Bütçe sosyal devlet ilkesinden giderek uzaklaşıyor!...
Geçen hafta Ekim 2019 ayı ve Ocak-Ekim 2019 dönemi bütçe sonuçları açıklandı.
Sonuçlar hiç de iç açıcı değil. Şöyle ki;
- 2019 yılı için öngörülen bütçe harcamaları (faiz dahil) 961 milyar lira. Bu fasılda Ekim ayı harcamaları 80 milyar ve 10 aylık harcama ise 820 milyar lira.
- Bütçe gelirleri açısından da 880 milyar lira olarak öngörülen hedefe göre Ekim ayında elde edilen gelir 65 milyar lira ve 10 ayda elde edilen gelir 719 milyar lira.
- Buna göre 2019 yılı için hedeflenen bütçe açığı 80.6 milyar lira olduğu halde, 10 ayın toplan açığı 101 milyar lira.
Yani bütçe giderlerinde kalite sorunu ve gelirlerinde yetersiz performans söz konusu.
Aslında 2019 yılı bütçesine biraz daha farklı açıdan bakıldığında, genel hatlarıyla şöyle bir tablo ortaya çıkıyor.
* Bütçe harcamalarının çok büyük bir kısmı cari transfer harcamalarına ait. Yani karşılığında bir mal ve hizmetin alınmadığı ve sadece devlet tarafından belli kesimlere belli adlarla aktarmaların yapıldığı kalem.
Yani 2018 yılında toplamda 323 milyar lira olarak öngörülen cari transferler için 2019 yılında 391.3 milyar lira hedef belirlenmiş. Artış oranı yüzde 21.2 ve dolayısıyla beklenen enflasyon hedefinin neredeyse 10 puan üzerinde.
* Bütçe harcamalarında yer alan bir diğer önemli kalem de faiz giderleri. Yani devletin vergi gelirlerinin yetmediği veya nakit dengesinin uyuşmadığı zamanlarda yapılan borçlanmanın maliyeti.
Faiz giderleri 2018 yılında 74 milyar lira iken 2019 yılında 117.3 milyar lira olarak öngörülmüş. Dolayısıyla 2019 yılında faiz giderlerinde yüzde 58.6 artış ortaya çıkmış. Faiz tutarları aylar itibariyle değişmekle beraber Ocak-Ekim 2019 döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 61.5 artış ortaya çıkmış.
Açıkçası özellikle son yıllarda dayanılmaz yükseliş sergileyen borçlanma ve buna bağlı faiz artışı, daha birkaç yıl daha devam edecek gibi görünüyor. Zira önümüzdeki yıl rakamları, 2019 ve öncesi yılları arattıracak.
* Ak Parti Hükümetinin kurulduğundan beri övündüğü “sosyal devlet” ilkesinin de giderek kaybolduğu anlaşılıyor. Gerçekten de bu hükümete ciddi taban desteği veren konulardan birisi olarak bütçeden yapılan çeşitli yardım ve ödemelerin de giderek azalmaya yüz tuttuğu görülüyor.
Aşağıdaki tabloya baktığımızda ne söylemek istediğimiz daha iyi anlaşılır. Devletin ya da merkezi hükümetin hane halkına ve çiftçilere yönelik desteklerinde çok ciddi düşüş görülüyor.
Böylesine yüksek enflasyon ortamında hane halkına yapılan transferler ana kaleminde 2018 yılına göre, artışı bir tarafa bırakın, oransal olarak düşüş var. Öte yandan tarımsal desteklemelerde de enflasyonun artında cılız bir artış söz konusu.
Açıkçası Ak Parti’nin bütçe sıkıntısı daha çok devam edecek. Ciddi kemer sıkma ve ilave gelir sağlama imkanları zorlanmadıkça Hükümetin işi çok zor.
