Banknot tutarının yarısı artık 200 TL’lik kupürde
TCMB verilerine göre temmuz ayı itibariyle dolaşımda bulunan 307 milyar lira değerindeki banknotların 152 milyar liralık bölümünü 200 TL’lik banknotlar oluşturdu. Böylece 200 TL’lik banknotların tutarı, dolaşımdaki toplam banknot tutarının yüzde 50’sine ulaştı. En büyük kupürler 200 ve 100 TL’nin toplam tutar içindeki payı yüzde 90’a dayanırken, adet olarak payları da yüzde 58’e yükseldi.
Liradan altı sıfır atılmasının ardından yeniden TL olarak tedavüle giren E9 grubu banknotların tek başına dolaşımda bulunduğu Ocak 2010’dan Temmuz 2022’ye tutar ve miktarlarındaki değişim şöyle:
200 TL: Tutar ve adet olarak toplam içindeki payı en fazla artış gösteren kupür oldu. Toplam tutar içindeki payı yüzde 16’dan yüzde 49,5’e, toplam banknot sayısındaki payı da yüzde 3,3’ten 22,2’ye yükseldi.
100 TL: Toplam tutardaki payı yaklaşık iki puan azaldı ve yüzde 39,5’e geriledi. Adet olarak toplamdaki payı ise ikiye katlandı ve yüzde 35’in üstüne çıktı.
50 TL: Adet bazında toplam banknotlar içindeki payı en fazla düşen kupür oldu. Tutardaki payı yüzde 29’dan 8’e, toplam adet içindeki payı da yüzde 23,4’ten 13,5’e düştü.
20 TL: Tutar bazında yüzde 6,6’dan 1,7’ye gerileyen oranla en dramatik pay kaybını yaşadı. Adet bazında payı da yarı yarıya azalarak yüzde 7,4’e geriledi.
10 TL: Toplam tutar içindeki payı yüzde 3,1’den 1,2’ye, adet içindeki payı da yüzde 12’den 11’e düştü.
5 TL: Toplam tutar içinde yüzde 1,4 olan payı 0,6’ya gerilerken, adet bazındaki payı yüzde 11-10 aralığında hemen hemen sabit kaldı.
Son dönemde tırmanan enflasyon büyük kupürlerin satın alma gücünü dramatik şekilde aşağı çekerken, daha büyük değere sahip yeni banknotların basılmasına yönelik baskıları da artırıyor. Nitekim 2009 yılı Ocak ayında en büyük kupür olan 200 lirayla alınan bir sepeti, Temmuz 2022’de aynı ürünlerle doldurabilmek için (TÜİK’in belirlediği enflasyonla) 6 adet 200 TL’lik kupürün yanı sıra 4 adet 10, 1 adet de (1 TL para üstü ile) 5 TL’lik banknot gerekiyor.
Yine Ekim 2010’da 100 TL ile 70,1 dolar satın alınabiliyordu. Ağustos 2022 sonunda 100 TL ile ancak 5,5 dolar satın alınabiliyor.