ChatGPT’nin kazananları ve kaybedenleri
İlk alametler Batı dünyasında görülmeye başladı: Yapay zekâ, en iyi eğitimli beyaz yaka meslek sahiplerinin işlerini elinden alacak seviyeye geldi! Yeni Zelanda’da avukatlar üzerinde yapılan bir çalışmanın sonuçları ilginç: İşe yeni başlayan avukatların satın alma sözleşmelerini inceleyip, içeriklerini standart hükümlere uydurmaları istenmiş. Sonra da aynı iş ChatGPT’ye yaptırılmış. Kıdemli avukatlar da sözleşmelerdeki uygunsuzluklara dair “cevap anahtarı” hazırlamışlar. Görünen o ki, ChatGPT’nin cevap anahtarına göre sözleşmelerde bulduğu hatalar ile genç avukatların bulduğu hatalar arasında bir fark yok. Tek fark şu: Avukatın 56 dakikada yaptığı işi ChatGPT 2,1 dakikada yapıyor!
Üstelik insanların aksine, ChatGPT yorulmuyor. Ocak ayında bu köşede doktorların lüzumsuz işlerle uğraşmaktan yorulduğu asli işlerini yapamadıklarını anlatmıştım. ABD’de Amerikan Tıp Derneği’nin Mayıs ayında yayımladığı bir makalede, doktorlar ile ChatGPT’nin bir sosyal medya platformunda hastalara verdiği cevaplar mukayese edilmiş. 195 mesajın incelendiği çalışmaya göre ChatGPT’nin cevapları 9 kat daha empatikmiş!
Doktorların, yapay zekâ ile tuhaf bir ilişkisi var. Temmuz 2023’te Harvard ve MIT’den iki araştırmacının yaptığı bir çalışmaya göre yapay zekânın radyoloji analizlerinde en az doktorlar kadar iyi teşhis yaptığı ortaya çıkmış. Ancak, doktorlar teşhis aşamasında yapay zekâdan faydalanmaya çalışınca işler karışmış! Teşhiste kararsız kalan doktorlar yapay zekâ sayesinde daha iyi performans gösterirken, doğru teşhiste bulunan doktorların ise yapay zekâ ile çalıştıklarında teşhislerindeki doğruluk oranı düşmüş!
Gelin bu kadar parayı nasıl kazandığı hep bilmece olan bir başka mesleğe, yönetim danışmanlığına bakalım. Harvard Business School tarafından bu yıl yayımlanan bir makalede, Boston Consulting’deki danışmanlar, ChatGPT kullanan ve kullanmayanlar olarak iki gruba ayrılmış. Çalışmanın bulgularına bakıldığında ChatGPT kullanan danışmanlar, yaptıkları işin süresi, niteliği ve niceliği açısından kullanmayanlardan çok daha iyi performans göstermiş. Ama ortalamanın altında performans gösteren danışmanların performansında %43 oranında bir iyileşme gözlemlenirken, bu oran, daha nitelikli ve ortalamanın üstünde performans gösterenlerde %17’de kalmış. Diğer bir ifade ile yapay zekâ, beceri veya tecrübe düzeyleri farklı beyaz yakalı işgücünün performansında yakınsamaya yol açıyor.
Yapılan çalışmaların bir başka ortak bulgusu ise standart durumların dışına çıkıldıkça ChatGPT’nin performansının da düşmesi. Danışmanlara “bu ürünleri geliştirmek için 10 fikir üret” denildiğinde ChatGPT kullananların önerdiği fikirlerin kalitesinin daha yüksek olduğu, fakat daha az çeşitliliğe sahip olduğu görülmüş. Yani insan zekâsı yapay zekâdan daha yaratıcı fikirler üretebiliyor. Öte yandan, danışmanlara verilen vakalar daha karmaşık hale geldikçe ChatGPT ile yapılan işin kalitesi de düşüyor. Son olarak, danışmanlardan hem Excel’deki sayısal verilere hem de yöneticilerle yapılan mülakatlara dayalı bir analiz yapmaları istenmiş. Böyle karışık verilere dayanan analizlerde ChatGPT kullanmayanların yaptığı işlerdeki doğruluk oranı %86’ya çıkarken, kullananlarda bu oran %65’te kalmış.
Öyleyse yapay zekâ, yaratıcılık niteliği düşük olan beyaz yaka işleri en az insanlar kadar iyi ve çok daha ucuza yapabiliyor. Bu da önümüzdeki dönemde yaşanacak büyük değişimin habercisi. Peki, bu değişimden kim yarar sağlar? Yapay zekânın yapamadığını yapabilenlerin becerileri daha değerli hale geleceğine göre daha yaratıcı olan ve parçaları bir araya getirebilecek ilişki ağlarına sahip kişiler bu süreçten kazançlı çıkacak.
Peki, ülkelerin ekonomileri bu dönüşümden nasıl etkilenir? IMF geçen ay yayımladığı bir raporda bu soruya cevap aramış. Çalışma, işleri “yapay zekâdan çok etkilenen ama tamamlayıcı olup kazanan”, “yapay zekâdan çok etkilenen ama kaybeden” ve “yapay zekâdan az etkilenenler” olarak üç kategoriye ayırmış. Mesela Hindistan’daki işlerin %80’i çiftçilik, esnaflık gibi yapay zekâdan etkilenmeyecek işler. İngiltere’de ise yapay zekâdan etkilenecek iş çok. Ama bunların bir kısmı kıdemli avukatlar gibi yapay zekâ kullanarak giderlerini azaltmayı başarabileceklerin işleri, bir kısmı ise genç avukatlar gibi büyük ihtimalle işsiz kalacak kimseler. IMF’nin ayrımına göre, İngiltere için üç grup arasındaki dağılım kabaca üçte bir üçte bir üçte bir şeklinde.
Türkiye olarak sanırım İngiltere ile Hindistan arasında bir yerde duruyoruz. Doğru adımları atarsak, yapay zekâyı beceri eksikliğimizi kapatacak şekilde kullanabiliriz. Geçiş sürecini doğru yönetemez, “istemezükçülük” yaparsak elimizdeki işlerden de olabiliriz. Biz bu arada “TL aşırı değerli mi?” diye tartışmaya devam edelim.