ChatGPT 14 Mayıs’taki seçimlerde kullanılır mı?
Netflix’te “Fauda” diye bir İsrail dizisi var. Dördüncü sezonu yayına girdi. Ajan dizilerini seviyorsanız tavsiye ederim. Eğer izlemeyi düşünüyorsanız, hemen bu paragrafı atlayıp bir sonraki paragrafa geçin! İzleyenler, Hizbullah militanının kız kardeşinin nasıl derin kurgu (deepfake) görüntülerle kandırıldığını ve bu sayede İsraillilerin kadını nasıl Lübnan’a gönderdiğini bilir.
“Üretici yapay zekâ” (generative AI) teknolojisinin son örneği ChatGPT ile artık kandırılmak çok kolay. Sadece bireyleri değil, toplumları veya kurumları bile kandırabilirsiniz. Ama önce teknolojinin nasıl çalıştığını anlayalım. ChatGPT’nin üzerinde çalıştığı dil teknolojisi, yapay zekâ ile resim çizen veya yapay zekâ ile yeni ilaç molekülü geliştiren teknolojiler aynı aileden. Bu teknolojileri çok büyük verilerle besliyorsunuz. Dünyada yazılmış bütün metinler, çekilmiş bütün fotoğraflar, yapılmış tüm resimler, kullanılan tüm ilaç moleküllerinin haritası bu sisteme yükleniyor. Yapay zekâ, ilk kelimeyi görünce ikincisini, ilk cümleyi görünce de ikinci cümleyi tahmin ediyor. Tahminleri gerçek dünyadaki veriye uyuyorsa ödüllendiriliyor, aksi takdirde cezalandırılıyor. Model bu şekilde “eğitildikten” sonra hizmete sunuluyor.
ChatGPT, verdiği cevapların gerçek olup olmadığını bilmiyor. Sadece internetteki diğer metinlerde yaptığı gözlemleri belli bir korelasyon çerçevesinde cevaba çeviriyor. Yani bu cevaplar aslında iki değişkenin beraber hareket etmesine dair ilişkilerden ibaret. Ancak arkada mantık işleten bir zekâ ya da bilgi tabanı yok. Bu nedenle korelasyon ve nedensellik birbirine karışıyor. “Faiz mi enflasyona neden olur, enflasyon mu faize neden olur” sorusu gibi. Yeterince çok kez faiz enflasyona yol açıyor derseniz, ChatGPT’yi buna da inandırabilirsiniz. Bir süre sonra ChatGPT size o kadar inandırıcı argümanlar ileri sürebilir ki, siz de faizin enflasyona yol açtığına inanabilirsiniz. Zaten öyle değil miydi?
Bir düşünce sistemi olarak mantık ve nedensellik yerine salt veriden yola çıkarak hüküm vermeye “datacılık” deniyormuş. Sosyal medyada iki grafiği yan yana koyup, aslında mantıken var olmayan ilişkilere dair kesin ifadelerle ahkam keserek yıllardır gerçekliğin ortadan kalkmasına birçoğumuz katkıda bulunduk. Sadece sosyal medya değil tabii, Türkiye’de akademik yazının çoğunun da bu tip analizlerden ibaret olduğunu ve bu nedenle ChatGPT’den çok korktuklarını unutmayalım. Peki ChatGPT gibi sistemler yıllardır datacılığın zemin hazırladığı gerçek ötesi (post-truth) dünyayı nasıl şekillendirecek?
Birincisi, dezenformasyon yapmak daha da ucuzlayacağı için bu işi yapanların sayısı da artacak. Kendiniz yalan haber metni yazmakla uğraşacağınıza ChatGPT’ye yazdıracaksınız. Bu işi yapan “outsourcing” şirketleri çıkacak. Hatırlarsanız, Ruslar 2016 ABD Başkanlık seçimlerinde Makedonya’da yalan haber yazan merkezler kurmuşlardı. Şimdi böyle bir operasyon için insan istihdamına bile gerek yok.
İkincisi, yalanları olaylara hızla reaksiyon vererek yazmak ve test etmek mümkün olacak. Mesela bir yalan haberden on farklı versiyon yazdınız. İlk on dakikada hangisi daha çok ilgi çekerse, o haberi farklı hesaplardan hızla yayabileceksiniz. Bunları bir tuşa basarak farklı gruplar için özelleştirilmiş metinlere dönüştürebileceksiniz.
Üçüncüsü, yalan haber metinlerinin kalitesi artacak. Bu haberleri yazanlar genelde ucuz işgücü olduğu için haberler niteliksiz oluyordu. Sağdan soldan çaldıkları metinler kendini ele veriyordu. ChatGPT, hem daha kaliteli hem de orijinal metinler oluşturabilecek. Zira şu ana kadar yapılan denemeler, ChatGPT’nin tweet boyutunda metinlerde insanlardan daha iyi olduğunu gösteriyor. Daha uzun haberlerde ise biraz insan müdahalesiyle gerekli kalite seviyesine ulaşabiliyorsunuz!
Siz dezenformasyon teknolojileri üzerine çalışan biri olsanız yeni ürünlerinizi ilk nerede denerdiniz? 2023’te dünyada çapında yapılacak seçimler arasında jeostratejik sonuçları açısından en önemli seçimler Türkiye’de yapılacak. Türkiye, hem toplumsal kutuplaşmanın geldiği nokta hem de dijitalleşmenin ulaştığı seviye açısından dezenformasyon operasyonlarına en açık ülkelerden biri. Siyasi oyunculardan yabancı gizli servislere kadar birçok aktör, 14 Mayıs’a ChatGPT gibi araçlarla hazırlanıyor. Sanki yine kendi yazmadığımız bir oyunu oynayacağız gibi gözüküyor.