Bankaların net karı 583.1 milyar TL
Pazartesi günü açıklanan BDDK verilerine göre bankaların karı geçen yılın 11 aylık dönemi ile karşılaştırıldığında sadece yüzde 8,9 arttı ve 535.5 milyar TL’den 583.1 milyar TL’ye ulaştı. Geçen yılın aynı dönemine göre reel artış – yüzde 26’dır. Kredi, menkul değerler ve diğer yatırımlardan sağlanan gelirlerde müthiş bir artış var yüzde 136,3 ve aynı dönemlerde 2 trilyon 246.2 milyar TL olan faiz geliri 5 trilyon 308 milyar TL’ye ulaşmıştır. Ancak faiz giderlerindeki artış faiz gelirlerindeki artışı geçerek yüzde 175,5 olmuştur ve 1 trilyon 613.6 milyar TL’den 4 trilyon 445.3 milyar TL’ye çıkmıştır. Dolayısıyla net faiz gelirindeki artış son derece yavaştır, yüzde 36,4 olup 632.6 milyar TL’den 862.6 milyar TL’ye çıkmıştır. Kasım 2024 ayında yapılan net kar 67.5 milyar TL olup Ekim 2024’e göre artış yüzde 22,3’dür. Bu detay bize karlılığın sektörde toparlandığını gösteriyor. 11 aylık sonuçlara bakarak bankaların da karlılık açısından çok memnun olmadıklarını söylemek olası.
Karlılık artışında kamu bankaları (mevduat) ve kalkınma yatırım bankalarının yerli özel ve yabancı bankalara göre daha iyi bir 2024 yılı geçirdiklerini söyleyebilirim.
Kamu bankalarının karlılığı yüzde 31,2 artarak 98.86 milyar TL’den 129.8 milyar TL’ye ulaşmıştır.
Kalkınma ve yatırım bankalarının net karı yüzde 114,4 artarak 37,5 milyar TL’den 80,4 milyar TL olmuştur.
Mevduat yerli özel bankaların karlılığı - yüzde 37 azalarak 199.3 milyar TL’den 125.1 milyar TL’ye inmiştir.
Mevduat yabancı bankaların karlılığı yüzde 26,9 artarak 152.3 milyar TL’den 193.2 milyar TL’ye ulaşmıştır.
Katılım bankalarının karlılığı yüzde 15,4 artarak 47.4 milyar TL’den 54.7 milyar TL olmuştur.
Bu verilere göre kamu bankaları ve kalkınma-yatırım bankalarının karlılık performansı sektöre göre daha iyidir.
Karlılıkların değerlendirilmesinde önemli bir rasyo olan Net Kar/Ortalama Öz Kaynaklar kaleminde sektör ortalaması yüzde 27,1, kamu bankaları yüzde 20,2, kalkınma ve yatırım bankaları yüzde 45,3, mevduat yabancı bankalar yüzde 38,7, mevduat yerli özelde yüzde 18,12 ve katılım bankalarında ise yüzde 37,6’dır. Yüzde 45,3 ile kalkınma ve yatırım bankalarının karlılık ve kaynaklarını verimli kullanma kriteri açısından daha iyi konumdalar (oranlar 11 aylık verilere göredir). Diğer yandan tahsili gecikmiş alacak rasyosu da artış eğilimindedir. Bir yıl önce yüzde 1,51 olan oran Kasım 2024’te yüzde 1,80 olmuştur. Bu artış kredi maliyetlerinin artmasına neden olacaktır.
Sonuç olarak, 22 Haziran 2023’te başlayan (yüzde 8,5’dan yüzde 15’e) politika faiz artışı 21.3.2024’te pik yapmış ve yüzde 50’e ulaşmıştı. Bu artışın etkisi ile TCMB faiz verilerine göre TL ticari kredi faizlerinin ortalama faizi 2024 yılında yüzde 60,4 ve mevduat faizi yüzde 59 olmuştur. 5.3 trilyon TL’ye ulaşan faiz gelirleri bankaları da mutlu etmemiştir. Bu yılsonu itibariyle yabancı para kredilerin kur farkları hariç 2024 yılında şirketler olarak 3 trilyon 341milyar TL faiz ödeyeceğiz. Bu rakama bankalar, faktoring ve leasing firmalarına ödenen faizleri de kapsamaktadır. Geçen yıl 2023 yılında faiz gideri 1 trilyon 455 milyar TL idi ve artış yüzde 130. Özetle ne şirketler ne de bankalar yüksek faizden memnun değiller.