Bir kez daha gıda fiyatları
Orman yangınlarının hepimizi üzüntüye sevk ettiği bu günlerde insanlarımızda oluşan çevre bilincinin kritik bir başka konuya da yönlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Son enflasyon verisinde de gördüğümüz üzere gıda fiyatları yükseliyor. Bu ülkemiz için yeni bir durum değil. Gıda enflasyonu uzun süredir var olan sorunlardan biri ve sadece gıdanın kendisinden değil tedariki/dağıtımından da kaynaklanan bir sorun. Ancak Birleşmiş Milletler Gıda Endeksinde de gördüğünüz üzere bu konu bir süredir artık global bir sorun haline gelmiş durumda.
Endekste son 2 ayda görülen hafif geri çekilmeye rağmen uzun vadeli baktığımızda 1990’lar veya 2000’lerin ilk yarısından çok farklı bir dönemden geçtiğimiz net bir şekilde görünüyor. İnsanlar genelde son olayları abartarak değerlendirme eğilimi içinde olur. Yani yüksek gıda fiyatlarını da COVID kaynaklı krize veya kuraklığı bağlamak mümkün ve pek çok analist de zaten böyle yapıyor. Ancak grafikte net bir şekilde yaklaşık 15 yıldır süre gelene bir yüksek fiyatlar döneminden geçtiğimiz görülebiliyor. Bu süre zarfında da devamlı bir salgın hastalık veya kuraklık olmadığına göre fiyatları yüksek tutan bir başka neden olmalı.
Geçen yıldan bu yana gıda fiyatlarında yükselişler yaşanacağına dair uyarılarda bulunduğum için yeni baştan kendimi tekrar etmeyeceğim. Ancak önceki gün Brezilya’nın mısır üretiminin yüzde 75’ini, ihracatının ise neredeyse tamamını oluşturan 2. tur rekoltenin son 10 yılın en düşük seviyesinde gerçekleştiğini açıklaması bir uyarı fişeğiydi. Çin gibi bir ülkenin zenginleşmesi neticesinde oluşan talep kaynaklı bir fiyat yükselişi ile arzın sorun yaşaması yani daralması neticesinde oluşan bir fiyat yükselişi aslında aynı şey değil. Kritik dönemlerde ülkelerin ihracat yasakları uyguladığını da yakın tarihlerde gördük. Ve global üretim ile iklim modellerine baktığımızda fiyat artışlarının devam edeceği anlaşılıyor.
Tam bu dönemde COVID ile yaşanan global işsizlik artışı özellikle gelişmekte olan ülkelerde pek çok insanın gelirlerini kaybetmelerine neden olurken Fed’in geçici olduğunu vurguladığı enflasyon da var olan satın alma gücünü daha da azaltmış durumda. Yazının başına dönersek; gıda üretimi/tedariği ve rezervleri konusunda çok daha hassasiyet gösterilmesi ve uzun vadeli planlamaların yapılması gerektiği bir döneme giriyoruz.
