Borsalarda pandemi bayramı

Tanım gerektirmeyen iki ülkede, ABD ve İngiltere’de, halkın geniş kesiminin COVID-19 pandemisiyle mücadelede sınıfta kalan neo-popülist yönetimlerin yarattığı kaosta ölüm kalım savaşı verdiği 2020 yılında borsalar rekorlara doymadı. Pek çok kişinin hayatının altüst olduğu, hastanelerin dolup taştığı, milyonlarca kişinin işini kaybettiği, eğitimin fena halde aksadığı ortamda ‘büyük paraya’ hükmeden milyarderlerin bayram sevinci yaşadığı bir yıl oldu 2020.

Borsalarda yaşanan bu şenlik ABD ve İngiltere’yle sınırlı kalmadı, büyük paraya hükmedenler hemen her yerde bir pandemi bayramı yaşadı. Söz konusu ülkelerin hemen hepsinde, pandeminin zorunlu kıldığı kapanmaların da etkisiyle üretim yavaşlarken, işyerleri kapanırken, işsizlik büyük bir hızla artarken borsalar rekor kırmaya devam etti.

Pandemiyle yarışır gibi tırmandı

Salgının yayılmaya başladığı mart ayında derin bir şok yaşayarak büyük bir düşüş kaydeden ABD hisse senedi borsaları “Ayı Piyasası” na girme tehlikesini çabuk atlatarak adeta pandemiyle yarış edercesine tırmanışını sürdürdü. ABD’nin geniş tabanlı S&P 500 endeksi mart ayındaki şok düşüşten yıl sonuna kadar geçen sürede yüzde 67’lik çarpıcı bir tırmanış göstererek 2020 yılını yüzde 16,3’lük bir kazançla kapattı. S&P 500 endeksinin son on yıldaki ortalama getirisinin yüzde 11,8 olduğu hatırlanınca pandemi yılının bereketi daha da iyi anlaşılıyor. Apple, Alphabet (Google), Amazon ve Microsoft gibi yeni teknoloji devlerinin hisselerini içeren Nasdaq Composite endeksi ise yılı yüzde 44 kazançla kapattı.

Her iki endekste de bilgi teknolijisiyle ilgili sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin performansı diğer sektörleri solladı. Kapanma döneminde şirket ofislerinde yapılan işlerin büyük ölçüde online yapılmaya başlanması teknoloji devlerinin karına kar kattı.

Bu furyada değeri 2020 yılında yüzde 81 artış kaydeden Apple, borsa değeri 2 trilyon dolar sınırını aşan ilk şirket olurken, Zoom uygulaması sayesinde yılın yıldızı haline gelen Zoom Video Conferencing şirketinin borsa değeri yüzde 400 arttı.

Dolar milyarderleri köşeyi döndü

ABD borsalarında işlem gören hisse senetlerinin yüzde 84’ünün nüfusun yalnızca yüzde 10’unun elinde bulunduğu ve nüfusun en varlıklı yüzde 1’inin borsada işlem gören hisselerin yüzde 50’sine sahip olduğu hesaba katıldığında 2020’de kimlerin bayram ettiğini anlamak daha da kolaylaşıyor. ABD nüfusunun yaklaşık yüzde 50’sinin ise hemen hiç hisse senedi sahibi olmadığı tahmin ediliyor.

Bloomberg News tarafından derlenen veriler 2020 yılında dünya borsalarında toplam 14 trilyon dolarlık bir değer artışı kaydedildiğini ve borsaların toplam değerinin 100 trilyon dolara yaklaştığını gösteriyor.

Bloomberg Milyarderler Endeksi ise dünyanın en zengin 500 kişisinin toplam varlıklarının 2020 yılında 1,8 trilyon dolar artarak 7,6 trilyon dolara tırmandığını gösteriyor. Endeksin sekiz yıllık verileri en büyük yıllık artışın pandemi yılında sağlandığını gösteriyor. Yılın en büyük kazananları olan Amazon’un patronu Jeff Bezos ile Tesla’nin patronu Elon Musk’ın pandemi yılındaki toplam kazancı ise 217 milyar doları buluyor. Bu parayla 100 milyondan fazla ABD’liye 2000 dolarlık çekler yollayarak onların hayatını değiştirmek mümkün ve devlet de şimdi bunu yapmaya çalışıyor.

Mucizenin sırrı devlet desteği

Borsalara hükmeden milyardelerin pandemi yılını bayram yılı haline dönüştürmeleri devlet desteğiyle sağlandı. Özellikle zengin gelişmiş ülkelerde ekonomide yaşanan çöküşü hafifletmek için merkez bankalarının ve devletin sağladığı 20 trilyon dolara yaklaşan muazzam parasal ve mali destek bir yandan asıl amacına ulaşırken diğer yandan sağlanan desteğin büyük bir bölümünün borsalara hükmeden ayrıcalıklı kesimin eline geçtiği ve borsalarda yaşanan şenliği finanse ettiği görüldü. Başta ABD Merkez Bankası olmak üzere merkez bankalarının büyük para sahiplerine “merak etmeyin arkanızdayız” mesajı vermesi bugünlere gelinmesini sağladı. Bu “adil düzen” bakalım daha neler yaşatacak bize.