Cari açıkta büyüme bitiyor
TCMB, az önce Ocak ayı ödemeler dengesi istatistiklerini açıkladı. Verinin en can alıcı noktası olan cari denge, Ocak ayında 1 milyar 867 milyon dolar açık verdi. Yıllıklandırılmış cari açık ise 36,6 milyar dolar oldu.
Ödemeler dengesi nedir?
Ödemeler Dengesi aylık olarak açıklanan ve Türkiye’nin diğer ülkeler ile yaptığı ekonomik işlemlerine ait bir rapor.
Diğer ülkeler ile ekonomik işlemler deyince akla ilk olarak ihracat ve ithalat gelir. Ancak mal ihracat ve ithalatının yanında, bavul ticareti, yurtdışı seyahat gelir ve giderleri, navlun gelir ve giderleri, doğrudan yabancı yatırımlar, portföy yatırımları gibi pek çok veriyi ödemeler dengesi istatistikleri arasında bulabiliyoruz.
Ödemeler Dengesi dört ana hesap kaleminden oluşur: İlk üçü cari işlemler, sermaye ve finans hesaplarıdır. Bunların toplamının teorik olarak sıfır olması beklenir. Ama hiçbir ülkede ve hiçbir zaman toplam sıfır olmaz. Bu nedenle dengeyi (0) bulmak için dördüncü bir hesap olarak net hata ve noksan kullanılır.
Türkiye için ödemeler dengesi istatistiklerinin en can alıcı yanı, cari işlemler hesabı; ya da cari denge. Genelde bu hesap açık verdiği için ve zaman zaman açığın boyutları büyüdüğü için ekonomimizin sağlığı açısından önemli bir gösterge, önemli bir risk kalemi olarak izlenir.
2020’de cari denge
2020 sonunda cari denge 36,7 milyar dolar açık verdi. Bu, son 6 yılda verdiğimiz ikinci en büyük açık oldu. Bir önceki OVP’de 2020 için cari açık/GSYH oranının yüzde 1,2 olacağı bekleniyordu. 2020 Eylül’ünde beklenti eksi 3,5’e revize edilmişti. Gerçekleşme ise yüzde 5,1 oldu.
Geçen yıl açığın büyümesinin üç ana nedeni vardı. Mal ihracatımızın düşmesi, mal ithalatımızın artması, turizm gelirlerimizin düşmesi. İhracatın ve turizm gelirlerinin düşmesi covid-19 döneminin normal bir sonucuydu. İthalatımızdaki yükseliş ise hızla büyüyen kredilerin ithal mal talebini artırması ve bir yatırım aracı olarak altına artan talep nedeniyle altın ithalatının artmasından kaynaklandı.
Ocak verileri
2021’in Ocak ayında cari denge 1 milyar 867 milyon dolar açık verdi. 2020’nin Ocak’ında açık 2 milyar 33 milyon dolardı. Dolayısı ile geçen yıla göre hafif bir iyileşme var.
Bugünkü veride gördüğümüz iyileşmenin temelinde ithalattaki daralma yatıyor. Ocak 2020’de 18,2 milyar dolar olan ithalat, bu yıl 16,7 milyar dolara geriledi. Mal ihracatında önemli bir değişiklik olmadı. Hizmet ihracatı 1,5 milyar dolar azalırken, hizmet ithalatı 0,5 milyar civarında geriledi.
Ocak 2020’de 160 milyon dolar olan yurtdışında yaptığımız doğrudan yabancı yatırımlar, bu yılın Ocak ayında 306 milyon dolara çıktı. Türkiye’ye gelen doğrudan yabancı yatırımlar ise 989 milyon dolardan 500 milyon dolara geriledi. Ocak ayında gelen portföy yatırımları ise 5 milyar dolara ulaştı. Bunun tamamına yakınını kamu borçlanma araçlarına yapılan yatırımlar oluşturdu.
Geçtiğimiz Aralık ayına göre cari açıkta 1,4 milyar dolara yakın azalma var. Ancak aydan aya dalgalanma ciddi boyutlara ulaştığı için cari dengede normal şartlarda bir önceki ay ile kıyas yapmak çok yanıltıcı olabilir. Ayrıca Aralık’tan Ocak’a geçişlerde genelde iyileşme gözlemliyoruz.
Diğer yandan yıllıklandırılmış cari açık verisi bize, dengedeki bozulmanın sonuna gelindiğinin, kademeli ve yavaş bir iyileşmenin başında olduğumuzun işaretlerini veriyor. Ancak dış ticaret açığında Ocak’a göre artış olduğu için Şubat verisinde cari açıkta geçici bir artış görebiliriz.
Beklenmedik bir gevşeme olmaz ise, 2021’de cari denge, 2020’den iyi seyredecek. Hedef pazarlarımızın büyüme beklentilerine bakınca her şeyden önce 2021’in ihracatta güzel bir artış dönemi olacağını söyleyebiliriz. Özellikle Haziran’dan itibaren turizm gelirlerimizde canlanma başlayacak. Diğer taraftan Merkez Bankasının aldığı önlemler ile kredi büyüme hızındaki yavaşlama, ithalat artış hızının yavaşlayacağına işaret ediyor.