Çok katlı ahşap binaya ‘üst yönetmelik’ engeli

Levent AKBAY - Reel Sektör Masası

Martta yayımlanan ve 2025’te yürürlüğe girecek “Ahşap bina” yönetmeliğinin orman ürünleri sektöründe yarattığı sevinç kısa sürdü. 2018 yılında “en riskli” olarak tanımlanan ve 2 kat ile sınırlanan ahşap binalar için sektör şimdi de Deprem Yönetmeliği’nin değişmesi için görüşmeleri sürdürüyor.

Ahşap Binaların Tasarım, Hesap ve Yapım Esaslarına Dair Yönetmelik 1 Ocak 2025’ten itibaren uygulamaya girmek üzere 24 Mart 2024’te Resmi Gazete’de yayınlandı. Sektörün her türlü faaliyetini tüm teknik unsurları da içerecek şekilde düzenleyen yönetmelik 292 sayfalık ekiyle sektörde büyük beklenti yarattı. Ancak 2018’den bu yana yürürlükte olan Deprem Yönetmeliği ‘ahşap bina’yı en riskli grup olarak kabul ederek en çok 2 katlı ve 7 metreyi aşmayacak binalara izin veriyor. Bu kısıtlama nedeniyle sektör sanayicilerinin ahşap sektörünü büyütme ve AB rakiplerini yakalama hayali suya düştü. Sanayicilerin yanı sıra sürdürdüğü UNDP Projesi ile ahşap binaları yaygınlaştırmak isteyen Orman Genel Müdürlüğü de Deprem Yönetmeliği’ne takıldı. Kahramanmaraş depremi sonrası bölgedeki idari binaları ahşap olarak yapmak isteyen Genel Müdürlük 2 kat ve 7 metre kısıtlaması yüzünden projeyi gerçekleştiremeyerek betona dönmek zorunda kaldı.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın 18 Mart 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren ‘Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ resmi ve özel tüm binaları kapsayacak şekilde hükümler içeriyor. Yönetmeliğin eki olan 394 sayfalık Deprem Etkisi Altında Binaların Tasarımı İçin Esaslar yönetmeliği de; ahşap dahil deprem etkisi altında yerinde dökme ve önüretimli betonarme, çelik, hafif çelik, yığma olarak çeşitli malzemelerden yapılan binaların deprem etkisi altında tasarımı için uygulanacağını hükme bağlıyor. Ek yönetmelik kullanılan malzemeye göre şekillenen taşıyıcı sistem türlerine göre bina yüksekliklerini sınırlayarak 8 ayrı grup oluşturdu. Çelik ve beton kullanılarak yapılan binalara en yüksek kat sayıları uygulanırken ahşap binalar riskli bulunarak yükseklikleri 7 ve 10,5 metre ile sınırlandırılıyor. Bu yükseklik sınırlamaları ahşap kullanılarak bina yapımını ekonomik olmaktan çıkardığı gibi Batı ülkelerindeki gibi çok katlı ahşap bina yapımını da gündemden çıkarıyor.

Bu sınırlama ile ahşap sektörünün gelişiminin hız kazanamayacağını vurgulayan sanayiciler Deprem Yönetmeliğinin de değişmesi için görüşmelerde bulunuyor. Orman Genel Müdürlüğü de sanayicileri destekliyor. Deprem Yönetmeliğini hazırlayan AFAD ile Ahşap Yönetmeliğin yayımlanmasının ardından yapılan görüşmelerde orta yol arayışı sürüyor. Sanayicilerin beklentisi en az BYS=6 koduyla 17,5-28 metre arasındaki yüksekliklerde ahşap binalar yapılabilmesi.

“Hammadde yerli, makine yerli sektörün önünü açalım yeter” EKONOMİ’ye açıklamada bulunan Türkiye Orman Ürünleri Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TORİD) Başkanı Göksel Korkmaz, sektörün iyi yönetilmesi durumunda bugün 15-18 milyar dolar olan toplam cironun 70 milyar dolara kadar çıkabileceğini söyledi. Türkiye ile aynı orman alanına sahip Almanya’nın cirosunun 180 milyar Euro’ya ulaştığına dikkat çeken Korkmaz, “Bu sadece odun ürünleri değil, odun dışı ürünler, eko turizm, kağıt-selüloz üretimi dahil. Asıl katma değer burada. Katma değeri artırmak için sektörün önünü açmak zorundayız.

Yapısal ahşabın metreküpü bin Euro. Yerli makine, yerli ürün ile yapabiliyorsun. Ahşap esnek ve depreme ve hatta yangına daha dayanıklı bir malzeme” dedi. Türkiye’nin orman varlığı 23 milyon hektar olmasına rağmen yaklaşık 13 milyon hektardan ahşap çıkarılabildiğini kaydeden korkmaz şu görüşleri paylaştı: “Ahşap ürünlerde cari açık vermiyoruz ancak orman ürünlerinin içine kağıt ve mobilyayı koyduğumuzda açık veriyoruz. Ahşap bina yapımı yaygınlaşır, katma değerli üretim başlarsa ormancılık da gelişir. İnşaat mühendisliği eğitimi betona göre kurgulanmış. Ahşap tanınmıyor. Katma değerli ürün için ön yargıları kırmak, eğitimden mevzuata çok yönlü bir değişim yapmak zorundayız.”

Sektör neler bekliyor?

Ahşap yapı ve yapı malzemeleri üretim ve tedarik mevzuatı oluşturulması.

Standart ahşap yapıların yapım esasları ile inşa rehberleri hazırlanması.

Ahşap yapı standartlarına Ulusal ek ve rehberlerin hazırlanması.

Ahşap yapılara diğer yapı sistemleriyle eşit şartlar sağlanması.

Ahşap yapılar için ruhsat müracaat yol ve yöntemlerinin tanıtılması.

Ahşap yapı mevzuatının incelenmesi, yenilenmesi ve revize edilmesi.

Kamu yapılarında ahşap yapı uygulamalarının önünün açılması.

Yerli ağaç türlerinin yapısal mukavemet sınıfl arının belirlenmesi.