Bütçesi olmayan şirketler pusulasız ve göstergesiz gemi gibidir

Nazmi KARYAĞDI - Yeni Ekonomi Danış. AŞ kurucu ortağı

Yılın son çeyreğine girdiğimiz bu dönemde bütçe sistemine sahip işletmelerde bütçe hazırlıkları başlıyor. Öte yandan bütçe sistemine sahip olmayan işletmeler için de böyle bir sistemi kurabilmek için en uygun dönemdeyiz. Şirketlerde kurumsallaşma olgusunun finansal, organizasyonel, yönetsel ve süreçlere dayalı olmak üzere pek çok unsuru var. En değerli yöntem de, bir strateji çerçevesinde kurumsallaşmayı değişim yönetimi olarak ele almaktır.

1950’lerde ortalama insan ömrü 46 iken günümüzde 71’e ulaştık. Ancak şirketlerin ömrü buna paralel bir gelişme izlemedi maalesef. Şirketler, büyük bir çoğunlukla ikinci nesilde sona ererken, azami şirket ömrü de 25-30 yılı zor buluyor. Yani insanın ömrünü uzatıyoruz ancak şirketlerimizinkini uzatamıyoruz.

Bu tespitin altında yatan temel neden ise kurumsallaşma olgusuna yeterince önem verilmemesinden kaynaklanıyor. Gerçek anlamda rekabetin olmadığı, az sayıda satıcının yer aldığı, sermaye yetersizliği nedeniyle piyasaya yeni aktörlerin giremediği, korumacı bir takım düzenlemelerin varlığı ve sürdürülebilirliğin kayıt dışılığa endekslendiği sektörlerde kısa sürede elde edilen başarıların kalıcı olacağı düşünülüyor. Oysaki kalıcı ve sürdürülebilir başarıların elde edilebilmesi için kurumsallaşmanın ön planda gelmesi gerekiyor.

Pek çoğu aile şirketi durumundaki işletmelerimizde önemli kurumsallaşma adımlarından biri de finans yönetiminde “bütçe” uygulamasının devreye alınmasıdır. Ancak Türk iş dünyasını incelediğimizde pek şirketimizin bir bütçesi olmaksızın ticari hayatını devam ettirmeye çalıştığını görmekteyiz. Üstelik bu durum sadece küçük ve orta ölçekli şirketlerimizi değil görece büyük şirketlerimizin bir kısmı için de geçerlidir.

Stratejik yönetimle yönetilen yani bir yönü ve hedefi olan şirketlerde bütçe de olmazsa olmaz finansal ve yönetsel bir araçtır. Bütçe uygulamasından mahrum bir şirket hem pusulası hem de kaptan köşkünde hiçbir göstergesi olmayan gemi gibidir. Ne gideceği yolu bulabilir ne de kendisini oraya götürecek akaryakıt, hız vb.ne ilişkin verilerden haberdardır.

Sektöre ve şirkete özgü bütçe

İşte bu nedenle de hangi sektörde olursa olsun kurumsallaşma yolunda adım atacak şirketler için bütçe oldukça önemli bir finansal ve yönetsel araçtır. Şirketin bulunduğu sektöre göre ayrı bir bütçe modelinin oluşturulması gerekir. Her tür şirkete aynı bütçe modelini uygulamaya kalmak farklı bedenlerdeki kişilere tek beden kıyafet giydirmeye benzer. Bu nedenle de şirketin bulunduğu sektör, ekonominin genel durumu, şirketin gelir ve gider yapısı dikkate alınarak, şirkete özgü bir bütçe modelinin tasarlanması şarttır.

Bir başka önemli şart da günümüz dünyasında bu sistemin dijital ve tüm sistemlerle entegre bir şekilde çalışmasıdır.

Yeni bütçe hazırlıkları başlıyor

Yılın son çeyreğine girdiğimiz bu dönemde bütçe sistemine sahip işletmelerde bütçe hazırlıkları başlıyor. Öte yandan bütçe sistemine sahip olmayan işletmeler için de böyle bir sistemi kurabilmek için en uygun dönemdeyiz. Bir değişim yönetimi yaklaşımı içerisinde kurulacak olan bütçe sistemi sayesinde 2023 senesinde işletmeler, hedefleri ve kaynakları belli bir şekilde yönetilebilme imkanına kavuşabileceklerdir.

Kurumsallaşmadan uzak durmanın sonucu, ne yazık ki işletmenin adım adım ve yavaş yavaş gerilemesine neden olmaktır. Bir vizyona sahip ve bir hedef çerçevesinde yürüyen işletmeler, başta bütçe olmak üzere atacakları adımlar sayesinde, nesilden nesile aktarılma fırsatını elde edebilecekler.