Borsaya girmek 2024’te zorlaşacak
Sermaye Piyasası Kurulu, 29 Aralık 2023 tarihinde 2024 için 6362 Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında yapılan işlemler ve parasal tutarları yeniden belirledi. Bu düzenlemelerin içinde bizce en önemli olanı 2024 yılında halka arz için başvuruda bulunacak şirketlerin satış ve aktif büyüklüğü oldu. Bu düzenlemeye göre net satış tutarı 2021 180, 2022 270 ve 2023 750 milyon TL, aktif büyüklüğü için ise 2021 300, 2022 450 ve 2023 1 milyar 500 milyon TL olarak belirlendi. 2023 yılı için yapılan artış satış için yüzde 178, aktif büyüklüğü için yüzde 233 artırıldı ve bu artışlar 2023 yılı beklenti yüzde 65 olan enfl asyonun çok üzerinde. Limitlerin çok artırılması halka arz taleplerini azaltacaktır. Sermaye piyasasına iyi ve belirli büyüklükteki şirketlerin girmesi herkesin istediği bir durumdur. Ancak özellikle aktif büyüklüğündeki yüzde 233 artış önemli bir bariyer olacaktır bundan sonraki halka arzlar için. 12. Kalkınma Planında 2023 için öngörülen halka açık şirketlerin pazar değerleri/GSMH yüzde 48,8 yakalanamamış ve yüzde 39,4 olarak gerçekleşti. 10 trilyon 43 milyar TL olan şirketlerin pazar değeri ve 25 trilyon 485 milyar TL GSMH rakamlarını kullandık. 2028 hedefi yüzde 70, 2053 hedefi ise GSMH rakamlarını geçmek.
Halka arz kriterlerindeki bu artışın etkisi üzerine 2022 yılı sektör bilgilerini kullanarak araştırma yaptık.
1. İSO 1. 500’de yer alan 500 firmanın 73’ü halka açıktır. 500.firmanın satışı 2 milyar 54 milyon TL, aktif büyüklüğü 1 milyar 263 milyon TL’dir. 500 firmanın satış toplamı 5 trilyon 230 milyar TL, aktif toplamı ise 3 trilyon 908 milyar TL olup Aktif Devir Hızı (Satış/Aktif) yüzde 134. 2. İSO
2. 500’de yer alan 500 firmanın 26’ı halka açıktır. 499. Firmanın satışı 897 milyon TL, aktifi 512 milyon TL’dir (500. Firmanın aktif rakamı olmadığından 499. Firmayı aldık). 500 firmanın ise satış toplamı 796 milyar TL ve aktif toplamı 656.5 milyar TL olup Aktif Devir Hızı yüzde 121.
3. 2022 yılı tüm sektörleri kapsayan TCMB verilerine göre 983 bin 182 firmanın satış toplamı 31 trilyon 466.8 milyar TL, aktif toplamı 26 trilyon 351.6 milyar TL olup aktif devir hızı yüzde 119
4. Capital 500 de 500. Firmanın satış rakamı 2 trilyon 723 milyar TL (Aktif rakamı verilmemiş).
5. Fortune 500'de 500. Firmanın satış rakamı 2 trilyon 225 milyon TL aktifi ise 572,5 milyon TL.
Sonuçları SPK’nın yeni düzenlemesi ile birlikte değerlendirdiğimde çıkan sonuçlar şunlardır.
1. Fortune 500’de yer almasına karşın bazı firmaların satış rakamlarını yakalamasına karşın çok artan aktif büyüklük kriterini sağlamayacaklarından dolayı halka arz yolu onlar için zorlaşmıştır. Teknoloji, satış ve pazarlama şirketleri için aktif büyüklüğü bir dezavantajdır. Muhtemelen aynı metodoloji ile çalışma yapan Capital 500 için de benzer sorun vardır.
2. İSO 2. 500’de yer alan firmalar (1000 sanayi firması içinde) SPK’nın satış limitlerini yakalayabilirler. Ancak 2022 yılında 512 milyon TL olan ve SPK’nın 2022 yılı limiti olan 450 milyon TL’na çok yakındır. Bu şirketlerin 2023 yılı için 1 milyar 500 milyon TL limiti yakalaması mümkün değildir. Bu nedenle ilk 1000 firmanın da bazıları için halka arz yolu kapanacaktır.
3. SPK halka arzda belirlediği Aktif-Satış oranları ile sektördeki oranlar çok farklıdır. SPK’nın satış/ aktif oranı yüzde 50 iken TCMB sektör yüzde 119, İSO 1. 500 yüzde 134 ve İSO 2. 500 yüzde 121’dir. Buradan çıkan sonuç SPK’nin istediği minimum aktif miktarı reel sektöre göre yüksektir.
4. Kitle fonlamasında gerçek yatırımcılar için getirilen 250 bin TL ve yine borçlanmaya dayalı kitlesel fonlama için 100 bin TL üst limit var. Bize göre hisse senetlerine olan yatırımlar için de alt bir limit getirilerek sermaye piyasasında işlemlerin kalitesinin artırılması gerekmektedir. Yatırımcı başına düşen portföy toplamı MKK kayıtlarına göre çok düşük 0-19 yaş arası 7 bin 626 TL, 20-24 arası 23 bin 433 TL. Örneğin 100 bin TL’nin altında pay senetleri için yatırım hesabı açılamaz gibi. Sonuç olarak, sermaye piyasaları ülkemizdeki gelişmesi son iki yıldır hızlanmıştır. Daha önce 35-65 yerli yabancı oranı Aralık 2023 itibariyle 65-35 şekline dönüşerek daha fazla Türk yatırımcı sermaye piyasalarından yararlanmıştır. Bu dönemde tabi ki bazı hatalar olsa da olumlu yapılan işlerin sayısı oldukça fazladır. Gerekli önlemler SPK ve piyasa kurumları tarafından alınmaktadır. İki önerimiz var. Birincisi halka arz için konulan aktif toplamı tutarının yüksek olduğunu düşünüyoruz tekrar değerlendirilmelidir. Aksi takdirde İkinci 500 ve Capital-Fortune 500 listesinde yer alan firmalar için yeni limit şirketlerin önünde bir bariyer olacaktır. İkincisi ise pay senetlerinde yatırım yapacak yatırımcılar için alt limit konulması genç yatırımcıları koruyacaktır.