“Borç revizyonu doğru bir uygulama”
✔ Merkez Bankası borç istatistiklerinde revizyona gitti ve bunun sonucunda borcumuz azaldı. Bu revizyon gerekli miydi, yapılan doğru mu, yoksa tüm bu çaba borcu az göstermek için mi?
✔ Yanıtı, bilgisine ve tarafsızlığına güvendiğimiz eski bir Merkez Bankası çalışanından aldık: "Yapılan revizyon gerekli ve doğru, ayrıca çok titiz bir çalışma yürütüldüğü anlaşılıyor."
Merkez Bankası borç istatistikleriyle ilgili köklü bir revizyona gitti. Bu revizyonla birlikte kısa vadeli dış borç, reel kesimin döviz açığı ve net uluslararası yatırım pozisyonu açığı azaldı. Söz konusu verilerde ortaya çıkan değişiklikleri haber sayfalarımızda bulabileceksiniz.
Konu oldukça teknik... Konu, ancak bu alanda uzmanlaşmış olan bankacıların ya da yine bu alana yakın dış ticaret ve finans uzmanlarının ve bazı iktisatçıların bilebileceği kadar teknik...
Bu revizyonla Türkiye'nin borcu düşüyor ya da düşmüş görünüyor. Sahi borçlar gerçekten azalıyor mu, yoksa bir şekilde azalmış gibi görünmesi mi sağlanıyor?
Ne yazık ki bizleri bu tür düşüncelere iten gelişmelerden kendimizi kurtaramaz olduk. Kamu kurumlarının ürettiği verilere pek güvenemiyoruz artık. Öyle ki, onlarca doğru veri yanında kafamıza takılan bir veri oldu mu, kuşku duymamıza yol açan bir veri oldu mu, diğerleri de önemini bir anda yitiriyor.
Aslında bu borç istatistikleri vatandaşı bire bir hiç mi hiç ilgilendirmiyor. Ama biliyoruz ki bu veriler dolaylı olarak hepimizi ilgilendiriyor, ilgilendirmeli de zaten.
Borç tutarlarının değişmesi doğal olarak makro göstergelere yansıyacak. Bu yansıma, suya atılan taş misali ekonomideki hemen hemen tüm göstergeleri az ya da çok etkileyecek.
Bir uzmana kulak verelim
Girişte de belirttik ya, Merkez Bankası’nın yaptığı revizyon çok teknik bir işlem. Merkez Bankası “Şu amaçla şunu şunu yaptık” diyor ama “O değişiklikler gerçekten yapılmalı mıydı” ve “Bu şekilde yapılması doğru mu” soruları ortada duruyor.
Gazeteci merakıyla bu soruları soruyorsunuz.
Böyle durumlarla o uygulamayı yapan kuruma soru yöneltmek pek anlam ifade etmez. Yapılan uygulamanın kesinlikle doğru olduğunun söyleneceğinden hiç şüphe yoktur. Öyleyse yapılacak olan bir “bilirkişi”ye başvurmaktır...
Böyle bir konuyu en iyi kim bilir; eski bir Merkez Bankacı.
Biz de öyle yaptık; hem bilgisine, hem tarafsız olacağına güvendiğimiz eski bir Merkez Bankası çalışanının görüşlerine başvurduk.
“Merkez Bankası’nın açıklamalarını ve ilgili haberleri detaylı olarak okudum” diye başladı konuşmaya görüşüne başvurduğumuz kişi ve devam etti:
“Borç revizyonuyla ilgili çalışma doğru ve iyi bir adım bence. Titiz bir çalışma yürütüldüğü de anlaşılıyor. IMF gibi kuruluşlardan da teknik danışmanlık alınmış. Hem zaten sonuçta bu istatistikler IMF’ye de raporlanıyor ve bir anlamda onların da denetiminden geçiyor. Yani özetle Merkez Bankası’ndaki eski mesai arkadaşlarım özenli ve iyi bir çalışma yürütmüş.”
Bu görüşleri bize aktaran eski Merkez Bankası çalışanının bir eleştirisi de vardı:
“Çok doğru bir adım atıldığı ortada, ne var ki arkadaşlarıma bir eleştirim olacak; böyle önemli bir çalışmada iletişim ayağını biraz eksik bırakmışlar. Türkiye'de verilere güvenin böylesine kaybolduğu bir dönemde bu konuya en az revizyon kadar önem verilmesi gerekirdi.”
“Daha ne yapabilirdik ki...”
Merkez Bankası yaptığı revizyonun doğruluğundan ve gerekliliğinden zaten emin. Tarafsız bir göz de aynı yaklaşımı sergilediğine göre bu konuda sorun yok.
Ancak Merkez Bankası yetkilileri bu revizyonun yeterince izah edilmediği, kamuoyunun yeterince bilgilendirilmediği görüşüne katılmadıklarını dile getiriyor.
Doğrusu bu bilgilendirme konusunda Merkez Bankası’nın son zamanlarda nasıl bir gayret gösterdiğine bizzat tanık olduğumu belirtmem gerek.
Bu konuda bilgilendirilmek üzere iki hafta kadar önce Merkez Bankası’ndan bir davet aldım. Ancak Covid-19 aşısı olamadığım ve bu yüzden de kapalı ortamlarda kesinlikle bulunmadığım için bu daveti kabul edemedim. Eminim Merkez Bankası birçok gazeteci ve akademisyeni de bilgilendirmek amaçlı girişimde bulunmuş ve gereken bilgilendirmeyi yapmıştır.
MERKEZ BANKASI’NDAN DETAYLI BİLGİ EDİNMEK MÜMKÜN
Merkez Bankası dün söz konusu revizyonu yaptıktan sonra bu revizyona niye gerek duyulduğuna ve neler yapıldığına ilişkin kapsamlı değerlendirmelerde bulundu ve bu değerlendirmeler bankanın web sayfasında ilan edildi.
Merkezin Güncesi adlı blogda bir değerlendirmeye yer verildi.
Merkez Bankası’nın web sayfasında yer alan Ekonomi Notları’nda ise daha detaylı bir bilgi notu yayımlandı. Bu notta ticari kredilerle ilgili olarak hangi ülkenin hangi veri derleme yöntemini kullandığı bilgisine yer verildi. Notta ayrıca kısa vadeli dış borç stokunun eski ve yeni hesaplama yöntemine göre olan detayı ile uluslararası yatırım pozisyonunun yine eski ve yeni hesaplama yöntemine göre detayı paylaşıldı. Söz konusu bilgi notunda revizyonun istatistiklere olan etkisi de geniş bir çizelge halinde yer aldı.