Çaya inovasyon kattı

İstanbul Aksaray’da otel işletmeciliği yapan Rizeli Karali Ailesi, geçen 10 yılın ardından 70’lerin sonunda memleketlerine dönüş yapar. Gıda toptancılığıyla büyürler.

Asıl hamleyi ise yörenin en önemli geçim kaynağı çay tarımında, 1980’lerin sonunda kurdukları fabrika ile yaparlar. Ailenin en büyük oğlu Mustafa Karali’nin önderliğinde, 4 kardeşin çay üretimi ve işlemesine yönelik yolculuğu, aşağıda kimi örneklerini vereceğim fark yaratan uygulamalarla sektörünün lider şirketlerinden birinin doğmasına vesile olur.

Günümüzün en çok kullanılan iş kavramları inovasyon ve Ar-Ge’ye dayalı adımlar, aile işletmesi Karali Çay’ın hızlı yol almasını sağladı. Ambalajdan, yeni ürüne, organik tarıma uzanan yatırımlar, çayın yanında çay kazanlarına dönük yürütülen TÜBİTAK destekli projeler, Karali Çay’ı yoğun rekabetin yaşandığı sektörde öne çıkardı.

1980’li yılların sonunda ortaklıkla başlatılan çay işlemesinde Karali Ailesi, 1993’ten bu yana, tek başına faaliyet yürütüyor. Bu yıl, 30’uncu yaşına giren Karali Çay, Rize’de, ikisi Güneysu’da, biri eski adı Çaykent olan Salarha’da, bir de Fındıklı’da bulunan 4 fabrikasında üretime devam ediyor. 15 bin ton üretim kapasitesiyle Çaykur haricinde en büyük şirketler arasında olan Karali Çay, 30 bin üreticiden çay topluyor. Sezonunda 800’e kadar çıkan istihdama imza atıyor.

Mustafa Karali, "İç pazarı karşıladıktan sonra yurt dışında büyüme rotamız var. Sayısız ülkede Karali marka tescili yaptırdık. Çaydaki hedefimiz, bardak ve demlik poşette hızlanmak olacak. Yaşı 30’un altındakiler farklı alışkanlıklarla yaşıyor. Gidişat demlik ve bardak poşette. İhracatta da hızlanacağız." dedi.

Organik çayın ilk üreticisi oldu

Bölgesinde üreticinin rağbet ettiği çay şirketlerinden Karali. Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Karali, gördükleri ilgiden memnun. 30 bin üreticiyle kurdukları ilişkiyi, güvene dayandırıyor. “Rize insanı çayı, çay da Rize’yi çok sevdi. Bugün yeryüzünde üzerine kar yağan tek çay üretimi Rize’de. Kar, Rize çayının doğal gelişimine katkı sunuyor, yani en organik üretim Rize’de yapılıyor” diyor. Mustafa Karali, organik çayın geleceğine gönülden inanıyor, Türkiye’de bu alana ilk yatırımları 2000’li yılların başında yapıyor. Dünya piyasalarını, tüketim alışkanlıklarını inceleyen, Avrupa’ya seyahatler yapan Karali, çayda organik üretime soyunuyor. Sertifika için uzun uğraşlar veriyor. Doğru saha bulunuyor, gayretlerinin, dünyanın en kabul gören kuruluşlarından belgelenmesi için çalışıyor. “Sonunda 2005’ten itibaren sertifikalı çay üretimini başlattık. Sektörümüzde organik üretime ilk adım atan biz olduk” diyor.

‘Demliğin Beklediği’ ürünü için iyi çay tüketen işletmeleri denek yaptı

Karali Çay, pandemiye kadar daha çok toplu tüketim noktalarında öne çıkıyor. Yani, ürünleri kahvehaneler, çay bahçeleri, işyerleri, restoranlarda kullanılıyor. ‘Demliğin Beklediği’ adı verilen ürünü, bu alanlarda çok tutuluyor. Mustafa Karali, ürüne ilişkin “Ev dışında kalan satış noktalarında iyi tutan bir ürünümüzdür bu. 5 kg ambalajda, toplu tüketim yerlerinde, ‘bayatlamayan çay’ diye bilirler. Demlendiği zaman 45 dakikadan sonra hangi çay olursa acımaya başlar, bu ürünümüzle yapılan çay acımaz” diyor.

