Bankalar da memnun değil…
Bu hafta bankacılık sektörüne ait Ağustos 2023 verileri BDDK tarafından açıklandı. Göze çarpan en önemli gelişme karlılıkta. Geçen yılın aynı dönemi ile karşılaştırdığımda vergi sonrası net kar yüzde 39 artarak 252.2 milyar TL’den 350.6 milyar TL’ye yükseldi. Ağustos 2023 itibariyle TÜİK verilerine göre enflasyon yüzde 58,94 ve karlılıkta reel büyüme - yüzde 12,7 olup bankaların karları reel olarak azalmıştır. Nominal kar artışları kamu bankalarında yüzde 12,3 iken yabancı bankalarda yüzde 58, yerli özel bankalarda ise yüzde 29 olmuştur. Eleştirilerin merkezinde olan bankaların da kârlılık rakamları dikkate alındığında çok memnun olmadıkları ortada.
Kar zarar tablosunu biraz daha detay baktığımızda sorun yabancı kaynak için ödenen faizlerden geldiği görünüyor. Bankaları faiz gelirleri yüzde 65,4 artarken faiz giderleri yüzde 155,5 artmıştır. Faiz gelirleri 795 milyar TL’den 1 trilyon 315 milyar TL’ye, faiz giderleri ise 373 milyar TL’den 953 milyar TL’ye çıkmıştır. 2022/8. Ayda net faiz geliri 422 milyar TL iken 2023 sekizinci ayında 362 milyar TL’ye gerilemiştir. Net faiz gelirlerinde reel büyüme - yüzde 46’dır. 2022 yılında net faiz marjı yüzde 6,32’den yüzde 2,69’a gerilemiştir.
Geçen hafta 2022 için ISO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışması açıklandı. 2022 yılı sonuçlarını değerlendirdiğimizde genel olarak iyi olduğunu söyleyebiliriz. Temel karlılık marjları, brüt kar, faaliyet karı ve EBİTDA düşerken faiz giderlerindeki düşüşün etkisiyle net kar marjında bir düşüş olmadan 2022 yılı tamamlandı. Ancak 2023 yılının ikinci yarısından itibaren artan politika faizi kredi maliyetlerini çok artırdı ve reel sektör de memnun değil. Önceden krediye erişim zorluğu yaşanırken şimdi temel sorun yüksek kredi maliyetleri oldu. 22 Haziran 2023 tarihine kadar ortalama ticari kredi faizi yüzde 14,26 iken bu oran temmuz-eylül ortalaması yüzde 30,8’e çıktı yüzde 100 arttı. Güncel oran ise yüzde 42,2’dir ve ilk altı aylık ortalamanın yüzde 200 üzerindedir. Tabii ki bu ortalama oran olup alt ve üst sınırlar firmalarının rating, kullanım amaçları ve de banka ilişkilerine göre farklılaşmakta olup kredi faizleri yüzde 40- yüzde 50 aralığındadır. Politika faizindeki artışa paralel kredi maliyetlerinin biraz daha artması kaçınılmazdır. 26 Ekim 2023, 23 Kasım 2023 ve 21 Aralık 2023 tarihinde TCMB’nin 2023 için PPK toplantıları var. Bizim projeksiyonumuz 2024/Q2 den itibaren politika faizinde düşüş başlayacak ancak o zaman kredi maliyetleri düşmeye başlayacaktır.
Reel sektör kredi maliyetlerinin artışından memnun değil, ilk sekiz aylık sonuçlara bakar isek bankalar da memnun değil. Birkaç yıldır negatif getiri elde eden tasarruf sahipleri bu yıl varlıklarını koruma fırsatını yakaladılar. KKM ve DTH bu korumada önemli rol oynadı. Özetle faiz giderleri yüzde 156 artan bankalar menkul kıymet tesis etme kurallarından dolayı faiz gelirleri yeterli artmadı ve net faiz gelirleri çok düştü ve düşmeye devam edecek bu yılsonuna kadar.
Sonuç olarak artan faizlerden hem reel sektör hem de bankalar mutlu değiller. Ancak şunu da söylemeliyim ki dünyada faizler artık çok yüksek. İki yıl önce negatif yüzde 0,3 olan EURİBOR şimdi yüzde 4, yüzde 0,4 olan LİBOR yüzde 6. Yurt içi ve dışında yüksek ve bir süre daha yüksek kalmaya devam edecek ve yüksek faiz ortamında iş yapacağız. Bu sayfadan daha önce önerilerimiz yapmıştık. Neden borçlanıyoruz iyi analiz edelim ve borçlanmayı artıran net işletme sermayesi ve yatırım gibi nakit çıkışı gerektiren işlemlere odaklanalım ve mümkün ise sermayemizi bu dönemde güçlendirelim ve sermaye artışı yapalım. Aksi takdirde 2022 yılında yüzde 9’dan yüzde 5,3’e kadar düşen finansman giderlerinin satış içindeki payının düşük taleple birlikte iki hanelere çıkması mümkün eğer iyi yönetemez isek. Önerim finans konusunu ajandamızın öncelikleri arasında bu yıl başa alalım ve yönetim kurulları bu konuyu temel finansal metrikler koyarak yakından takip etmeleri yararlı olur. Bu metriklere örneğin, kredi portföyümüzün ortalama faizi, limit kullanım rasyosu ve borç servisini gösteren metrikler Net Finansal Borç/EBİTDA, EBİTDA/Faiz Giderleri ve Öz kaynaklar/Net Finansal Borçlar.