Büyüme verilerinden çıkan kur dersleri ve bulunamayan sorumlular
✔ İlk çeyrek büyüme verilerinden hareketle kişi başına gelir hesaplarken döviz kuru öngörülerinde ve enflasyon hedefinde ne kadar yalpaladığımız bir kez daha çıktı ortaya...
✔ Bu yılın ortalama dolar kuru hedefi 9.27, TÜFE hedefi ise yüzde 9.8! Şaka değil, gerçek!
Türkiye ekonomisi yılın ilk çeyreğinde yüzde 7.3 büyüdü. Sanayi üretimi baz alındığında zaten bu dolayda bir büyüme bekleniyordu.
Ekonominin birinci çeyrek sonu itibarıyla yıllık büyümesi ise yüzde 10.9 oldu. 2021 sonundaki yüzde 11’lik büyümeye göre neredeyse hiç fark oluşmadı. Aradaki 0.1’lik fark küsuratlardan kaynaklandı; çünkü ekonomi geçen yılın ilk çeyreğinde de yüzde 7.3 büyüdüğü için yıllık oran zaten normalde hiç değişmezdi. Dolayısıyla yıllık büyümeyi hala yüzde 11 olarak varsayabiliriz.
Büyümenin temel göstergelerinden olan kişi başına gelir ise dördüncü çeyrek verisiyle birlikte normalde yalnızca yıl sonlarında açıklanıyor. Ama yıl içinde de bu konuda tahmin yapmak mümkün.
KİŞİ BAŞINA GELİR 9.375 DOLAR
Kişi başına gelir yıl ortalaması bazında hesaplandığı için mart sonundaki yıllık değeri son dört çeyreğin ortalamasını alarak hesaplamak gerekiyor. Buna göre kişi başına gelir son bir yıl ortalamasında 9.375 dolara inmiş durumda. Bu hesaplamayı yaparken, 2021 ve 2022 için tahmin edilen nüfusun ağırlıklı ortalamasını kullandık. Döviz bazında GSYH ise zaten TÜİK tarafından açıklanıyor.
Kişi başına gelir 2021 yılında 9.539 dolar düzeyinde oluşmuştu.
Bu gerileme tümüyle döviz kurundaki artıştan kaynaklanıyor.
Son bir yıldaki kişi başına geliri bulabilmek için bir dizi hesap yapmak gerekti ve bu işlemler sırasında Türkiye’nin döviz kuru konusundaki hedeflerinde nasıl yalpaladığını ibretle bir kez daha izledik.
EN İYİSİ BÜYÜK RESME BAKMAK...
Herhangi bir çeyrekteki ya da yıldaki büyümenin ne olduğu o kadar da önemli değil. Büyük resme bakmak gerekiyor.
Şimdi gelin milli geliri uluslararası ölçülere dönüştürmede kullanmak durumunda olduğumuz döviz kuru öngörüleri ve bunların nasıl gerçekleşmediği üstünde duralım; sayılar arasında biraz dolaşalım...
Hani hep geçen yıl eylülde ilk düğmenin yanlış iliklendiğinden söz ediyoruz ya...
Kurun ve enflasyonun tırmanmasına, hala temel nedeni olarak görmek istemesek de konut fiyatları ve kiraların inanılmaz boyutlara ulaşmasına yol açan o yanlış adım...
Bakın o yanlış ilikleme nelere yol açmış...
BÜROKRATLAR SAÇ BAŞ YOLDU!
Ortalama dolar kuru 2021’in ilk çeyreğinde 7.38, ikinci çeyrekte 8.37, üçüncü çeyrekte 8.53. İlk üç çeyreğin ortalaması 8.09.
2022-2024 dönemi orta vadeli programını hazırlayan bürokratlar temmuz-ağustos gibi oturup hesap kitap yapıyor ve yılın son çeyreğinde dövizin biraz yükselip 8.92 olacağını varsayıyor. Buna göre kurun yıllık ortalaması da programa 8.30 olarak giriyor.
Bürokrat ekonomik temel olmayan bir faiz indirimi furyasının başlayacağını nereden bilsin! 23 Eylül’de düğme yanlış iliklenip faiz indirilmeye, ardından kur tırmanmaya başlıyor. Herhalde bu programı hazırlayan bürokratlar saçını başını yoluyor! Nasıl yolmasın ki; son çeyrekte 8.92 düzeyinde öngördükleri ortalama kur 11.16’ya fırlıyor. O da kur korumalı mevduat sayesinde, yoksa gidişat çok daha kötü olacaktı.
Böylece 2021’in ortalaması 8.30 olarak öngörülmesine karşılık 8.98 düzeyinde gerçekleşiyor.
2022 HEDEFLERİ Mİ DEDİNİZ!
Yine 2021’in temmuz-ağustosuna, OVP’nin hazırlandığı günlere dönelim. Doların 2021 ortalamasını 8.30 öngören bürokrasi, 2022 için yaklaşık yüzde 12’lik artışla 9.27’lik ortalama kur hedefi belirliyor. TÜFE artışı da 2022’de yüzde 9.8 olarak öngörüldüğüne göre, kurdaki yüzde 12’lik artış makul. (Enflasyon hedefinde yanlışlık yok, yüzde 9.8!)
Geldik 2022’ye... Dolar kurunun ortalaması 9.27 olacak! Bırakın ortalamayı, yılın herhangi bir gününde bile tek hane söz konusu değil ki...
Dolarda ilk çeyreğin ortalaması 13.93, ilk beş ayın ortalaması se 14.38 düzeyinde oluşmuş durumda.
HATA YA BÜROKRATTA DEĞİLSE?
Gelin bir özet yapalım:
-Doların 2021 ortalaması temmuz-ağustos aylarında yapılan çalışmada ve 5 Eylül 2021 tarihli mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan OVP’de 8.30 olarak öngörülüyor. Gerçekleşme 8.98.
-Doların 2022 ortalaması aynı programda 9.27 olarak yer alıyor. İlk beş ayın ortalaması 14.38. Dolar yıl sonuna kadar bugünkü düzeyde kalsa bile yıl ortalaması 15.60 dolayında gerçekleşecek.
Siyasetçi kimliğinizle vatandaşa karşı sorumlu olduğunuz makamlarda oturuyorsunuz. Bu hesapları tek tek yapmanız tabii ki söz konusu değil, bu işi yapma görevi olan bürokratlar var. Size getirip sundukları, sizin de onay verip ilan ettiğiniz veriler bunlar.
Ama imzanız olan, sorumluluğunu taşıdığınız programdaki hiçbir hedef tutmuyor; öyle sapmalar var ki inanılmaz.
Şu durumda, böylesine hata yapan bürokrata karşı bir yaptırım olmaz mı? Bu hataları yapan, sizi yanıltan, sürekli olarak yeni yeni ekonomik paketler açmak durumunda kalmanıza yol açan bürokratlar niye hala aynı koltukta oturuyor?
Yoksa hata yapanlar bürokratlar değil mi?
Onlar gömleği ütülü, pırıl pırıl teslim ediyor da siz giyip ilklerken mi hata yapıyorsunuz?