Bu kongre Türkiye ekonomisinin ikinci yüzyılına ışık tutacak

Mustafa Kemal Atatürk, ünlü “siyasi, askeri zaferler ne kadar büyük olurlarsa olsunlar ekonomik zaferlerle taçlandırılmamışlarsa, meydana gelen zaferler devamlı olamaz” sözünü İzmir İktisat Kongresi’nin açılış töreninde söylemişti. Bu kongrede henüz kurulmamış olan Türkiye Cumhuriyeti’nin ekonomi rotası çizildi ve hem yurtiçine, hem uluslararası çevrelere ilan edildi. 17 Şubat-4 Mart 2023 tarihinde bir araya gelen sanayici, tüccar, çiftçi ve işçi kesiminin temsilcileri ekonomik bağımsızlığın nasıl gerçekleşeceğine dair tartıştılar, kararlar aldılar. İzmir İktisat Kongresi; 1981, 1992, 2004 ve 2013 yıllarında 4 kez daha yapılsa da hiçbiri ilki kadar etkili olamadı. Bunun nedenlerinden biri olarak kongrelerin hazırlanış yöntemlerini göstermek yanıltıcı olmaz. İlk kongre Anadolu toprakları düşman işgalinden kurtulduktan 5 ay sonra İzmir’de Banka-Han olarak bilinen binada gerçekleştirildi. Kongreye işçi, çiftçi, tüccar ve sanayici kesimi temsil eden bin 135 delege katıldı. Kararlar tartışılarak alındı. Hükümet, burada alınan kararların arkasında durdu ve çok büyük bölümünü uygulamaya geçirdi. Cumhuriyetin ilk yıllarında yaşanan ekonomik başarıda İzmir İktisat Kongresi’nin katkısı tartışılmaz.

Atatürk’ün kongreyi İzmir’de toplaması tesadüf değildi. Hem ulusal kurtuluşun simgesi haline gelmesi, hem de o dönemde taşıdığı ekonomik ve sosyal potansiyel nedeniyle İzmir’in farklı ve özgün bir konumu vardı. İzmir İktisat Kongresi bütün ülkede yeni ve yenilikçi rüzgârlar estirmişti. Bu yenilikçiliğin, ekonomik hayatta olduğu kadar, sosyal ve kültürel yaşamda da etkileşimleri oldu. Kongrede Mustafa Kemal tarafından gündeme getirilen “bu şehirde fuarlar ve kongreler kurun” önerisi sonucu düzenlenmeye başlanan İzmir Enternasyonal Fuarı uzun yıllar boyunca Türkiye’nin eğlence, kültür ve ticaret hayatına damga vurdu.

İzmir bugünlerde benzer bir heyecan yaşıyor. 1. İzmir İktisat Kongresi’nin 100. yıldönümü, yeni bir kongre ile kutlanıyor. Kutlama, eğlence ile özdeşleşmiş bir kavram ama bu kutlama öyle değil. İzmir Büyükşehir Belediyesi, ilk kongrenin anısına bu yıl görkemli bir organizasyona imza atıyor. “Yeniliğe Davet” sloganıyla bugün başlayan İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nde aralarında dünyaca ünlü bilim insanı, tarihçi, siyasetçi, sosyolog ve aktivistin bulunduğu 70’e yakın isim sunum yapacak. Prof. Dr. Andrew McAfee, Sir Bob Geldof, Prof. Dr. Francis Fukuyama, mimar Hiroyuki Unemori, Prof. Dr. Ian Goldin, Joschka Fischer, Prof. Dr. Michio Kaku, Prof. Dr. Thomas Faist, Prof. Dr. Timothy Garden Ash, Prof. Dr. Vandana Shiva kongrede konuşma yapacak isimler arasında yer alacak. Türkiye’den ise Prof. Dr. Işın Çelebi, Şükrü Ünlütürk, Bekir Ağırdır, Orhan Turan, Prof. Dr. Naci Görür, Prof. Dr. Fuar Keyman, Alphan Manas, Mahmut Özgener, Süleyman Sönmez, Arzu Çerkezoğlu ve ismini buraya sığdıramadığımız iş, akademi, kültür, sanat çevrelerinden pek çok kişi görüşlerini paylaşacak. Kongrede ayrıca İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin çağrısına olumlu yanıt veren siyasi partilerin temsilcileri de izleyecekleri ekonomi politikaları hakkında dinleyicilere bilgi verecekler.

İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi aslında geçen şubat ayında düzenlenecekti. Fakat ülkeyi yasa boğan deprem felaketi nedeniyle bu aya ertelendi. Deprem, kongre programına da etki etti. Programa depreme dair çok sayıda oturum eklendi. Ayrıca kongre kapsamında gerçekleştirilecek konserlerin gelirinin İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen Bir Kira Bir Yuva kampanyasına verilmesi kararlaştırıldı.

Mustafa Kemal Atatürk, EKONOMİ gazetesi olarak logomuza da koyduğumuz “ekonomi demek her şey demektir” sözünü de 1. İktisat Kongresi’nde söylemiş ve o sözü şöyle devam ettirmişti: “Ekonomi, yaşamak için, mutlu olmak için, insan varlığı için ne lazımsa onların hepsi demektir. Ziraat demektir, ticaret demektir, çalışma demektir, her şey demektir.”

İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi de yaşama dair her alanda söyleyecek sözü olanları bir araya getiriyor. Her gün için belirlenen sloganlardaki davetler bile her alanda Türkiye’nin ihtiyaçlarını özetliyor. Bugün, “Yeniliğe Davet” ile başlayan kongrenin yarınki başlığı “Vicdana Davet” olacak. Kongre, sonra da sırasıyla Türkiye’yi “Yürüyüş”e, “Doğamız”a, “Değişim”e, “Sadakat”e ve son gün “Çokluk ve Birlik”e davet edecek.

Organizasyon komitesi kongrenin çıktılarını ve sonuç bildirgesini başta siyaset ve bürokrasi olmak üzere tüm kesimlerle paylaşacak. Umarız bu görüşler değerlendirilir ve ülke ekonomisinin rotası böylesi çoğulcu platformlarda çizilerek uygulanır.