Bütçede 100 lira tahakkuk etti, 75 toplandı, 25 yok!
2023 bütçe gerçekleşmesine ilişkin özet, başlıkta... Geçen yıl yaklaşık 6.8 trilyon lira genel bütçe geliri tahakkuk ettirilmiş. Peki tahsilat ne olmuş; 5.1 trilyon lira. Yani tahakkuk ettirilen gelirin 1.7 trilyona yakını tahsil edilememiş.
Bir kez daha ve tam sayıyı vererek yazalım...
Geçen yıl tahakkuk ettirilen genel bütçe gelirinin 1 trilyon 675 milyar 683 milyon 11 bin lirası tahsil edilememiş.
Bir başka ifadeyle 100 lira tahakkuk ettirilmiş, bunun 75 lirası tahsil edilmiş, 25 lirası ise yok olmuş!
Alınamamış, toplanamamış, yok işte o para!
O para dediğim de tam 1.7 trilyon lira!
2023 yılı bütçe açığının 1 trilyon 375 milyar lira olduğu göz önünde bulundurulursa tahsil edilemeyen “o para”nın, yani 1.7 trilyon liranın önemi daha iyi anlaşılır.
Kabul, bütçede yüzde 100 tahsilat olmaz da bu 1.7 trilyonun yarısı bile (829 milyar lira) tahsil edilebilmiş olsaydı, 2023 yılı bütçe açığı 1 trilyon 375 milyara tırmanmayacak ve 546 milyarda kalacaktı.
Şimdi “Her 100 liranın 25 lirası niye tahsil edilemedi” diye sorsanız bin dereden su getirilir!
Ama önemli olan sonuç. Maliye, toplaması gereken paranın 1.7 trilyonunu alamamış.
Acaba?
Zihinlerde bir dizi soru var... Acaba böylesine bir para alınamamış mı?
Yoksa alınması çok istenmemiş ve üstünde durulmamış mı?
“Çok uğraştık ama ancak bu kadar oldu” deseler de kötü, tahsilat için çok uğraşmadıklarını bir şekilde itiraf etseler de kötü.
Hem ikincisi daha kötü!
Ve sanki olan da o.
Koskoca devlet, alacağı konusunda bu ölçüde bir zafiyet yaşar mı?
Düşünsenize; vatandaş marketten alışverişini yapmış, KDV ödemiş, ancak Maliye’ye o KDV’nin ancak yüzde 61’i gitmiş. Dahilde alınan KDV’de tahsilat/ tahakkuk oranı yüzde 61. Ödenmeyen o yüzde 39’luk kısım var ya, onun parasal karşılığı tam 319 milyar lira. Vatandaşın alışveriş yapıp ödediği 319 milyar lira adeta ortadan kaybolmuş. Ayrıca bu kadar paranın tahsil edilemediğini biz söylemiyoruz, Maliye söylüyor.
İthalde alınan KDV’de ödenmeyen tutar 228 milyar lira.
Gelir vergisinde 128 milyar, kurumlar vergisinde 112 milyar lira tahsil edilememiş.
Hani şu geçen yıl ikinci kez alınan motorlu taşıtlar vergisi vardı ya, onda da yaklaşık 16 milyar liranın tahsil edilemediği görülüyor. Ne diyelim, iyi ki üçüncü kez istemediler!
Cezanın adı var!
Bütçedeki tahsilat/tahakkuk gerçekleşmesinde en ibretlik veriler para cezalarında...
Geçen yıl kesilen her 100 liralık para cezasının ancak 11.4 lirası tahsil edilebilmiş. Bu ortalama oran, para cezalarının en büyük bölümünü oluşturan vergi cezalarında durum çok daha vahim.
Maliye geçen yıl 365 milyar lira vergi cezası tahakkuk ettirmiş. Peki aynı Maliye bu cezanın ne kadarını tahsil edebilmiş dersiniz? Yalnızca ama yalnızca 31 milyarını, yani ancak yüzde 8.5’ini. Tahsil edilemeyen vergi cezası tam 334 milyar lira.
Yargı para cezalarındaki tahsilat/ tahakkuk oranı ise yüzde 2.4 gibi neredeyse sıfıra yakın bir düzeyde.
Tablo ortada; kimse para cezası ödemeye yanaşmıyor.
Sakın ikide bir af çıkarıldığı için olmasın!
Herkes bekliyor, “Nasıl olsa af çıkar” diye.
Sonuç da bu; toplam para cezasında tahsilat oranı yalnızca yüzde 11.4 düzeyinde.
Aslında tahsilat oranının daha da düşük kalmasını engelleyen trafik cezalarındaki tahsilat oranın görece yüksek olması. Trafik cezalarındaki tahsilat oranı yüzde 58.
Bunun nedeni de trafik cezası ödenmediği sürece araç muayenesinin ve alım satımın yapılamaması. Ayrıca MTV’de tahsilat oranının yüzde 82’ye ulaşmasını sağlayan da aynı kaygılar.
