Bankaların NPL rasyosu son 20 yılın en düşük seviyesinde yüzde 2,38
Ferda Besli
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bankacılık sektörüne yönelik olarak 31 Ağustos 2022 verilerini geçen hafta açıkladı. Karlılık artışı dışında bence en önemli rasyo Takipteki Alacaklar (Brüt) / Toplam Nakdi Krediler veya banka ve finans sektöründe kullanılan NPL (Non-Performing Loan) rasyosu yüzde 2,38’e geriledi. NPL şirketler ve bireyler tarafından alınan kredilerin geri ödemesinin ne kadar sağlıklı yapıldığını gösteren bankacılıkta en önemli rasyonun başında gelir. Bankacılık sektöründe 20 yılın en düşük oranı. 2001 yılında yüzde 30’a ulaşan NPL rasyosu 2002 yılında yüzde 18,5 ve 2003 yılında yüzde 11,5’a inmiştir. 2003 yılından 2019 yılına kadar gerileme sürmüştür. 2019 yılında yüzde 5,36 olan rasyo Ağustos 2022 tarihi itibariyle yüzde 2,38’e gerilemiştir.
2009 krizinden sonra dünyada da NPL rasyosunun gerilediğini görüyoruz. Örneğin Haziran 2022 itibariyle ECB verilerine göre Avrupa Birliği’nin NPL rasyosu yüzde 1,96’dır. Bu oran 2009 krizinde yüzde 6’a kadar çıkmıştı. Yine FED verilerine göre Haziran 2022 itibariyle NPL ABD için yüzde 1,2’dir. 2009 krizi ve 2020 yılı pandemi nedeniyle parasal büyüme ve düşük faiz oranları NPL’in düşmesinde önemli faktör olmuştur.
2020 yılının başında başlayan pandemi ile ülkemizde kamu destekleri ve düşük kredi faizleri NPL’in düşmesinde önemli bir faktör olmuştur. 2020 yılı ortalama enflasyon yüzde 12,26 ticari kredi faiz ortalaması yüzde 12,15, 2021 yılı ortalama enflasyon yüzde 19,42 ortalama kredi faizi yüzde 20,14 ve 2022/9’uncu ay itibariyle ortalama enflasyon yüzde 69,96 ortalama kredi faizi yüzde 23,55. Bu istatistikler bize anlattığı TL kredi kullanan firmaların reel faiz yükü 2020 yılında – yüzde 0,11, 2021 yılında + yüzde 0,72 2021 yılında ise – yüzde 46’dır. Negatif faiz ve 2021, 2022 yılında reel sektörün enflasyonun üzerinde büyümesi borç servisini çok kolaylaştırmıştır.
Öte yandan Yasal Öz Kaynak/ Risk Ağırlıklı Kalemler yüzde oranı son derece pozitif olup son 10 yılın tepesindedir ve yüzde 18,69’dur. Toplam Nakdi Krediler / Toplam Mevduat oranı 2010 yılından beri en düşük seviyesindedir yüzde 88,66 ( Bu oran 2017 yılında yüzde 126,63 idi.) NPL tarihi dip noktasında, öz kaynaklar çok güçlü ve mevduatın kredilere dönüşme oranı çok düşük ancak krediler büyümüyor. Bankaların kredi verme potansiyelleri yüksek olmasına karşın yüksek enflasyonun getirdiği belirsizlik ve piyasa riskleri kredi politikalarının sıkılaşmasına neden olmaktadır.