul etmektir.

DİPNOTLAR

*Birleşmiş Milletler kongresine BM genel sekreterinin sunduğu A/36/215 sayılı,1981 yılındaki raporu

**Prof. Dr. İlber Ortaylı-Osmanlıyı yeniden keşfetmek

***Atatürk, Gençlik ve Spor, T.S.Y.D. yayını,1981

**** Kaynak: TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2020Nüfus projeksiyonlarına göre genç nüfusun toplam nüfus içindeki oranının 2025 yılında %14,3, 2030 yılında %14,0, 2040 yılında %13,4, 2060 yılında %11,8 ve 2080 yılında %11,1’e düşeceği öngörüldü.

***** Kaynak: TÜİK, Genel Nüfus Sayımları, 1935-1990

TÜİK, Nüfus Tahminleri, 2000

TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2007-2020

TÜİK, 2018 Nüfus Projeksiyonları, 2025-2080