Bu özel çayı yaratmak için 3 yıllık bir çalışma süreci yaşanmış Karali’de. Yöntem de ilginç. Türkiye’nin değişik bölgelerinden iyi çay yapılan, yöresinde ünlü olan 40’ın üzerinde işletme belirleniyor. 20 tane İstanbul’da, 10 tane Ankara ve 10 da İzmir’de seçilen ticari işletmelere, ürünler gönderiliyor. Denenen ürünlerden, işletmenin ustalarından geri dönüşler alınıyor. Öneriler dikkatle uygulanıyor, üretime yeni yeni dokunuşlar yapılıyor. 3 yıl sürüyor bu uğraşlar. Mustafa Karali, “Sonunda en iyisini bulduk. Şimdi Demliğin Beklediği ile adeta yok satan bir ürüne sahibiz” diyor.

“Ev dışındaydık, pandemide evin içine de girdik”

COVİD sürecinde evlere ağırlık verme kararı alıyor Karali Çay. Demlik ve poşet çay için makine yatırımı yapılıyor. Yeşil çay, çok çeşitli bitki çayları üretiyor, ürün gamı çeşitlendiriliyor. Yeni ambalajlar deneniyor, kampanyalara ağırlık veriliyor. Mustafa Karali, “Çaya nem girmemesi lazım. Bizim ambalajımız alüminyumdur. İçine hava girmez. Ayrıca Demliğin Beklediği ürünümüzün ve diğer ürünlerimizin ambalajlarına açılır kapanır özellik kattık. Bu ambalaj tüketicinin, ev hanımlarının çok ilgisini çekti. Ev dışındaydık, pandemide evin içine de girdik” diyor.

Çay kazanına TÜBİTAK projesiyle sensör taktı

Mustafa Karali, çay kazanı üretiminde ihtisaslaştıklarını söylüyor. TÜBİTAK destekli proje ile 2002’de bu alana adım atılıyor. O tarihe kadar şamandıra mekanizması ile hizmet veren çay kazanlarına sensör uygulaması yerleştiriliyor. Karali, “Geleneksel şamandıralı sistemin yerine biz yazılım geliştirdik, sensör kullanıyoruz. Bu işin başında da oğlum Orhan bulunuyor” diyor.

Zeytin işine adım attı

Mustafa Karali, toptancılıktan gelen alışkanlıkla, gıda alanındaki uzmanlığını farklı ürünlere de yansıtıyor. “Bursa Orhangazi’de zeytin işine girdik. 70 yıllık Öner markasını satın aldık. 50 yıllık Girgin markasını bünyemize kattık. Böyle 4-5 markamız daha var. Amacımız Karali markası ile gıdanın değişik alanlarında da en iyi ürünleri Türk halkımızla buluşturmak” diye konuşuyor. Yanı sıra Rize’de ve Orhangazi’deki çiftliklerine hayvancılık alanında yatırımlar yapılıyor. Mustafa Karali, “Babamızdan gelen nasihatle toprağa farklı yatırımlarla sahip çıktık. İhracatımız var ve daha da olacak. Ancak 6 bölgedeki dağıtım ağımızla önceliğimiz daima iç pazar. Bizi bugünlere iç pazar getirdi. Bu açıdan Türk halkını öncelikli velinimetimiz olarak görüyoruz” diyor.

Üçüncü kuşak da devrede

Karali Çay Yönetim Kurulu Başkanlığı'nı Mustafa Karali yürütüyor. Kardeşlerden finans, hammadde tedariği ile hayvancılık ve arıcılıktan sorumlu Mevlana Karali Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığı görevinde. Karali Çay Yönetim Kurulu Üyesi Aziz Karali, üretim ve kaliteden sorumlu, yanı sıra gıda toptan işletmesini yönetiyor. Kardeşlerden Muhammet Karali ise Bursa Orhangazi'deki zeytin üretim ve pazarlaması görevini yürütüyor. Karali Çay'da ailenin üçüncü kuşak temsilcileri de yönetim kademelerinde. Ahmet Karali, bardak ve demlik poşet üretim sorumlusu, Orhan Karali de Ateşe Makine ve Çay Kazanları bölümünün başında görev yürütüyor. Semra Karali de Karali Çay'da yerel ve ulusal zincirlerinin takipi ve yönetimi görevini sürdürüyor.