Belediyelerin konser hizmeti alımları
Ahmet Arslan
Denetçi, CPA, MBA
Özellikle son zamanlarda bazı belediyelerin etkinlikler için davet ettiği sanatçılara milyonlarca lira konser ücreti ödediği yönünde haberler çıkmaktadır.
Aslında belediyelerin sanatçılara ve hatta toplumda pek karşılığı bulunmayan şarkıcılara yüksek tutarlarda konser ücreti ödemesi yeni bir olgu olmayıp, uzun yıllardır yaşanan bir durumdur.
Konser hizmeti bedelinin yüksek olması konser hizmeti alımında ilgili mevzuatında düzenlenen alım usullerine riayet edilmemesinden de kaynaklanmaktadır.
Ayrıca, söz konusu hizmetin bedeli yanlış şekilde genellikle belediyenin temsil ağırlama bütçesinden ödenmektedir.
Öte yandan, 17.05.2024 tarihinde yayımlanan tasarruf tedbirlerine ilişkin 2024/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi belediyelerin temsil ağırlama kapsamındaki alımlarına ilişkin bazı kısıtlamalar getirmiştir.
Bu durum belediyelerin tasarruf tedbirleri genelgesi de dikkate alındığında konser etkinlikleri düzenleyip düzenleyemeyecekleri, konser hizmetinin hangi usulle alınması gerektiği ve konser ücretlerinin nasıl belirlenmesi gerektiğinin irdelenmesini gerektirmektedir.
- Belediyeler konser hizmeti alabilir mi?
Belediye bütçesinden bir harcamanın yapılabilmesi için harcamanın mahalli müşterek bir ihtiyacın karşılanmasına yönelik olması ve belediyenin görevleri arasında yer alması gerekmektedir.
Belediyeler konser etkinliklerini genellikle milli bayramlar, yıldönümü veya yerel/ulusal/uluslararası festivaller kapsamında gerçekleştirmektedir.
Konser hizmeti alımı belediyelerin kültür, sanat, turizm ve tanıtım hizmetleri kapsamında olduğundan belediyelerin görev ve yetkisi dahilinde olan bir harcama niteliğindedir. Konuya ilişki Sayıştay’ın emsal kararı da yöndedir;
Bu nedenle, belediyelerin kültür, sanat, turizm ve tanıtım hizmetleri kapsamında etkinlikler düzenlemesi ve bu etkinlik kapsamında konser hizmeti alması yasal olarak mümkündür.
Her ne kadar tasarruf tedbirlerine ilişkin 2024/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nde “Uluslararası toplantılar ile millî bayramlar hariç açılış, konferans, seminer, yıl dönümü ve benzeri kutlama ve organizasyonlara ilişkin faaliyetler nedeniyle gezi, kokteyl, yemek ve benzeri davetler düzenlenmeyecek, hediye verilmeyecek ve diğer adlar altında ödeme yapılmayacaktır.” denilmekte ise de söz konusu düzenleme konser hizmeti etkinliklerine ilişkin değil, festival, açılış vb. etkinlikler adı altında belediye kaynaklarının yemek, kumanya dağıtımı, gezi vb. adlar altında kişilere dağıtılmaması, çarçur edilmemesine ilişkin bulunmaktadır. Bu bağlamda etkinlik adı altında vatandaşlara köfte, sucuk, kayısı, incir, elma, fıstık, fındık vb. yöresel ürünlerin dağıtılması veya geziler düzenlenmesi tasarruf tedbirleri genelgesine aykırılık teşkil eder.
Aslında belediyelerin konser hizmeti alımında asıl sorun belediyelerin konser hizmeti alıp alamayacağı değil, söz konusu hizmetin hangi usulle alınacağı ve bedelinin nasıl belirleneceği noktasındadır.
- Konser hizmeti hangi usulle alınabilir?
Konser hizmeti alımı belediye bütçesinden ödeme yani kamu kaynağı kullanımını gerektirdiğinden söz konusu hizmetin kamu ihale mevzuatı hükümleri çerçevesinde alınması gerekmektedir. Bu bağlamda, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 6’ncı maddesinde; “Bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü temel usullerdir. … Diğer ihale usulleri Kanunda belirtilen özel hallerde kullanılabilir.” denilmektedir.
Aynı kanunun “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinde;
“Aşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurulabilir:
- a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit edilmesi.
- b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması.
- c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması.
- d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin onbeş milyar (2024 yılı için 622 bin 756 TL), diğer idarelerin 5 milyar Türk Lirası’nı (2024 yılı için 207.453 TL) aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.
…”
Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir.”
hükmü bulunmaktadır.
Söz konusu kanun hükümlerinden anlaşılacağı üzere, Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendinde belli bir parasal limit (temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç) bulunmaktadır.
Bununla birlikte, konser ücretleri söz konusu parasal limitlerin oldukça üzerindedir.
