Beyin göçünü azaltmanın yolu yaratıcı endüstrileri desteklemekle mümkün

17 ülkeden yaratıcı endüstrinin önde gelen profesyonelleri, 24 Kasım’da ‘Yaratıcı Endüstriler Uluslararası Politika Forumu’ için İstanbul’da bir araya geliyor. British Council ve Politika ve Kanıt Merkezi (PEC) iş birliğiyle düzenlenecek foruma, ABD, Birleşik Krallık, Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Hindistan, Kenya, Güney Afrika, Mısır ve Türkiye dahil olmak üzere, toplam 17 ülkeden yaratıcı endüstrinin önde gelen profesyonelleri katılıyor. Forum, dünya çapında bilgi paylaşımı ve örneklemelerle yaratıcı endüstrilerin karşı karşıya olduğu önemli sorunları ele alacak ve bu alana yönelik çözüm oluşturabilecek sürdürülebilir politikaları tartışacak. Forumun konuşmacılarından Hasan Bakhshi, Yaratıcı Endüstriler Politika ve Kanıt Merkezi (UK) Direktörü. Darbar Arts and Art UK'in yönetim kurulunda olan Bakhshi, aynı zamanda Birleşik Krallık Hükümeti Yaratıcı Endüstriler Konseyi'nin kurucu üyesi.     

Görüşlerini aldığım Hasan Bakhshi’nin yorumları çok değerli. Bakhshi’ye göre, hükümetlerin; otomotiv ve elektrikli ekipman gibi geleneksel ihracat yoğun endüstrilere sağladıkları desteği, yaratıcı endüstriler gibi hizmet odaklı sektörlere de genişletmesi çok önemli. Böylece hem beyin göçünü engelleyebilirler, hem de ülkelerinin ulusal arenada fark yaratmasını sağlayabilirler. Birleşik Krallık’ın bu alanda yazdığı başarı hikayesinden yola çıkan Hasan Bakhshi’nin yorumları şöyle:

Geleneksel ekonomiden daha hızlı katma değer yaratıyor

“2021 yılında yaratıcı endüstriler Birleşik Krallık'ta 2,3 milyon istihdam; yani tüm iş gücünün neredeyse yüzde 7'sini oluşturdu. Bu oran bir yıl öncesine göre yüzde 5,1 (113 bin) ve 2019'a oranla ise yüzde 11,1 (234 bin) daha yüksek. Pandemiden önceki on yılda, yaratıcı endüstrilerin yarattığı katma değer, Birleşik Krallık ekonomisinin tamamının yarattığı katma değerden daha hızlı büyüdü. 2010 yılında bu oran yüzde 17 iken, 2019’a kadar yüzde 44 arttı. Yaratıcı endüstriler aynı zamanda Birleşik Krallık'ta önemli bir ihracat başarı öyküsü yazdı. 2020'de yaratıcı endüstriler kaynaklı hizmet ihracatı 41,4 milyar sterlin olarak gerçekleşti. Bu rakam, Birleşik Krallık hizmet ihracatının yüzde 14,2’sine denk geliyor. Yaratıcı endüstriler kaynaklı ürün ihracatı ise 8,9 milyar sterlin seviyesinde gerçekleşti. Birleşik Krallık'ın yaratıcı endüstrilerinin, Film ve TV, müzik ve video oyunları gibi hane halkına yönelik sektörlerin yanı sıra reklam, tasarım ve yazılım gibi iş dünyası ile ilgili sektörlerde ön plana çıkan yaratıcı endüstrilerin, ülke markasının en büyük gücü olduğunu söylemek yanlış olmaz.”               

