BYD’ye, daha yatırıma başlamadan vergi avantajı sağlanır mı?

SÖZCÜ’den Erdoğan Süzer arkadaşımızın geçen Cuma günkü haberi dikkatimi çekti:

* İktidarı TOGG korkusu sardı…

Haberin içeriği Çinli otomotiv devi BYD’nin Manisa’da hibrit otomobil üretmek için yapacağı yatırımla ilgili teşvikleri kapsayan yasa teklifinin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda milletvekillerinin ortaya koyduğu görüşlere dayanıyordu.

Çünkü, Manisa’da 1 milyar dolarlık yatırım yapma planıyla anlaşmaya imza koyan BYD’ye daha yatırıma başlamadan Çinli otomobillere konulan ek vergide kolaylık sağlanması öngörülüyordu. Sektörden bir arkadaşım önceki Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un başkanlığını yürüttüğü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu tutanaklarını bana da gönderdi.

AK Parti Milletvekili İsmail Güneş, TOGG’la ilgili kaygılarını şöyle ortaya koydu:

* Tabi, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı belki karbondioksit yönüyle bakıyor olaya ama burada yaptığımız düzenlemeyle TOGG’un avantajının ortadan kalkması söz konusu olabilir.

* Şimdi, bu arabayı (BYD) ucuzlatırsanız, daha ekonomik, daha az yakıyor ve şarj bekleme sürem de yoksa, dolayısıyla benzinle, mazotla da gidebiliyorum. O zaman ben niye TOGG alayım ki?

MHP Milletvekili Mustafa Kalaycı da söz aldığında şu noktaya dikkat çekti:

- Çinli otomobil firmasına teşvik sağlanması, TOGG’a zarar verebilir. Çünkü TOGG’da yüzde 10, Çinli’de yüzde 30 oluyor. Eğer böyle en ufak bir risk varsa bu düzenlemeyi yapmayalım. TOGG bizim göz bebeğimiz.

Tutanakları gönderen arkadaşım, CHP Milletvekili Rahmi Aşkın Türeli’nin konuşmasının altını özellikle çizdi. Türeli, şu değerlendirmeyi yaptı:

* Bu düzenleme, adrese teslim bir düzenleme gibi gözüküyor. Bu da aslında kamuoyunu son derece ciddi olarak rahatsız etmiş durumda. Yani, neden böyle bir şeye ihtiyaç duyuldu?

* Çünkü, bu bir Çin firmasının 1 milyar dolarlık yatırımıyla bağlantılanıyor. Fakat burada hemen, anında devreye giren bir şey. Yayımı tarihinde yürürlüğe girecek ama daha bir şey yapılmış değil.

* Anladığım kadarıyla bir sözleşme yapıldı. Onun ayrıntıları nedir bilemiyorum. Bizimle paylaşacağınız şeyler varsa memnuniyetle almak isteriz onları.

MHP Milletvekili Mustafa Kalaycı araya girdi:

- İthali de kapsıyor…

Türeli sürdürdü:

* Tabi, tabi, ithal… Şimdi zaten buradaki hikaye şu: Şimdi burada ne zaman bitecek bu yatırım? 2 sene mi, 3 sene mi sürecek? O yatırım bittikten sonra normal şartlar altında burada yapılan üretimle ilgili olsaydı anlamlıydı.

* Ama ithalde, yani bu yapılana kadar belki iki yıl, belki üç yıl, belki dört yıl sürecek. Ne kadar süreceğini bilmiyoruz.

* Yani, neden ithale biz böyle bir indirim, vergi indirimi sağlayalım? Yani, bu kabul edilebilir bir şey değil. Yani, böyle bir şeyi ben şaşırarak izliyorum.

* Tamam, bir yatırım gelsin. Doğrudan yabancı yatırımı elbette isteriz ama bu şekilde gelen bir yatırım çok ciddi anlamda vergi sistemi açısından da kayıplara neden olacak.

* Hani şöyle bağlanır: Mesela iki yıl, iki buçuk yıl, üç yıl olur denir. İşte fabrika yatırımı biter, fabrika üretime geçtikten sonra olur. Bunların hiçbiri burada yok.

* Hepimizin kafasında son derece soru işaretleri var. Bu düzenlemenin doğru olduğunu düşünmüyoruz.

