Çökertmeler çağı
Savaş, ekonomide; el koymaları, ambargoları gündeme getirdi. ABD ve AB, NATO tehdidi ile Rusya’ya ambargoları uygulamaya çalışıyor. Ancak enerji bağımlısı Avrupa, “petrol-gaz hariç olsun” ısrarında. Görünen o ki ambargolar çeşitlenerek devam edecek.
El koymalara gelince; bunun ilk işaretini 2018’de Trump, Çin-ABD Ticaret savaşında uygulamıştı. Çinli teknoloji şirketi Huawei'nin kurucusu ve sahibi Ren Zhengfei'nin kızı Meng Wanzhou’yu, Kanada’da rehin alarak, dünyaya ekonomik haydutluğunu göstermişti. Swift sisteminden attığı Arjantin ve Paraguay, mal mukabili ticaret yapmaya kalkınca denizdeki şileplerine el koymuştu.
Bununla yetinmeyip Suudi Arabistan’a 420 milyar $’lık ihtiyacı olmayan mal ve silah satmış, Katar semalarından geçerken onlara 12 milyar $ karşılığında, asla üretmeyeceği uçaklar dayatmıştı: “Sen parayı ver. Biz üretir ihyacın olduğunda göndeririz. Şimdi verirsek buralar tozlu, saklayamazsınız.”
SAVAŞ EKONOMİYİ NASIL ETKİLİYOR?
Şimdi savaş, çok kutuplu dünyanın aktörlerini; hasmının malına, teknesine, ticaret yoluna, parasına, servetine çökme cüretine getirdi. Öncelikle Rus oligarkların yatlarına el konuldu. Bankalardaki paraları bloke edildi ve misilleme gecikmedi.
Wall Street bankalarının Rusya’daki paraları şu anda bloke vaziyette... Raiffeisen Bank, Societe General ve Citigroup’un toplamda Rusya varlıkları 100 milyar $. Bu paralar küçük görünebilir ama misillemenin uygulanacağını ve mala servete çökmenin karşılık göreceğini gösterdi dünyaya.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Bu işin sonu nereye varır?
Tarihte benzer olaylar gerçekleştiğinde ya geçici bir barış ya da karşılıklı müsadere hayata geçirilmişti. Fakat bu süreç başladığında, dünya tarihi daima kalıcı barışa savaşarak ulaşabilmişti.
Bizi nasıl etkiler?
Türkiye’nin yurtdışındaki off shore bankalarda miktarı 200-300 milyar $’a varan paraları olduğu tahmin ediliyor. Hatta cepten cebe kredi (back to back) ile Türkiye’ye getiriliyor. Hazine’nin de borç hanesine yazılıyor. Çökertme yaygınlaşırsa her politik argümanda yurtdışındaki paralarımız, tıpkı oligarkların yatları gibi müsadere konusu olabilir.
NOT
SERVETİN ELİNİN ALTINDA OLSUN
Ambargolar ve müsadereler (el koyma) çağında servet, anayurduna dönme eğilimi gösterir. Nitekim FED faiz artışları ile birlikte dünyaya dağıttığı dolarları, mabedine davet etmeye başladı bile.
Rus oligarklar yatlarından katlarından oldu. Biden, “en uzak akrabalarının dahi mallarına el koyacağız” diyerek müsaderenin kılcal damarlara kadar ulaşacağını söyledi.
Serveti yurtdışında olan zenginlerimize sesleniyorum: Yeni soğuk savaşın şafağı sökmeden önce paranı ülkene getirsen iyi olur. Aksi halde servetini yâd eller alacak. Sana da hüznü kalacak.