Türkiye'de 'yaratıcı ve kültürel' istihdam OECD ortalamasının üstünde

“2013 Yaratıcı Endüstriler Manifestosu (2013 A Manifesto for the Creative Economy) isimli çalışmamızda, yaratıcı ekonomilerini büyütmek isteyen politika yapıcılar için 10 madde belirledik. Yaratıcı ekonomiyi; yaratıcı endüstrilerin yanı sıra yaratıcı yetenekleri de doğru kullanan sektörlerden oluşan bir bütün olarak düşünebiliriz. Örneğin OECD, Türkiye'deki 'yaratıcı ve kültürel' istihdamın yüzde 61’inin, kültürel ve yaratıcı sektörler dışındaki kültürel ve yaratıcı işlerde olduğunu tahmin ediyor Bu oran yüzde 43 olan OECD ortalamasından daha yüksek. Bu, ekonomik çıkarların herhangi bir endüstri grubunun çıkarlarından daha yüksek olduğunu gösteriyor.”               

Yerli “yaratıcılar” kendi değerlerini anlamalı

“Türkiye'nin yaratıcı ekosistemindeki diğer oyuncular gibi, yerli yetenekler de ulusal yaratıcı ekonomideki paylarının değerini görmeliler. Girişimciler, Türkiye’nin yaratıcı ekonomisi için çok büyük önem taşıyor. OECD verilerine göre, Türkiye’de kültürel ve yaratıcı istihdamın yüzde 32'sini serbest meslek sahipleri oluşturuyor. OECD ortalaması ise yüzde 29'dan daha yüksek. Dolayısıyla, politika yapıcıların serbest meslek sahibi yaratıcı uygulayıcıların ihtiyaçlarına özellikle dikkat etmesi gerekiyor.”             

OECD verileri aynı zamanda, yaratıcı girişimleri geliştirmenin Türkiye için bir politika önceliği olması gerektiğini gösteriyor. 2018 yılında, Türkiye’de genel girişimler arasında, kültürel ve yaratıcı girişimlerinin oranı sadece yüzde 2 oldu. OECD ortalaması yüzde 7. Öte yandan, Türkiye’deki yaratıcı girişimciler, küresel pazarlara evlerinden erişebilirlerse, ülkelerini terk etme oranları da azalır. Hükümetlerin; otomotiv ve elektrikli ekipman gibi geleneksel ihracat-yoğun endüstrilere sağladıkları ihracat desteğini, yaratıcı endüstriler gibi hizmet odaklı sektörlere de genişletmesi çok önemli.”

YARATICI EKONOMİLERİ BAŞARIYA GÖTÜREN

10 TEMEL ADIM

1- Ülkelerin kendi yaratıcı ekonomilerinin performansını takip etmelerini ve diğer ülkelerle kıyaslamalarını sağlayan net tanımlar ve ölçümler.

2- Sistemsel bir yaklaşım benimseme; yani, stratejik önceliklerin tutarlı bir şekilde ele alındığı bir politika çerçevesinin belirlenmesi. 3- Yaratıcı endüstri şirketlerinde olduğu gibi; Ar-Ge vergi indirimleri ve hibe programları dahil olmak üzere araştırma ve yenilik politikaları.

4- Yaratıcı bölgelerin ayırt edici özelliklerini ve ihtiyaçlarını tanıyan yerel ekonomik kalkınma politikaları.

5- Fikri hak üreten küçük yaratıcı işletmelerin karşılaştığı finansman engellerini ele alan finansman planlarına erişim.

6- Kültürel, sosyal ve ekonomik fayda sağlayan ‘mirasa’ yönelik kamu yatırımlarının belirlenmesi

7- Sanat ve kültür organizasyonlarında dijital yeniliği desteklemek için kamu Ar-Ge fonlarının kullanımı.

8- Online pazarlardan sorumlu düzenleyici kurumların ve rekabet ajanslarının dijital yaratıcı endüstrilerdeki rekabet sorunlarını izleme bilgisine ve yetkisine sahip olmasının sağlanması.

9- Yaratıcıları ödüllendirmek ile yaratıcı eserlerin paylaşımını sağlamak arasında uygun bir denge kuracak telif hakkı rejimi.

10- Geleceğin işlerinin ihtiyaç duyacağı STEAM (Bilim, teknoloji, mühendislik, sanat ve matematik) becerilerini temel alan bir eğitim sistemi.