Bu nedenle, belediyeler konser hizmeti alımlarını ya söz konusu kanun maddesinin parasal limitlerin bulunmadığı (a) veya (b) bendi kapsamında veyahut (d) bendinin “temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar” kapsamında gerçekleştirmektedir.
Oysa, kanun maddesinin (a) veya (b) bentleri tek tedarikçiden yapılan alımları kapsamakta olup, parasal limitin olmadığı (d) bendindeki “temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar” sadece belediyenin misafiri olarak şehre gelen misafirlerin konaklama ve ağırlanmasına ilişkin bulunmaktadır.
Bu nedenle, Kanunun 22’nci maddesinin (d) bendindeki parasal sınırı aşan konser hizmeti alımının doğrudan teminle değil, ihale usulleri (açık ihale usulü, pazarlık usulü vb.) ile alınması icap etmektedir.
Ayrıca, konser hizmeti alımının temsil ağırlama bütçesinden veya temsil ağırlama kapsamında değil, belediyenin kültürel, sanatsal veya sosyal faaliyeti kapsamında kültür ve sosyal müdürlüğü, destek hizmetleri müdürlüğü vb. birim bütçesinden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
- Konser hizmetinin bedeli
Her ne kadar belli bir sanatçıdan konser hizmeti alımının sanatçının tek olduğundan hareketle tekel niteliğinde olduğu düşünülerse de konser hizmeti alımlarında anlaşma (sözleşme) genellikle sanatçının kendisi veya menajeri ile değil, organizasyon firmalarıyla yapılmaktadır. Dolayısıyla, belli bir sanatçıdan konser alınması için çok sayıda organizasyon firması bulunmakta olup, konser hizmetinin esasında söz konusu organizasyon firmaları arasında ihale yapılması ve dolayısıyla fiyat rekabeti sağlanması suretiyle temin edilmesi gerekmektedir.
İhale yoluyla yapılan alımlara nazaran doğrudan temin yoluyla yapılan alımlarda ilan, şeffaflık ve rekabet bulunmadığından bu yöntemle yapılan alımlarda alım fiyatlarının piyasa rayiçlerinin üstünde gerçekleşmesi muhtemel bulunmaktadır.
Konser hizmeti bedelinin yüksek belirlenmesinin başlıca sebebi yeterli piyasa fiyat araştırmasının yapılmamasıdır.
Konser hizmetinin fiyatı veya yaklaşık maliyeti belirlenirken sadece organizasyon firmalarından (genellikle birbirini tanıyan ve birlikte hareket eden) değil, aynı hizmeti alan diğer kurum ve kişilerden de fiyat bilgisi alınması rayiç fiyatın yakalanması açısından oldukça önemlidir.
Son olarak, belediyelerin hangi sanatçıdan konser hizmeti alacağının kararını verirken halkın nabzı ve tercihlerini dikkate alması ve kamuoyunda hakkında olumsuz algılar bulunan sanatçılardan konser hizmeti almaktan kaçınmalarında fayda bulunmaktadır.
- Yüksek konser hizmeti bedeli ödenmesinin yaptırımı
Konser hizmeti alımı hangi usulle yapılırsa yapılsın rayiç fiyatların üzerinde konser hizmeti bedeli ödenmesi 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa göre “kamu zararı” niteliğinde olup, söz konusu zarar alıma ilişkin belgelerde imzası bulunan belediye görevlilerine tazmin ettirilir.
Bazı kamu idarelerinde “organizasyon hizmeti” adı altında yapılan alımlar gerçek bir hizmet alımına dayanmadığı gibi usulsüzlük ve yolsuzlukların yapıldığı başlıca alanlardan biridir.
Organizasyon hizmeti kapsamında alınan bazı konser hizmetleri de maalesef kamu kaynağının belli bazı kişilere aktarılmasının bir aracı kullanılabilmektedir.
Bu durum kamu zararına sebebiyet verdiği gibi kamu kaynağının aktarıldığı kişilere haksız menfaat de sağlar.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’na mevzuata aykırı eylem ve işlemlerle kamu zararına veya haksız menfaate sebebiyet vermek kamu görevlileri açısından görevi kötüye kullanma suçunu oluşturur.
Sonuç
Konser hizmeti alımları belediyelerin kültür, sanat, turizm ve tanıtım faaliyetleri açısından gerekli olabilmekle birlikte söz konusu hizmetin alımında usulsüzlükler yapılması ve hizmet bedelinin çok yüksek belirlenmesi bu faaliyetlerden beklenen faydanın elde edilmesine mani olduğu gibi söz konusu usulsüzlüklerin içinde bulunan görevlilerin yasal sorumluluğunu da gerektirir.
KAYNAKÇA:
www.maliekonomim.com
Ahmet ARSLAN; Temel Mali Bilgiler, Eylül 2024,Ankara.