Bizi bekleyen yeni tehlike

Ekonominin lokomotifi ihracat, artık çok düşük hızlarda ilerliyor ve ithalat bundan çok daha yüksek oranlarda artıyor. Peki, devam eder mi? Görünen o ki bu trend 2023 yılına da sarkacak. Hatırlayın; Yeni Ekonomi programımızı, yatırım, istihdam, üretim, ihracat; “cari fazla yoluyla” ülkemizi büyütme üzerine kurmuştuk. Geldiğimiz aşamada hedeflerimizin çok uzağındayız.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verilerine göre cari denge Ekim’de 359 milyon $ açık verdi. Cari dengede aylık olarak yılın en düşük seviyesi görülürken, Ekim açığıyla birlikte cari denge 12 ay üst üste aylık açık vermiş oldu. Yıllık cari açık ise 43,5 milyar $ ile 2018’den bu yana en yüksek seviyesine çıktı.

İHRACAT DÖVİZ BANKNOT MATBAAMIZ

Gözümüz gibi bakmamız gereken ihracat sektörü bugün; aynı anda birçok cephede mücadele veriyor. İlki; ülkeye getirdiği dövizin %40’ına Merkez Bankası’nın “bana getir” dayatması… İkincisi; $/€ paritesinden kaybedilen 12 milyar $. Üçüncüsü TL/$ paritesinden oluşan “rekabetsiz kur” ve istedikleri dolar düzeyi; 22 lira düzeyi.

Yetti mi? Ne gezer… Avrupa’nın resesyon iklimindeki sipariş iptalleri, enerji, emtia ve benzeri girdilerden kaynaklanan maliyet baskısı… Kuru sabitledik ama belirsizlikleri tırmandırdık. Bu da döviz makinemiz ihracatın, cari açığa katkı verme kabiliyetinin gerileyeceği tehlikesini hatırlatıyor bize…

İKİ SORU İKİ CEVAP

Cari açık bu kadar yüksekken finansmanın kaynağı ne?

Finansmana baktığımızda, net hata ve noksandaki artış ana finansman kaynağı olarak görülüyor. Net hata noksan girişi ise Ekim’de de devam etti. TCMB verilerine göre net hata noksan girişi Ekim’de 660 milyon $ oldu. Ocak-Ekim döneminde net hata noksan girişi 21 milyar $ olarak kaydedildi. Bu sürdürülebilir midir? Elbette değil…

Peki ya turizm gelirleri?

Çok şükür ki turizm gelirlerimiz var. Bacasız sanayimiz turizm en büyük itici güç... Önümüzdeki dönemde de etkisini sürdürecek. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, “2022 yılsonu hedefimizi 51,5 milyon ziyaretçi ve 46 milyar $ gelir olarak bir kez daha yukarı yönlü revize ediyoruz. 2023´te hedeflerimiz çok daha büyük. 60 milyon ziyaretçi ve 56 milyar $ gelir” diyor. Sadece p andemide çok ağır bir hasar alan sektöre bel bağlayarak ilerlenebilir mi?

NOT

PAHALIYA İTHAL EDİP UCUZA SATIYORUZ

İhracat birim değer endeksinin, ithalat birim değer endeksine bölünmesiyle hesaplanan ve 2021 yılı Ekim ayında 79,2 olarak elde edilmiş olan dış ticaret haddi, 4,8 puan azalarak, 2022 yılı Ekim ayında 74,4 oldu. Bunun anlamı şu; pahalıya ithal edip, işleyerek çok daha ucuza satıyoruz. Bu durum bizi ihracatın efendisi değil, marabası yapar. Bundan kurtulmanın yolu, para politikasıyla desteklenmiş kestirilebilir ve rekabet edebilir kur düzeyi yanı sıra inovasyon adımlarıyla katma değerli ihracat… Her ikisi de bugünden yarına olacak şey değil. Ancak sürgit heterodoks ile asla olacak gibi değil…