Büyümenin ekonomi-politiği
Ülke ekonomisinin büyümesi, genel anlamıyla gelir ve refahta artış anlamına gelir. “Kaliteli” büyümenin olduğu dönemlerde aş pastası da iş pastası da büyür. Büyüme kaliteli ise ilave borç yükü yaratmaz. Sonraki döneme ek fatura devretmez. Büyüme, elbette “sürdürülebilir” olmalıdır. Yani, “ne kadar potansiyel, o kadar büyüme” esastır. Büyüme kaliteli olmalıdır. “Ne kadar” büyüdüğünüz değil, “nasıl” büyüdüğünüzdür önemli olan. “Kapsayıcı” büyümedir esas olan… Bu türden büyümede yatırımlar üretim artışı sağlar; istihdam yaratır, işsizlik düşer, gelir artar. Büyümenin nimetlerinden tüm toplum kesimleri de yaratılan katma değere katkısı oranında az ya da çok payını alır. Diğer yandan bu iyileşme ne kadar dengeli olursa, gelir dağılımı da o ölçüde iyileşme gösterir. Özetle, büyümenin niceliğinden çok niteliğidir büyümenin vatandaşa dokunan yanı. Önceki gün açıklanan üçüncü çeyrek GSYH büyümesinin bileşenleri, tam da bu açıdan adeta ders niteliğinde bir tablo sergiliyor. Öne çıkan veriler, karşılaştırmalı olarak şöyle: Yaratılan katma değerden ücretli çalışanların aldığı pay (işveren yükü dahil) 2019-3.Ç’de yüzde 29,7 iken, bu yıl 26,6’ya inmiş. Yani ücretlinin payı 3,1 puan gerilemiş. İşsizlik oranında her ne kadar sınırlı bir düşüş gözlenmekle birlikte, iş aramayan ancak iş bulması halinde çalışmaya hazır “umutsuz” kesim de dahil edildiğinde işsiz sayısında geçen yılın aynı dönemine göre 1,5 milyon kişiden fazla artmış. Yani bu büyüme, iş yaratmaktan çok işsizlik yaratmış. Geliri azalan, ödeme kapasitesi düşen vatandaş ihtiyaçlarını karşılamak için krediye yüklenmiş ve kredi+kredi kartı borcu bir önceki yıla göre yüzde 44 oranında büyümüş. Devletin bütçesi de sarsılmış. Bütçe açığı yüzde 55 artarak 141 milyar liraya yükselmiş. İhracat azalmış ve net ihracat büyümeyi 9,1 puan aşağı çekmiş. Bu dönemde dış ticaret ağırlıklı olmak üzere cari denge de geçen yılki fazladan bu yıl açığa dönmüş. 2019-3.Ç’de GSYH’nın yüzde 1,5 oranında cari fazla verilirken, bu yıl bu oran yüzde -5,2 olmuş. Yatırımlar tarafında da tablo ilginç… Yatırımların büyümeye 5,2 puan gibi görece yüksek bir katkısı olmuş. Ancak yatırımlardan aslan payını inşaat harcamaları almış. 2019- 3.Ç’de inşaata 182 milyar lira yatırım yapılırken, makine teçhizat yatırımına harcamaların tutarı 144 milyar olmuş. 2020 yılının üçüncü çeyreğindeki büyüme tablosu kapsayıcılığı, kalitesi ve sürdürülebilirliği ile kabaca bu… Peki arzu ettiğimiz büyüme bu mu?