Daha sonra İYİ Parti Milletvekili Ümit Özlale söz aldı:

* Gerçekten de tam anlamıyla adrese teslim bir kanun teklifi bu. Yani, tek bir tane şirketi adresliyor. Bu, Türkiye’nin adrese teslim kanun çıkarabildiği kanısı yaratıyor.

Saadet Partisi Milletvekili Selim Temurci de, “adrese teslim düzenleme” uyarısı yaptı:

- Bir yıl içerisinde tek bir firmanın, tek bir aracı ve tek bir modelini Türkiye’de avantajlı hale getiriyoruz. Çinli yatırımcı da gelse bizim TOGG’un zarar görmemesi de önemli.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki konuşmalarda şu hesap ortaya çıktı:

* Söz konusu düzenleme hayata geçerse TOGG, 1 milyon 800 bin liraya satılırken, BYD’nin fiyatının 1 milyon 350 bin lira inmesi söz konusu olacak.

Piyasada şu hesap yapılıyor:

* BYD’ye şimdiden vergi kolaylığı sağlanırsa 2.2 milyon liralık fiyatı 700 bin lira birden inebilecek.

Bu noktada Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın 2012 yılında çıkan “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar”ın 7’nci maddesi anımsatılıyor.

Söz konusu madde, yatırım oranı yüzde 20’yi bulmadan, yatırım yapan şirketin ürününün ithaline teşvik verilmesini öngörmüyor.

Bu madde, BYD’nin 1 milyar dolarlık yatırımın 200 milyon dolarlık bölümü tamamlanmadan ithalat kolaylığı sağlanmasına izin vermiyor…

Yasayı çıkarmadan önce bir kez daha şu soruya kafa yormak gerekiyor:

* BYD daha yatırıma başlamadan ithalatta vergi avantajı sağlamak doğru olur mu?

* Yatırımın yüzde 20'si kuralını burada da işletmek gerekmez mi?

Hiç şüphesiz bunun TOGG’a etkisi olur

Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Zekeriya Coştu, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda milletvekillerinin sorularını yanıtlarken görüşlerini şöyle ortaya koydu:

* Bunun hiç şüphesiz TOGG’a da etkisi olacaktır. Rakip olabilecek bir teknolojide bir vergi indirimi yapıyorsak hiç şüphesiz TOGG’a da etkisi olacak. Biz, bunun farkındayız.

* Ama burada da biz yüzde 10 vergi diliminin karşılığında yüzde 30 gibi bir seviye öngörerek aslında önemli, anlamlı bir makas da açarak TOGG’u korumaya çalışıyoruz.

* TOGG’un başarısı buradaki bir nispi kayıpla gerçekleşmeyecek. TOGG’un başarısı üreteceği yeni modeller, yapacağı ihracat vesaire gibi daha büyük perspektifte olacak.

* Bugün belki nispi bir etki oluşturacaktır ama uzun vadeli TOGG’un başarısı için de bunun pozitif katkısı olacağına inanıyoruz.

Toyota’ya da ‘hibrit indirimi’ verilmişti

Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) Kurumsal İletişim Direktörü Selim Okutur, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Başkan Mehmet Muş’un söz vermesi üzerine şu görüşleri paylaştı:

* Dünya çok hızlı değişiyor, yeni teknolojiler gelişiyor. Özellikle Avrupa’da tamamen elektrikliye geçiş yönünde hazırlıklar var. Orada da sıkıntılar ortaya çıktı, yavaşlama söz konusu.

* Şu anda müşteri talepleri hibrit ve şarj edilebilir hibrit yönünde. Bu, yepyeni bir teknoloji. Ülkemize de bu teknolojilerin gelmesi, bize bir avantaj sağlayacaktır. Burada üretilmesi veya tüketici nezdinde teşvik verilmesi.

* Teşvik etmezseniz hiç kimse cebinden para verip de daha çevreci diye pahalı bir arabayı almaz. Maalesef bütün dünyada böyle.

* Dolayısıyla birçok ülke çevreci teknolojileri yaygınlaştırmak için çeşitli yöntemlerle teşvik veriyor. Bu da (BYD’ye verilecek olan) onlardan bir tanesi olarak nitelendirilebilir.

* Daha önce benzeri bir şey Toyota Türkiye’de hibrit üretime geçerken yine yüce Meclis’in takdiriyle ve Cumhurbaşkanımızın onayıyla bir vergi indirimi verilmişti.